Δήμητρα Ρούκη

Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ): Τι Είναι, Ποια η Σημασία της και πώς Μπορούμε να την Επαυξήσουμε

Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ): Τι Είναι, Ποια η Σημασία της και πώς Μπορούμε να την Επαυξήσουμε

Δήμητρα Ρούκη
χέρι κραταει λουλούδι με χώμα

Φανταστείτε μια παλέτα χρωμάτων: πλήθος διαφορετικών αποχρώσεων και τόνων συνθέτουν πολλαπλούς χρωματικούς συνδυασμούς, όμως όλα έχουν προέλθει από το «πάντρεμα» 3 βασικών χρωμάτων και 2 ουδέτερων (κόκκινο, μπλε, κίτρινο, άσπρο, μαύρο).


Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τα συναισθήματα: το πλήθος συναισθημάτων που βιώνουμε προέρχονται από τα λεγόμενα 6 βασικά (θυμός, χαρά, λύπη, αποστροφή, έκπληξη, φόβος) που ενώνονται με πολυάριθμους συνδυασμούς.

Η συναισθηματική νοημοσύνη ορίζεται ως η ικανότητα κάποιου να αντιλαμβάνεται, να εκφράζει, να κατανοεί, να χρησιμοποιεί και να διαχειρίζεται τα δικά του συναισθήματα αλλά και των άλλων ανθρώπων με τους οποίους έρχεται σε επαφή.

Μια έννοια που φαίνεται πως είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια, καθώς ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια σημειώνει πως Ο καθένας μπορεί να θυμώσει – αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο – αυτό δεν είναι εύκολο.

Γιατί είναι τόσο σημαντικό το EQ για τη ζωή μας;

Φαίνεται πως συνδέεται με πλήθος θετικών συμπεριφορών: Μελέτες δείχνουν την ανάλογη σχέση EQκαι θετικών σχέσεων με συνομηλίκους και οικογένεια, αυτοπεποίθηση, ικανότητες προσαρμοστικότητας, ευγένεια, αυξημένη ακαδημαϊκή επίδοση και ικανοποίηση από εργασία.

Επιπλέον, φαίνεται πως το αυξημένο EQ επιδρά αντιστρόφως ανάλογα με το αντιλαμβανόμενο στρες, την κατάθλιψη, την επιθετικότητα και τις αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές (χρήση ουσιών). Είναι προφανές πως η σωματική και ψυχική υγεία, καθώς και η σχολική και εργασιακή επίδοση επηρεάζονται θετικά από την αυξημένη συναισθηματική νοημοσύνη, ενώ φαινόμενα όπως ο σχολικός εκφοβισμός, μειώνεται όσο αυξάνεται η ενσυναίσθηση των παιδιών.

Και…πώς μπορούμε να αποκτήσουμε υψηλό EQ;

Το θετικό είναι ότι το EQ μαθαίνεται σε όλη μας τη ζωή! Η οικογένεια και το σχολείο αποτελούν τα πλέον ενδεδειγμένα περιβάλλοντα για την αύξηση της συναισθηματικής νοημοσύνης.


Διαβάστε σχετικά: Τι κρύβεται πίσω από τα συναισθήματα;


Στο πλαίσιο της οικογένειας:

  • Αναγνωρίστε και διαχειριστείτε πρώτα τα δικά σας συναισθήματα, ώστε να αποτελέσετε το ζωντανό παράδειγμα για τα παιδιά σας.
  • Αγκαλιάστε και ηρεμήστε τα παιδιά σας όταν δείχνουν πως σας έχουν ανάγκη. Συμμεριστείτε τα όνειρά τους και παραμείνετε ειλικρινείς μαζί τους, ενθαρρύνοντάς τα να σας μιλούν για το πώς νιώθουν.
  • Επαινέστε περισσότερο, κριτικάρετε λιγότερο. Προσπαθήστε να μπορέσετε να καταλάβετε πώς νιώθουν τα παιδιά, ερχόμενοι στη θέση τους, έστω για λίγο.
  • Αναγνωρίστε, ονομάστε, κατανοείστε και σεβαστείτε τα συναισθήματα των παιδιών σας, ώστε και τα ίδια να τα αποδεχτούν. Εξηγώντας πως όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, μην καταπιέζετε τα παιδιά και μην προσπαθείτε να τους αποσπάσετε την προσοχή από αυτά που νιώθουν.
  • Μάθετε στα παιδιά σας να επιλύουν τα προβλήματά τους επιτρέποντας λάθη. Βοηθήστε τα να βρουν τις εναλλακτικές, να τις καταγράψουν αλλά και να σκεφτούν τις πιθανές συνέπειες της καθεμίας, ώστε να αποφασίσουν ποια είναι η καλύτερη.
  • Μην υποτιμάτε την συναισθηματική αυτογνωσία τους. Σεβαστείτε τα συναισθήματα τους για τους άλλους ανθρώπους, καθώς το ένστικτο των παιδιών είναι ισχυρό. Αν δεν επιθυμούν να συγχρωτίζονται με κάποιους ανθρώπους, μη βιαστείτε να τα αποδοκιμάσετε.
  • Βοηθήστε τα να καθησυχάζουν τον εαυτό τους, να χαλαρώνουν και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους (βελτίωση των αρνητικών και διατήρηση των θετικών). Όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, όχι όμως και όλες οι συμπεριφορές.
  • Συζητήστε με ψυχολόγο και εντάξτε τα σε ομαδικό πρόγραμμα συναισθηματικής νοημοσύνης αν χρειαστεί.
  • Πρακτικοί τρόποι: Κατανόηση συναισθημάτων μέσω μοντέρνων παιχνιδιών (taboo, scrabble) / Θυμόμετρο /  Ζωγραφική και roleplayingγια το συναίσθημα (μέσα απο κούκλες, ήρωες).

Στο πλαίσιο του σχολείου:

Μέσω προγραμμάτων πρόληψης που λειτουργούν μέσω ομαδικής δουλειάς/ role – playing/ τέχνης. Παραδείγματα από μελέτες:

-          Το «γραμματοκιβώτιο» της τάξης (όλη η τάξη συμμετέχει στην επίλυση ενός προβλήματος)

-          Ανάγνωση ιστορίας για επίγνωση συναισθημάτων των ηρώων

-          Φωτογραφίες, σενάρια & ταίριασμα με πρόσωπα, παιχνίδια ρόλων, ποιήματα, εφημερίδες, περιοδικά

-          Λύσεις σε υποθετικές καταστάσεις

-          Αναγνώριση συναισθημάτων του ίδιου & των άλλων μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου

-          Διευθέτηση διαφωνιών με αμερόληπτο τρόπο (π.χ. «τα παιδιά στο κυλικείο»)

-          «Ο κύβος των συναισθημάτων»

-          Πίνακας με ένα φωτεινό σηματοδότη

Υπάρχουν πολλοί τρόποι λοιπόν για να αρχίσουμε να αυξάνουμε την ικανότητα να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα, εκφράζοντάς τα υγιώς και μετουσιώνοντάς τα σε πολύτιμες εμπειρίες.

Δεν έχετε παρά να δοκιμάσετε, σήμερα κιόλας!

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...