Πώς μπορεί να διαχειριστεί και να επικοινωνήσει κανείς τα συναισθήματά του, με έναν πιο λειτουργικό τρόπο;
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από ειδικούς του χώρου της ψυχικής υγείας να ορίσουν τι είναι τα συναισθήματα και σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται. Αν και δε φαίνεται να υπάρχει μια γενική συμφωνία στον ορισμό τους, το βέβαιο είναι ότι έχουν εντοπιστεί πέντε συναισθήματα που μοιάζει να «κουβαλάμε» από τη γέννησή μας: θυμός, φόβος, χαρά, λύπη και αποστροφή.
Τα συναισθήματα μας, μάς δίνουν μια εικόνα για το ποιοι είμαστε και κατά συνέπεια μας βοηθούν να σχετιζόμαστε με τους γύρω μας. Ταυτόχρονα, μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε από αυτούς, αφού μας ωθούν στο να σχηματίσουμε τη δική μας, μοναδική οπτική και στάση ζωής. Μας οδηγούν επίσης στο να κινητοποιηθούμε, να διεκδικήσουμε όσα μας ευχαριστούν και να αντιμετωπίσουμε όσα μας δυσκολεύουν.
Αν δεν είναι κανείς σε επαφή με τα συναισθήματά του, ουσιαστικά αποτρέπει όλα τα παραπάνω. Αυτή η αποσύνδεση συνήθως συμβαίνει όταν κανείς έχει συναισθήματα για τα συναισθήματά του: αν ας πούμε ντρέπεται για τη λύπη του, μπορεί να την καταπιέσει κι έτσι να προκύψει θυμός, άγχος, νευρικότητα.
Αν προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε την απαρχή αυτής της ντροπής, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα καταλήξουμε στην παιδική ηλικία του ατόμου, όπου η τότε λύπη του δεν έγινε αποδεκτή για κάποιο λόγο. Έτσι, 'διδάχτηκε' ότι χρειάζεται να την κρύβει. Με αυτόν τον τρόπο όμως, είναι σα να στερεί από τον εαυτό του το δικαίωμα να πενθήσει μια απώλεια, να πάρει χρόνο για να γιατρευτεί και να φροντιστεί. Έτσι, χάνει ένα μέρος της προσωπικής του ελευθερίας.
Διαβάστε σχετικά: Όταν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, καταπιέζουμε αυτό που είμαστε
Πώς μπορεί να διαχειριστεί και να επικοινωνήσει κανείς τα συναισθήματά του, με έναν πιο λειτουργικό τρόπο;
Αρχικά, χρειάζεται να παρατηρεί τη στάση του και τις αντιδράσεις του, στην καθημερινότητά του. Αν εντοπίσει ότι κάποια από τα βασικά του συναισθήματα, όπως αναφέρονται πιο πάνω, ενεργοποιούνται εύκολα και δυσανάλογα με το δοθέν ερέθισμα, τότε είναι χρήσιμο να μπει σε μια θεραπευτική διαδικασία, καθώς εκεί, με τις αναδρομές που θα γίνουν στο παρελθόν, θα μπορέσει να εντοπίσει από ποιο τραύμα απορρέουν αυτές του οι αντιδράσεις και φυσικά, με τις ανακατασκευές που θα γίνουν, σταδιακά να ανακουφιστεί.
Επιπλέον, είναι σημαντικό να μιλάμε μένοντας στο πρώτο πρόσωπο – είναι άλλο να λέει κανείς τι νιώθει και άλλο να κατηγορεί τον άλλον για αυτό που νιώθει. Αν πούμε τι νιώθουμε, είναι πιο πιθανό να μας απαντήσει κι ο άλλος μιλώντας για το δικό του συναίσθημα. Αν τον κατηγορήσουμε, ή θα αντεπιτεθεί, ή θα φύγει. Όταν είναι κανείς στο εδώλιο έχει δυο επιλογές, ή να αποδεχτεί ότι φταίει και να καταδικαστεί ή να αμυνθεί για να γλιτώσει την ετυμηγορία.
Τέλος, είναι σημαντικό να μιλάμε για αυτά που νιώθουμε τη στιγμή που τα νιώθουμε. Συχνά αισθανόμαστε φόβο να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας, θεωρώντας ότι κάποιος άλλος θα το εισπράξει σαν επίθεση. Έτσι προτιμάμε να σιωπήσουμε. Αν προσπαθήσουμε να δούμε συμβολικά το συναίσθημα ως ενέργεια, θα διαπιστώσουμε ότι αυτό δε μας βοηθά. Ο πρώτος θερμοδυναμικός νόμος λέει ότι η ενέργεια δε μπορεί να δημιουργηθεί ή να καταστραφεί, παρά μόνο να αλλάξει μορφή.
Το συναίσθημα που δε λεκτικοποιήθηκε λοιπόν, ώστε να πάρει ψυχικό χώρο, δε μπορεί να καταστραφεί κι έτσι μετασχηματίζεται σε κάτι άλλο. Ένα παράδειγμα είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, τα οποία αποτελούν χαρακτηριστική αντίδραση του σώματός μας, όταν υπάρχει κάτι που δε συζητιέται.
Όπως είχε πει ο Ρουμί, τα συναισθήματα είναι να τα αντιμετωπίζουμε σαν επισκέπτες: να τους ανοίγουμε την πόρτα, να ακούμε όσα έχουν να μας πουν κι έπειτα να τα αφήνουμε να φύγουν, μόνο για να ξανάρθουν σύντομα πίσω.
