Γιώργος Κουντουράς

Όλα γίνονται για την… αγάπη!

Όλα γίνονται για την… αγάπη!

Γιώργος Κουντουράς
ζευγάρι σκέφτεται ότι όλα γίνονται για την αγάπη
Image credit: Toa Heftiba / unsplash.com

Δεν υπάρχει ένας αξιόπιστος και αποτελεσματικός τρόπος να μάθουμε πως να είμαστε καλοί ερωτικοί σύντροφοι στην ζωή μας. Αυτό που κάνουμε σχεδόν όλοι όταν ξεκινάμε την ερωτική μας ζωή είναι να εφαρμόζουμε ασυνείδητα την μέθοδο της δοκιμής και του λάθους. Παρόλο που, λειτουργώντας έτσι, μαθαίνουμε σταδιακά ποιος μας ταιριάζει και ποιος όχι και ποια κριτήρια θα θέλαμε να πληροί ο ερωτικός μας σύντροφος, υπάρχουν φορές που αξιολογούμε τις επιλογές του «τότε» και του «τώρα» και βρίσκουμε μόνο…λάθη.


Τον τελευταίο καιρό, με προσεγγίζουν όλο και πιο συχνά αρκετοί άνθρωποι ζητώντας μου βοήθεια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τον/ην ερωτικό τους σύντροφο.

Κάποιοι μου λένε ότι έχουν ένα συναισθηματικά ψυχρό σύντροφο που δεν εκφράζεται και δεν εκδηλώνει όσα νιώθει, άλλοι μου λένε ότι έχουν έναν σύντροφο που δεν τους ακούει πραγματικά και δεν αναγνωρίζει τις ανάγκες τους, ενώ ορισμένοι θέλουν να ενδυναμωθούν ψυχολογικά ώστε να μπορέσουν να απομακρυνθούν από έναν σύντροφο που τους εξουσιάζει και τους «πνίγει».

Παρόλο που η κάθε περίπτωση είναι εξ ορισμού μοναδική, παρατηρώ με ενδιαφέρον ότι όταν τους ρωτώ τι είναι αυτό που τους κράτησε στην σχέση τους έως τώρα, αυτό που μου απαντούν, σχεδόν κάθε φορά, είναι η… αγάπη. Η επόμενη ερώτηση που τους κάνω λοιπόν είναι με ποιον τρόπο εκδηλώνεται αυτή η αγάπη μέσα στην σχέση. Είναι αμφίδρομη; Η κρυφή μου ελπίδα όμως είναι να αναρωτηθούν κάποια στιγμή από μόνοι τους αν αξίζει τελικά να θυσιάζουν στον βωμό αυτής της αγάπης τις υπόλοιπες ανάγκες και τα «θέλω» τους…

Η μέθοδος της δοκιμής και του λάθους

Δεν υπάρχει ένας αξιόπιστος και αποτελεσματικός τρόπος να μάθουμε πως να είμαστε καλοί ερωτικοί σύντροφοι στην ζωή μας. Αυτό που κάνουμε σχεδόν όλοι όταν ξεκινάμε την ερωτική μας ζωή είναι να εφαρμόζουμε ασυνείδητα την μέθοδο της δοκιμής και του λάθους. Παρόλο που, λειτουργώντας έτσι, μαθαίνουμε σταδιακά ποιος μας ταιριάζει και ποιος όχι και ποια κριτήρια θα θέλαμε να πληροί ο ερωτικός μας σύντροφος, υπάρχουν φορές που αξιολογούμε τις επιλογές του «τότε» και του «τώρα» και βρίσκουμε μόνο…λάθη.

Τότε μας πιάνει πανικός, νιώθουμε ότι έχουμε χάσει πολύτιμο χρόνο, αναρωτιόμαστε τι θα γινόταν αν κάναμε διαφορετικές επιλογές και αμφιβάλουμε για την ικανότητά μας να δημιουργούμε υγιείς και λειτουργικές σχέσεις στο παρόν και το μέλλον.

Παράλληλα, ακούμε συνεχώς δεξιά και αριστερά για «τοξικές» σχέσεις, «τοξικούς» ανθρώπους και αναρωτιόμαστε αν είμαστε και εμείς μέσα σε μια τέτοια σχέση ή αν συνδεόμαστε με έναν τέτοιο σύντροφο. Τι είναι λοιπόν μια τοξική σχέση και πως καταλαβαίνουμε ότι βρισκόμαστε μέσα σε μια τέτοια σχέση; Για ποιον λόγο μένουμε σε αυτήν και τι μπορούμε να κάνουμε για να ζήσουμε μια πιο ευτυχισμένη και πλήρη ζωή;

Η κουλτούρα των…τοξικών σχέσεων

Πολλοί από εμάς, μπαίνουμε στον κόσμο των ερωτικών σχέσεων χωρίς να ξέρουμε ότι κάποιες από τις πεποιθήσεις μας λειτουργούν υπέρ της δημιουργίας τοξικών σχέσεων. Στη διαμόρφωση αυτών των πεποιθήσεων όμως, πέρα από το οικογενειακό περιβάλλον για το οποίο θα μιλήσουμε στην συνέχεια, καταλυτικό ρόλο παίζει και η δυτικο-ευρωπαϊκή κουλτούρα η οποία εμπορευματοποιεί και εξιδανικεύει την ρομαντική αγάπη, ενθαρρύνει την αντικειμενοποίηση των ερωτικών συντρόφων και προωθεί με ποικίλους τρόπους τον υπερφίαλο εγωκεντρισμό, χλευάζοντας κάθε μη συμβατή με τα κοινωνικά πρότυπα ερωτική συμπεριφορά.


Διαβάστε σχετικά: Ερωτικές Σχέσεις: Γιατί μάς δυσκολεύουν τόσο;


Γιατί η αγάπη δεν είναι αρκετή;

Για να επιστρέψουμε στο ζήτημα της αγάπης όμως – κάθε φορά που κάνω τις παραπάνω ερωτήσεις στους θεραπευόμενούς μου, καταλαβαίνω δύο πράγματα: α) ο κάθε άνθρωπος ορίζει με το δικό του τρόπο την αγάπη κάνοντας τις ανάλογες «θυσίες» γι’ αυτήν και β) μια τοξική σχέση μπορεί να δημιουργηθεί όταν ένας από τους δύο συντρόφους (ή και οι δύο) ιεραρχούν την αγάπη πάνω από τρία άλλα συστατικά που θεωρώ απαραίτητα για να λειτουργήσει με υγιή τρόπο μια οποιαδήποτε ανθρώπινη σχέση. Τον σεβασμό, την εμπιστοσύνη και την τρυφερότητα.

Για παράδειγμα, όταν ιεραρχούμε την αγάπη υψηλότερα από τον σεβασμό, ανεχόμαστε έναν σύντροφο που εκδηλώνει κακοποιητικές και βίαιες συμπεριφορές. Όταν ιεραρχούμε την αγάπη υψηλότερα από την εμπιστοσύνη, ανεχόμαστε έναν σύντροφο που μας λέει ψέματα και μας εξαπατά. Όταν ιεραρχούμε την αγάπη υψηλότερα από την τρυφερότητα, ανεχόμαστε ένα σύντροφο που είναι απόμακρος και συναισθηματικά ψυχρός απέναντί μας.

Φαίνεται να ανεχόμαστε τέτοιου είδους δυσάρεστες συμπεριφορές, χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία την αγάπη, για πολλούς λόγους – μπορεί να έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένη αυτοπαρατήρηση και επίγνωση για όσα πηγαίνουν στραβά στην σχέση μας ή ακόμα και δυσκολία στη διαχείριση αρνητικών συναισθημάτων τα οποία θα πυροδοτούνταν από μια ενδεχόμενη απώλεια της σχέσης η οποία θα μας έφερνε αντιμέτωπους με την μοναξιά.

Όποιος και να είναι ο λόγος όμως, καταλήγουμε να δημιουργούμε επιφανειακές, ψυχολογικά μη υγιείς και δυνητικά κακοποιητικές σχέσεις που μειώνουν τα επίπεδα της χαράς μας και αυξάνουν το γενικό αίσθημα ανικανοποίησης από τη ζωή.

6 συμπεριφορές που συναντάμε στις τοξικές σχέσεις

Υπάρχουν διάφορες συμπεριφορές τις οποίες είτε αγνοούμε, είτε θεωρούμε ότι χαρακτηρίζουν τις υγιείς ερωτικές σχέσεις, αλλά στην πραγματικότητα, όσο συχνότερα εμφανίζονται, τόσο μια σχέση γίνεται ολοένα και πιο «τοξική». Οι πιο κοινά εμφανιζόμενες «τοξικές» συμπεριφορές, σύμφωνα με την κλινική και την προσωπική μου εμπειρία, είναι οι παρακάτω:

1. Η εμμονή με το παρελθόν

Με αφορμή μια διαφωνία στο παρόν, κατηγορούμε τον σύντροφό μας για λάθη του παρελθόντος που τις περισσότερες φορές έχουν μόνο μια έμμεση σχέση με το ζήτημα που αντιμετωπίζουμε ως ζευγάρι στο «εδώ και τώρα».

Η συμπεριφορά αυτή είναι τοξική, όταν επαναλαμβάνεται, γιατί δεν μας αποπροσανατολίζει μόνο από ένα σημαντικό πρόβλημα του παρόντος, εκτρέποντας την προσοχή μας σε κάτι που έγινε και δεν αλλάζει, αλλά επαναφέρει στο προσκήνιο συναισθήματα ενοχής και πικρίας για όσα έχει κάνει ο σύντροφός μας στο παρελθόν με αποτέλεσμα να νιώθει άσχημα για τον εαυτό του και να είναι πιο επιρρεπής στη χειραγώγηση.

Αυτό που μπορούμε να κάνουμε με τον σύντροφό μας διαφορετικά, είναι να διαχειριζόμαστε το κάθε ζήτημα που προκύπτει ξεχωριστά, εκτός και αν σχετίζεται άμεσα και αντικειμενικά με κάτι που έχει συμβεί ξανά στο παρελθόν.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι από την στιγμή που δεχόμαστε να συνδεθούμε ερωτικά με έναν άνθρωπο, αυτομάτως αποδεχόμαστε όλες τις προηγούμενες πράξεις και συμπεριφορές του. Αν δεν μπορούμε να τις αποδεχθούμε, στην ουσία δεν αποδεχόμαστε τον σύντροφό μας, οπότε η καλύτερη λύση είναι να τερματίσουμε την σχέση.

2. Η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά

Αντί να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας με κοινωνικά αποδεκτό και υγιή τρόπο ανάλογα με την περίσταση και να λέμε αυτό που σκεφτόμαστε ξεκάθαρα και ανοιχτά, προσπαθούμε να κάνουμε τον σύντροφό μας να καταλάβει από τα συμφραζόμενα τι είναι αυτό που θέλουμε ή έχουμε ανάγκη.

Για παράδειγμα, αντί να εκφράζουμε τον θυμό μας με ευθύ τρόπο για το ότι ο σύντροφός μας είναι αδιάφορος και κάθε φορά που του μιλάμε νιώθουμε ότι δεν μας προσέχει, βρίσκουμε κάποια μικροπράγματα που μας ενοχλούν στην συμπεριφορά του (π.χ. ότι μιλάει δυνατά ή ότι δεν συμμαζεύει τα πράγματά του) και του τα λέμε για να τον εκνευρίσουμε.

Έτσι, εκφράζουμε παθητικά τον θυμό μας χωρίς να εκφράζουμε όσα μας ενοχλούν σε εκείνον στην πραγματικότητα. Η απιστία είναι ένα ακόμα παράδειγμα παθητικο-επιθετικής έκφρασης του θυμού όταν νιώθουμε ότι οι ανάγκες μας δεν ικανοποιούνται στην σχέση, αλλά φοβόμαστε ότι αν τις εκφράσουμε ανοιχτά και ειλικρινά και τις υπερασπιστούμε, ο άλλος θα θυμώσει μαζί μας ή θα πληγωθεί.

Αυτό συμβαίνει γιατί πολλές φορές αισθανόμαστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και στην προσπάθειά μας να τα ελέγξουμε, πληγώνουμε τελικά και εκείνους και τον εαυτό μας.

3. Ο συναισθηματικός εκβιασμός

Αυτή η συμπεριφορά προκύπτει όταν έχουμε παράπονα από τον σύντροφό μας και τα εκφράζουμε με τέτοιο τρόπο που τον/την απειλούμε έμμεσα ότι αν δεν αλλάξει, θα φύγουμε από την σχέση. Για παράδειγμα, αντί να του πούμε: είσαι απόμακρος τον τελευταίο καιρό και ανησυχώ για το τι μπορεί να συμβαίνει, του λέμε: δεν μπορώ να είμαι με κάποιον που είναι ψυχρός μαζί μου όλη την ώρα.

Ο συναισθηματικός εκβιασμός και η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά προκαλούνται από την καταπίεση των πραγματικών σκέψεων και συναισθημάτων και προκαλούν αχρείαστο δράμα μέσα σε μια σχέση όπου το καθετί αποτελεί αφορμή για να δημιουργηθεί μια κατάσταση κρίσης η οποία απειλεί τη δέσμευση του ενός συντρόφου απέναντι στον άλλο. Είναι καλό να έχουμε στο μυαλό μας ότι είναι ανθρώπινο να θυμώνουμε ή να μην μας αρέσει κάτι στον σύντροφό μας.

Επίσης, η δέσμευση και η αφοσίωση που δείχνουμε σε μια συντροφική σχέση δεν προαπαιτεί την απουσία αρνητικών συναισθημάτων. Αντίθετα, το να μπορούμε να εκφράζουμε όσα μας ενοχλούν χωρίς να ασκούμε παράλληλα κριτική ή εκβιασμό (ή να φοβόμαστε ότι θα μας ασκηθεί), ενδυναμώνει την σχέση και τον συντροφικό δεσμό.

4. Η μη ανάληψη της ευθύνης για τα συναισθήματά μας

Φανταστείτε ότι είχατε μια πολύ κουραστική μέρα στη δουλειά και το μόνο που θέλετε τώρα είναι να γυρίσετε στο σπίτι, να κάνετε ένα ζεστό μπάνιο και να χαλαρώσετε με τον σύντροφό σας βλέποντας ίσως κάποια ταινία. Όταν επιστρέφετε στο σπίτι όμως, εκείνος μιλάει στο τηλέφωνο με κάποιους φίλους του και ετοιμάζεται να βγει.

Καθώς η κούραση της δουλειάς δεν έχει υποχωρήσει και έχοντας ήδη θυμό για την στάση που κρατάει ο σύντροφός σας, επιτίθεστε σε εκείνον/η κατηγορώντας τον/ην για έλλειψη ευαισθησίας και αδιαφορία απέναντι στις ανάγκες σας (για χαλάρωση και ταινία), σαν να ήταν υποχρεωμένος να τις καταλάβει χωρίς πρώτα να του της έχετε επικοινωνήσει.

Το να θεωρούμε ότι εμείς είμαστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα των άλλων και εκείνοι για τα δικά μας, είναι ξεκάθαρη ένδειξη έλλειψης προσωπικών ορίων και συνεξάρτησης μέσα στη σχέση. Υπάρχει μια λεπτή, αλλά ουσιώδης διαφορά όταν θέλουμε να είμαστε υποστηρικτικοί με τον σύντροφό μας από επιλογή, και όταν αισθανόμαστε ότι το κάνουμε από υποχρέωση επειδή θεωρούμε ότι αυτό περιμένει από εμάς.

5. Η εκδήλωση έντονης ζήλειας επειδή… αγαπάμε τον σύντροφό μας

Πόσες φορές εκνευριζόμαστε όταν υποπτευόμαστε ότι ο σύντροφός μας μπορεί να μιλάει με κάποιον/α άλλον/η με πρόθεση να φλερτάρει και ψάχνουμε το κινητό του ή προσπαθούμε να «χακάρουμε» τον λογαριασμό του στα κοινωνικά δίκτυα με σκοπό να ελέγξουμε την συμπεριφορά του; Μου κάνει εντύπωση που πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι τέτοιες και άλλες παρόμοιες συμπεριφορές είναι θεμιτές επειδή αγαπούν τον σύντροφό τους και δεν θέλουν να τον χάσουν από τη ζωή τους.

Ας το φανταστούμε από την αντίθετη μεριά: πως θα νιώθαμε αν είχαμε έναν σύντροφο που θα ήθελε να είναι πάντα μαζί μας για να βεβαιωθεί ότι δεν περιτριγυριζόμαστε από ελκυστικά άτομα; Η επιθυμία του θα υποδήλωνε ότι είτε μας θεωρεί ανάξιους εμπιστοσύνης, είτε ανίκανους να συγκρατήσουμε τις παρορμήσεις μας.

Θα θέλαμε να είμαστε με έναν τέτοιο άνθρωπο; Η καλλιέργεια εμπιστοσύνης και ανοχής απέναντι στην αβεβαιότητα είναι δύο τρόποι που μας βοηθούν να διαχειριστούμε τις ακραίες συμπεριφορές ζήλειας και ελέγχου οι οποίες, σχεδόν πάντα, κουράζουν τους άλλους και τους απομακρύνουν από κοντά μας.


Διαβάστε σχετικά: Ποιοι παράγοντες μάς ωθούν να παραμείνουμε ή να αποχωρήσουμε από μια σχέση;


6. Η κάλυψη των σχεσιακών προβλημάτων με προσωρινές λύσεις

Πόσες φορές, όταν έχει προκύψει ένα ζήτημα που προκάλεσε σύγκρουση με τον σύντροφό σας, προσπαθήσατε να το καλύψετε αγοράζοντάς του κάτι ή πηγαίνοντας μαζί του ένα ταξίδι ή κάνοντάς του…πρόταση γάμου; Κάθε φορά που προσπαθούμε να καλύψουμε ένα πρόβλημα βρίσκοντας τέτοιες «λύσεις» (οι οποίες μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά μόνο προσωρινά), αρνούμαστε όχι μόνο την πραγματικότητα, αλλά και ένα μέρος της συναισθηματικής μας ζωής.

Φυσικά, δεν υπάρχει τίποτα κακό στη διάθεσή μας να προσφέρουμε ανέσεις, ταξίδια και δώρα στους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας – θεωρούνται άλλωστε πολυτέλειες γιατί τις εκτιμούμε πραγματικά όταν όλα τα άλλα πηγαίνουν καλά στην ζωή μας.

Είναι σημαντικό όμως να μην τις προσφέρουμε για να αποφύγουμε τα υποβόσκοντα συναισθηματικά μας ζητήματα. Αντ’ αυτού, η ξεκάθαρη, ουσιαστική και γνήσια επικοινωνία με τον σύντροφό μας είναι και πάλι το κλειδί για να λύσουμε άμεσα όσα μας απασχολούν στην σχέση μας μαζί του.

Η επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος

Ο βασικός λόγος για τον οποίο δημιουργούμε και μένουμε σε μια τοξική σχέση, έχει να κάνει με τον τρόπο που συνδεθήκαμε με τους πρώτους φροντιστές της ζωής μας. Μέσα στην οικογένειά μαθαίνουμε διάφορους ρόλους (π.χ. να είμαστε «θύματα» ή «θύτες»), τους οποίους αναπαράγουμε και στην ενήλικη ζωή.

Αν για παράδειγμα ο πατέρας μας, μάς αποδεχόταν μόνο όταν υπακούαμε στις εντολές του, η μητέρα μας μάς επιβράβευε μόνο όταν παίρναμε καλούς βαθμούς, και ο/η αδερφός/η μας ήταν καλός/η μαζί μας μόνο όταν δεν υπήρχε κανένας άλλος τριγύρω, μάθαμε από μικρή ηλικία να βλέπουμε τον εαυτό μας ως μέσο ικανοποίησης των αναγκών των άλλων.

Συνεπώς, δημιουργούμε μετέπειτα σχέσεις στις οποίες είτε θα πνίγουμε τις δικές μας ανάγκες για να ικανοποιήσουμε αυτές των άλλων, είτε θα προσπαθούμε να χειριστούμε τους άλλους για να ικανοποιήσουν τις δικές μας επειδή δεν μάθαμε ποτέ να τις φροντίζουμε μόνοι μας.

Συμπερασματικά

Όπως είδαμε, μια τοξική σχέση είναι στην ουσία μιας σχέση συναισθηματικής συνεξάρητησης μέσα στην οποία ένα από τα δύο μέλη ή και τα δύο, χρειάζονται το ένα το άλλο για να παίρνουν την αποδοχή και την αγάπη που δεν δίνουν τα ίδια στον εαυτό τους.

Αντίθετα, σε μια υγιή σχέση, τα μέλη είναι συναισθηματικά αλληλεξαρτώμενα – σέβονται και αποδέχονται τον σύντροφό τους γιατί πρώτα έχουν καλλιεργήσει τον αυτοσεβασμό και την αυτό-αποδοχή. Αν και μια τοξική σχέση δεν είναι καταδικασμένη να αποτύχει, απαιτείται αρκετή δουλειά και προσπάθεια από το ζευγάρι για να υπάρξει βελτίωση στην σχέση τους.

Αρχικά, και οι δύο πλευρές πρέπει να έχουν τη διάθεση να αλλάξουν – ακούγεται πολύ προφανές αυτό, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουμε να αλλάξουμε τους άλλους και όχι τους εαυτούς μας! Έπειτα, πρέπει και οι δύο να μπορούν να αναγνωρίσουν τις πραγματικές τους ανάγκες και να τις επικοινωνήσουν ξεκάθαρα, ειλικρινά και με ασφάλεια ο ένας στον άλλο.

Ακούγεται απλό, αλλά είναι ένα δύσκολο εγχείρημα που καλό είναι, τουλάχιστον στην αρχή, να πραγματοποιείται με την επίβλεψη και την καθοδήγηση ενός θεραπευτή ζεύγους. Φυσικά, η παράλληλη υποστηρικτική ατομική ψυχοθεραπεία είναι εξίσου σημαντική γιατί μας βοηθά να αναγνωρίσουμε τους αμοιβαίους ρόλους που είχαμε ως παιδιά (και πλέον ως ενήλικες) με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας, καθώς και να παρατηρήσουμε πως αυτοί συνεχίζουν να εμποδίζουν την προσωπική μας ανάπτυξη.

Όπως έλεγε και ο Jim Rohn: το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε σε κάποιον είναι η δική μας προσωπική ανάπτυξη. Παλιά, συνήθιζα να λέω, ‘αν με φροντίσεις, τότε θα σε φροντίσω’. Τώρα όμως λέω, ‘θα φροντίσω τον εαυτό μου για σένα, αν φροντίσεις τον εαυτό σου για μένα’.


*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...