“Πρέπει να επινοήσουμε τον έρωτα από την αρχή”, προστάζει ο Αρθούρος Ρεμπώ, σε ένα από τα ποιήματά του, καλώντας τους ερωτευμένους συντρόφους να υπερβούν τα δοσμένα από το παρελθόν τους και να βιώσουν το εδώ και τώρα, δημιουργώντας μεταξύ τους νέα μονοπάτια ερωτικής ζωτικότητας.
Αυτό το ποιητικό απόσπασμα, θα ακουστεί ουτοπικό στα αυτιά των ζευγαριών που παλεύουν να επιβιώσουν καθημερινά στη δύσκολη πραγματικότητα. Μέσα σε αυτή την πάλη για την επιβίωση, χωρά και η πάλη για τη σχέση ή μένει αγκιστρωμένη στην ερωτοτροπική «συμπαντική» πρώτη στιγμή της συνάντησης; Και όμως, η συνειδητή αφομοίωση του νοήματος της φράσης του Ρεμπώ, θα κάνει το γάμο να σταματήσει να λειτουργεί σαν μία υπέροχη καταδίκη, που έρχεται μοιραία να επιβληθεί.
Οι ερωτικές σχέσεις, είναι τόσο σημαντικές για την ψυχική ισορροπία, την ποιότητα της ζωής και είναι καθοριστικός παράγοντας μακροβιότητας. Λίγα πράγματα όμως θα κάνει το ζευγάρι προκειμένου να πάει παραπέρα αυτή την στιγμιαία εμπιστοσύνη της πρώτης στιγμής. Διότι πολλές φορές έχει μείνει ακριβώς σε αυτή την εικόνα, στον έρωτα από την πρώτη ματιά, στις πεταλούδες στο στομάχι, στην φαντασιωσική ανεύρεση του άλλου μισού του τότε: “θα με καταλαβαίνει χωρίς να του μιλάω”, “θα ανταποκρίνεται στα καλέσματά μου, χωρίς να του πω τίποτα γιατί με αγαπάει… και έτσι κάνει όποιος αγαπάει”. Επιθυμίες και στερεότυπα, μπαίνουν σε ένα εσωτερικό blender, χάνοντας τις βιταμίνες τους και τη στιγμή που έρχεται αναπόφευκτα το κύμα των δυσκολιών, η διέξοδος της παραίτησης από τη σχέση φαντάζει ως η μόνη λύση. Για αυτό και το 40% των νέων γάμων καταλήγουν στο διαζύγιο.
Η επιθυμία του εύκολου, έχει αντικαταστήσει την ανάγκη για μία συνεχή συνάντηση με τον αγαπημένο μας. Όλοι επενδύουν στο λίγο, στο ευκαιριακό, στην σεξιστική απόλαυση της στιγμής, αποφεύγοντας να διακρίνουν στο βάθος την ωριμότητα της αγάπης, που φέρνει και τη δική τους ολοκλήρωση. Ίσως γιατί δεν αντέχεται τόση ευθύνη. Εκεί έγκειται και η πίστη ότι οι σχέσεις είναι απλές, δεν χρειάζονται κόπο και προσπάθεια, όλα θα έρθουν μαγικά. Όποιος διατηρεί αυτή τη φιλοσοφία στη σχέση του, θα την ενσωματώνει και στην υπόλοιπη ζωή του.
Σήμερα, άνδρες και γυναίκες υποβάλλονται σε μία αντιφατική απαίτηση, γράφει ο Pascal Bruckner: στο να αγαπούν με πάθος και αν είναι δυνατόν να τους αγαπούν εξίσου, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία τους. Να περιβάλλουν ο ένας τον άλλον χωρίς δεσμεύσεις με την ελπίδα ότι το ζευγάρι θα διαθέτει αρκετή ευελιξία ώστε να εξασφαλίσει αρμονική συνύπαρξη.
Η ματιά είναι στο λειτουργικό, στο απολαυστικό, στη χαρούμενη έκπληξη όταν το διαρκές γεγονός της ερωτικής σχέσης αποδεικνύεται πλουσιότερο από την πρόβλεψή της. Τι “παράδοξο” λοιπόν καλείται να κάνει το ζευγάρι για να το πετύχει;
Να μιλάει ανοιχτά μεταξύ του:
Η ειλικρινής και ανοιχτή επικοινωνία είναι σημαντικός παράγοντας σταθεροποίησης της σχέσης. Τα θέματα επικοινωνίας δεν αφορούν μόνο στο γονεϊκό ρόλο των συντρόφων στον οποίον μπαίνουν με μεγάλη ευκολία, ξεχνώντας ότι παραμένουν και εραστές. Είναι σημαντικό η επικοινωνία να περιλαμβάνει και πιο βαθιά και προσωπικά θέματα, ώστε να διατηρείται η ζευγαρική σύνδεση. Όταν κάθε σύντροφος κρατά κλειστά τα προβλήματα, δημιουργείται περισσότερο άγχος, αγωνία και δυσαρέσκεια στον σύντροφό. Παρ’ όλα αυτά η επικοινωνία των δύσκολων θεμάτων, προϋποθέτει θάρρος και εμπιστοσύνη, ο καθένας στον εαυτό του και οι δύο στη σχέση. Έχει διαπιστωθεί ερευνητικά ότι ο τρόπος επικοινωνίας είναι πιο σημαντικός από το επίπεδο δέσμευσης, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ή τα αγχωτικά γεγονότα στην πρόβλεψη αν το ευτυχισμένο ζευγάρι θα πάρει διαζύγιο. Συγκεκριμένα τα πρότυπα αρνητικής επικοινωνίας όπως ο θυμός και η περιφρόνηση συνδέονται με τάση προς χωρισμό.
Να αξιοποίησει τις διαφωνίες:
Οι διαφωνίες δεν μπορούν να λείψουν από καμία σχέση, είναι φυσιολογικό να παρουσιάζονται. Δεν χρειάζεται φόβος όταν έρθουν, αλλά εγρήγορση σχετικά με τον τρόπο που επιλέγεται να εκδηλωθεί ένας τσακωμός, διότι ενδέχεται να είναι καταστροφικός. Τα ζευγάρια που χρησιμοποιούν καταστροφικές συμπεριφορές κατά τη διάρκεια των τσακωμών τους, όπως φωνές, επίκριση και κατηγόρια του συντρόφου ή απόσυρση από τη συζήτηση είναι πιθανότερο να χωρίσουν από τα ζευγάρια που τσακώνονται δημιουργικά. Η υιοθέτηση συμπεριφορών, που ακολουθούν της επεξεργασίας των συναισθημάτων αναφορικά με τον τσακωμό, όπως η διαπίστωση του τι νιώθει ο σύντροφος, η ενεργητική ακρόαση στο θέμα του αλλά και η επικέντρωση στην προσπάθεια ανεύρευσης λύσης, παρά παραμονής στον τσακωμό, όχι μόνο επιλύουν τη σύγκρουση, αλλά εκπαιδεύουν το ζευγάρι να αισθάνεται ότι μπορεί να βρει τη λύση και να φέρνει μπροστά αυτές τις πετυχημένες συμπεριφορές σε αντίστοιχες περιπτώσεις.
Να γίνει παραγωγός εκπλήξεων:
Η σχέση που υπάγεται στη ρουτίνα της καθημερινότητας μόνο έκπληξη δεν μπορεί να προσφέρει. Οι υποχρεώσεις, το πρόγραμμα των παιδιών, η απαιτητική εργασία και οι εξωτερικές δεσμεύσεις, έχουν, για κάποιο λόγο, πάντα προτεραιότητα. Την ίδια στιγμή, είναι ένα σίγουρο βήμα πιο κοντά στην κούραση του ζευγαριού. Μελέτη έχει αποδείξει ότι τα περίφημα “εφτά χρόνια φαγούρας” στο γάμο, ισχύουν όταν το ζευγάρι έχει παραιτηθεί ή κουραστεί από τη σχέση του και ακόμα και αν η σχέση διατηρηθεί, είναι περισσότερο πιθανό να χωρίσει όταν φτάσει στον ένατο χρόνο, καθώς δηλώνει σαφώς λιγότερο ικανοποιημένο.
Η έκπληξη που αναφέρεται ως πρόταση έχει πάντα θετικό πρόσημο και ευτυχισμένο αντίκτυπο στον σύντροφο όταν γίνεται από επιθυμία και όχι από υποχρέωση. Δεν αναφέρεται στην απόδραση από την καθημερινότητα καθώς έτσι αυτή θα ορίζεται ως φυλακή, αλλά ως συναισθηματική επαναφορά των ιδιοτήτων που δυναμώνουν τη σχέση του ζευγαριού. Οτιδήποτε μπορεί να αλλάξει προς το θετικό την καθημερινότητα του ζευγαριού, έχει ουσιαστικό όφελος. Από την προσφορά ενός λουλουδιού, μία αγκαλιά, ένα τρυφερό βλέμμα, ένα όμορφο σχόλιο, απλά πράγματα που υπάρχουν στον καθένα εσωτερικά και χρειάζεται να ενεργοποιηθούν. Μερικά ζευγάρια επιλέγουν να βγουν ραντεβού τακτικά, αφήνοντας τα παιδιά σε παππού και γιαγιά, επιλέγουν να παρακολουθήσουν ένα μάθημα/εργαστήριο/τέχνη μαζί, να ξεκινήσουν μαθήματα χορού ή ακόμα πιο απλά να επιλέξουν έναν απογευματινό περίπατο.
Να απολαύσει την ερωτική συνεύρεση:
Ο έρωτας είναι επίσης πολύ σημαντικός στη διατήρηση της συντροφικής σχέσης. Η δημιουργία του ερωτικού κλίματος, θα χαλαρώσει το ζευγάρι που θα το απολαύσει, εισερχόμενο στο βίωμα. Η ερωτική συνεύρεση βοηθά το ζευγάρι να διασφαλιστεί ότι οι σωματικές και συναισθηματικές ανάγκες του ικανοποιούνται. Η μεγαλύτερη παγίδα που μπαίνει εδώ, είναι η ερωτική επιθυμία να έχει τοτεμοποιηθεί βασισμένη σε σκηνές του παρελθόντος. Το γεγονός ότι πλέον το ζευγάρι δεν “ορμάει” ο ένας επάνω στον άλλο για να κάνουν “άγριο και αχαλίνωτο σεξ”, καταγράφεται με οδυνηρό συναίσθημα. Στην προσπάθειά του το ζευγάρι να διατηρήσει αυτή την (ουτοπική) επιθυμία, χάνει την ευκαιρία να μετεξελιξει άλλες πτυχές της ερωτικής του ζωής, βασισμένες στην αγάπη, στη συγχρονικότητα της σχέσης και στην ανακάλυψη του σώματος του συντρόφου.
Πότε πρέπει τα ζευγάρια να ζητήσουν βοήθεια;
Όταν ρωτώ τα ζευγάρια που έρχονται στο γραφείο, ποια πιστεύουν ότι είναι η βάση μιας ευτυχισμένης μακρόχρονης σχέσης, απαντούν και οι δύο με μία λέξη: αγάπη.
Όμως στο πεδίο της επαγγελματικής θεραπείας ζεύγους, είναι αισθητή η απουσία της αγάπης. Στη θεραπεία ζευγαριών, οι σύζυγοι έχουν μείνει μόνο στην εικόνα του άλλου τη στιγμή της γνωριμίας. Αυτή η ματιά έχει στοιχειώσει την σχέση τους με τα χαρακτηριστικά του συζύγου εκείνη τη στιγμή να έχουν γίνει ιερό εικόνισμα, που υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι θα παραμείνει πάντα έτσι. Την ίδια στιγμή, οι σύντροφοι αλλάζουν, ωριμάζουν, μπορούν να βρουν χίλιους ακόμα τρόπους να περνούν απλώς καλά αλλά στην πορεία έχουν ξεχάσει να γνωριστούν. Να ανακαλύψουν ότι ο “όμορφος, με το γοητευτικό βλέμμα” και η “μελαχρινή με τα ωραία χείλη” έχουν και άλλα σπουδαία στοιχεία προσωπικότητας που αν τα ανακαλύψουν, θα κάνουν τη σχέση τους ακόμα καλύτερη.
Οι επαναλαμβανόμενες εντάσεις, δημιουργούν την αίσθηση ότι οι σύζυγοι δεν μπορούν να είναι καλά μαζί και βάζουν το ζευγάρι να βλέπει τη σχέση μόνο υπό αυτό το πρίσμα: με αδυναμία να φέρουν στο προσκήνιο το καλό, με μαθημένες κληρονομικές συμπεριφορές, με ανταγωνιστικά βιώματα που έχουν την αφετηρία τους σε ένα σκονισμένο παρελθόν που δεν αγγίζεται, διανθισμένα με οικονομικά προβλήματα, με θέματα του παρόντος που επείγουν για επίλυση και με αποφάσεις για την ανατροφή των παιδιών. Η ένδειξη ενός προβλήματος μπορεί να ποικίλει, όμως έχει τις ρίζες της σε παράγοντες που αν δεν εντοπιστούν, δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο από τον οποίον δύσκολα μπορεί να ξεφύγει το ζευγάρι.
Η σχέση δε χρειάζεται να φτάσει στο όριό της για να αποφασίσει το ζευγάρι να δουλέψει τα θέματα που το προβληματίζουν. Η θεραπεία ζεύγους θέλει δύο όμως πολλές φορές έρχεται μόνο το ένα μέλος και συνήθως αυτό είναι η γυναίκα, για προσωπική θεραπεία. Ο άνδρας ζορίζεται διότι νομίζει ότι θα βρεθεί υπόλογος σε μία τριγωνική σχέση. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι στη θεραπεία δεν γίνεται καμία απολύτως συμμαχία με κανένα μέλος και οι θεραπευτές, έχουν έναν άφυλο ρόλο, εργαζόμενοι για μία ισότιμη σχέση, δίνοντας τον ίδιο χρόνο και χώρο και στους δύο. Τα θέματα που αντιμετωπίζει το ζευγάρι, αφορά και τους δύο, χωρίς να μετατοπίζεται σε κανέναν η ευθύνη. Το μέλος που χρειάζεται θεραπεία είναι η σχέση και όχι τα πρόσωπα. Για αυτήν δουλεύουμε και στη βελτίωση αυτής στοχεύουμε ώστε να επιτευχθεί αυτονομία και ταυτόχρονα ασφάλεια… αυτό που ο Φρανσουά ντε Σεγκλί αποκαλεί “Ελεύθεροι μαζί”.
