Ο θυμός που εκφράζει ένα άτομο μπορεί να εκδηλωθεί τη στιγμή που κάτι δεν ανταποκρίνεται στην επιθυμία του. Επομένως προκύπτει ως συνέπεια ενός αρνητικού συναισθήματος που έχει προηγηθεί. Στην περίπτωση αυτή η αντίδραση του ατόμου είναι άμεσα συνδεδεμένη με το συμβάν που την προκαλεί και είναι επομένως αναμενόμενη.
Άλλοτε η έκφραση θυμού δε μοιάζει να σχετίζεται άμεσα με κάτι που συνέβη αλλά αποτελεί απόηχο ενός άλλου συμβάντος, πιθανόν μακρυνού χρονικά, με το οποίο ωστόσο σχετίζεται. Στην περίπτωση αυτή, ο θυμός αντικατοπτρίζει μια εσωτερική σύγκρουση που το άτομο αναβιώνει με διάφορες αφορμές. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να αντανακλά αντιφατικά συναισθήματα για σημαντικά πρόσωπα τα οποία δυσκολεύεται να διαχειριστεί. Ή μπορεί να σχετίζεται με απαιτήσεις που θέτει στον εαυτό του και που πιέζεται να εκπληρώσει.
Ο θυμός ως απόρροια άλλων συναισθημάτων
- Αποτέλεσμα ζήλιας.
- Όταν αισθανόμαστε ότι έχουμε προσβληθεί – παραμεληθεί.
- Ως φόβος απόρριψης.
- Ως αίτημα για αλληλεπίδραση – η σύγκρουση ως μέσο επαφής.
- Ως διεκδίκηση – αίσθηση ότι μόνο όταν θυμώνουμε μπορούμε να εισακουσθούμε.
- Ως χειριστικότητα – έλεγχος του περιβάλλοντος και των σχέσεων.
- Ως αποτέλεσμα θλίψης.
Έμμεσοι τρόποι εκδήλωσης θυμού
Συχνά οι άνθρωποι δεν εκφράζουν το θυμό τους ανοιχτά, αλλά τον διατηρούν μέσα τους σιωπηλά. Ο θυμός τότε δεν εξωτερικεύεται μέσα από τις αναμενόμενες έντονες αντιδράσεις, όπως φωνές ή επιθετικότητα, αλλά πιο ήπια, με παθητικότητα, αδιαφορία, απόσυρση ή άσκηση κριτικής.
- Επίκριση – ειρωνεία.
- Άρνηση.
- Κλάμα.
- Απόσυρση – αδιαφορία -εγκατάλειψη προσπάθειας.
- Εσωστρέφεια - επιφανειακή επικοινωνία.
Γιατί θυμώνουμε
Δεν μπορούμε να διαχειριστούμε ένα συναίσθημα αν δεν κατανοήσουμε την προέλευσή του – ποια συμβάντα το προκαλούν. Η απάντηση στο «γιατί» της συμπεριφοράς μας είναι απαραίτητη για την κατάλληλη διαχείρισή της. Πολλές φορές η απάντηση είναι πολυπαραγοντική ωστόσο βρίσκεται γύρω μας – στο παρελθόν μας , στο περιβάλλον μας, στον τρόπο που βιώνουμε τις σχέσεις με τους γύρω μας.
Κατανοώντας τη σχέση μας με το θυμό
- Σε ποιο βαθμό επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εκφράσει το θυμό;
- Είναι κάτι που ήταν αποδεκτό από τους δικούς μας γονείς όταν μεγαλώναμε;
- Τι τρόποι διαχείρισης του θυμού υπήρχαν στην δική μας οικογένεια όταν μεγαλώναμε; Πολλά από τα πρότυπα συμπεριφοράς και διαπαιδαγώγησης που υιοθετούμε έχουν άμεση αναφορά στα δικά μας βιώματα και στον τρόπο που μεγαλώσαμε.
- Πόσο αποδεκτή είναι η έκφραση θυμού με βάση τις συνθήκες ζωής μας και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε;
Όταν η έκφραση θυμού είναι απαγορευμένη, απουσιάζουν τα ενδιάμεσα βήματα εκτόνωσής του. Ωστόσο το συναίσθημα που δεν εκφράζεται δεν απαλείφεται-απεναντίας συσσωρεύεται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις – λογική της «χύτρας».
Διαβάστε σχετικά: Θυμός ή αλλιώς “ανάγκη να επικοινωνήσω”
Χρησιμότητα έκφρασης θυμού
- Μέσα από την έκφραση θυμού το άτομο έχει την ευκαιρία να αποφορτισθεί, να απαλλαγεί από ένα αρνητικό συναίσθημα που είναι πολύ δύσκολο να το κουβαλάει με διάρκεια.
- Δίνεται η ευκαιρία για εξηγήσεις και επίλυση πιθανών παρεξηγήσεων.
- Δημιουργείται μια νέα, λιγότερο απειλητική ερμηνεία της πραγματικότητας.
- Παρέχεται η δυνατότητα επανόρθωσης – ένα «κλείσιμο» αναφορικά με υπόγειες εντάσεις που υποβόσκουν αλλά δεν εκτονώνονται επαρκώς.
Διαχείριση θυμού
- Η στιγμή του θυμού είναι έντονη και δεν επιτρεπει την αυτο-συγκράτηση ή την αποφυγή έντονων αντιδράσεων (φωνές- χειρονομίες-ύβρεις). Επομένως, η επεξεργασία είναι ένα στάδιο που έρχεται αφού αυτές καταλαγιάσουν.
- Το πιο σημαντικό κομμάτι για τη διαχείριση του ξεσπάσματος είναι η δυνατότητα σκέψης και επικοινωνίας αφού έχουμε ηρεμήσει.
- Να μιλήσουμε και να σκεφτούμε αυτό που συνέβη- ανάγκη να βάλουμε σε λόγια αυτό που νιώσαμε. Προσπάθεια να κατανοήσουμε τη δική μας αλλά και την άλλη πλευρά.
- Αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων αντίδρασης – τι θα μπορούσαμε να έχουμε κάνει διαφορετικά για να εκφράσουμε αυτό που νιώσαμε ώστε να αποτρέψουμε το ξέσπασμα – όχι μόνο τη συγκεκριμένη στιγμή αλλά και πιο πριν – αναζήτηση των βημάτων μέσα από τα οποία «χτίζεται» ο θυμός.
- Σκέψη πάνω σε εναλλακτικούς τρόπους συναισθηματικής έκφρασης και επακόλουθης αντίδρασης.
«...το να θυμώσει κανείς είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει με αυτόν που πρέπει, για τα πράγματα που πρέπει, με τον τρόπο που πρέπει, τη στιγμή που πρέπει, στο βαθμό που πρέπει αυτό δεν είναι εύκολο και δεν μπορούν να το κάνουν όλοι....»
[ελεύθερη μετάφραση, Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια (1125b-1126b)]
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
