Μία νέα μελέτη έδειξε, ότι οι ψεύτικες ειδήσεις δεν μας επηρεάζουν όλους το ίδιο. Άτομα με καλύτερη συναισθηματική νοημοσύνη τις εντοπίζουν πιο εύκολα και μπορούν να τις απορρίψουν.
Η εξάπλωση της παραπληροφόρησης – στη μορφή ατεκμηρίωτης φήμης και εκ προθέσεως παραπλανητικής προπαγάνδας – δεν είναι κάτι καινούργιο. Ακόμα και στην αρχαιότητα, o Αντώνιος και η Κλεοπάτρα κρίθηκαν ως κακοποιοί, λόγω ψεύτικων ειδήσεων που είχαν διαδοθεί από τον Οκταβιανό.
Ωστόσο, η παγκόσμια διάδοση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, ο 24ωρος κύκλος ειδήσεων και η ακόρεστη επιθυμία των καταναλωτών για ειδήσεις – αμέσως και σε συμπυκνωμένες δόσεις – σημαίνει ότι σήμερα, η παραπληροφόρηση είναι πιο άφθονη και προσβάσιμη από ποτέ.
Οι ψεύτικες ειδήσεις έχουν συσχετιστεί ιδιαίτερα με σημαντικά γεγονότα, όπως το δημοψήφισμα του Brexit το 2016, η προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το 2016 και η πανδημία. Έχουν κλονίσει την εμπιστοσύνη σε ιδρύματα, κυβερνήσεις και ακόμα και στο εμβόλιο κατά του Κορωνοϊού.
Αλλά μία νέα μελέτη έδειξε, ότι οι ψεύτικες ειδήσεις δεν επηρεάζουν όλους το ίδιο. Άτομα με καλύτερη συναισθηματική νοημοσύνη τις εντοπίζουν πιο εύκολα.
Αναξιόπιστες ειδήσεις
Τι κερδίζουν οι πάροχοι ψεύτικων ειδήσεων από τη διάδοση επιβλαβούς παραπληροφόρησης; Γενικά, μπορεί να προσπαθούν να δικαιολογήσουν μια ακραία άποψη, πολιτική ή και άλλη. Αλλά στην ουσία, η απάντηση είναι συχνά τα λεφτά.
Οι πάροχοι ψεύτικων ειδήσεων επιδιώκουν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του χρήστη με τρελούς ισχυρισμούς με την ελπίδα ότι θα κάνουν κλικ σε αυτό και θα μεταβούν στον ιστότοπο της πηγής ή θα το μοιραστούν. Ο πάροχος μπορεί στη συνέχεια να αυξήσει τα έσοδά του, μέσω διαφημίσεων στην ιστοσελίδα του.
Όσο πιο παράξενοι οι ισχυρισμοί, τόσο πιο πιθανό είναι οι χρήστες να κάνουν κλικ ή να τους μοιραστούν. Όσο περισσότερη επισκεψιμότητα λαμβάνει ο πάροχος στην ιστοσελίδα του, τόσο περισσότερο μπορεί να αυξηθούν τα έσοδά του από τις διαφημίσεις.
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα στην ψυχολογική και πολιτική επιστήμη άρχισε να αξιολογεί, ποιος πιστεύει τις ψεύτικες ειδήσεις και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να τις εντοπίσει και να τις απορρίψει.
Το 2019 ο Gordon Pennycook, ένας ψυχολογικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Ρεγκίνας στον Καναδά, και οι συνάδελφοί του αξιολόγησαν διάφορους παράγοντες, οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεάσουν το ποια άτομα θα ήταν περισσότερο ή λιγότερο επιρρεπής σε ψεύτικες ειδήσεις, χρησιμοποιώντας συμμετέχοντες και είδη ειδήσεων που σχετίζονταν με το πολωμένο πολιτικό κλίμα στις ΗΠΑ. Διαπίστωσαν ότι η ικανότητα της αναλυτικής σκέψης ήταν ένας από τους κύριους μοχλούς στον επιτυχής εντοπισμό ψεύτικων ειδήσεων.
Διαβάστε σχετικά: Το ψέμα διαδίδεται ταχύτερα από την αλήθεια στα κοινωνικά μέσα
Εντοπίζοντάς τις ψευδείς ειδήσεις
Η νέα έρευνα επεδίωξε να αξιοποιήσει το έργο του Pennycook, αξιολογώντας την ανίχνευση ψεύτικων ειδήσεων σε ένα δείγμα συμμετεχόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με μια σειρά θεμάτων ειδήσεων, όπως υγεία, έγκλημα, μετανάστευση, εκπαίδευση και κλιματική αλλαγή.
Οι συμμετέχοντες ερωτήθηκαν διάφορες ερωτήσεις σχετικά με την εγκυρότητα της κάθε είδησης. Οι απαντήσεις τους δημιούργησαν ένα συνολικό σκορ ανίχνευσης ψεύτικων ειδήσεων. Ενώ η διάκριση του αληθινού περιεχομένου από το ψεύτικο ήταν δύσκολη, κατά μέσο όρο, οι συμμετέχοντες ήταν πιο πιθανό να λάβουν τη σωστή απόφαση.
Παρατηρώντας την ομαδική απόδοση, η έρευνα αξιολόγησε εάν υπήρχε σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων με μεγαλύτερη συναισθηματική νοημοσύνη – την επίγνωση και την ικανότητα να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους και να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων – και εκείνων που κατάφεραν να εντοπίσουν τις ψεύτικες ειδήσεις.
Η ερευνητική υπόθεση ήταν η εξής: αν όσοι έχουν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης, θα ήταν και καλύτεροι στην απόρριψη του συχνά εξαιρετικά συναισθηματικού και υπερβολικού περιεχομένου που χαρακτηρίζει συχνά τις ψεύτικες ειδήσεις, επιτρέποντας μεγαλύτερη εστίαση στην ακρίβεια του ίδιου του περιεχομένου.
Η συναισθηματική νοημοσύνη των συμμετεχόντων, ελέγχθηκε μέσω ενός ερωτηματολογίου. Και πράγματι, όσοι είχαν μεγαλύτερη συναισθηματική νοημοσύνη ήταν και καλύτεροι στον εντοπισμό ψεύτικων ειδήσεων.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουσα μελέτη έχει δείξει ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι που μπορεί να βελτιωθεί στους ανθρώπους. Τώρα, οι ερευνητές αναπτύσσουν έναν τρόπο εκπαίδευσης των ανθρώπων στη συναισθηματική νοημοσύνη, ως τρόπο βελτίωσης της ικανότητάς τους να εντοπίζουν ψεύτικες ειδήσεις.
Με αυτόν τον τρόπο και τη βάση των ευρημάτων, τα άτομα θα βοηθηθούν να διακρίνουν με μεγαλύτερη ακρίβεια, ποιες ειδήσεις είναι ασφαλείς και κοινοποιήσιμες, και ποιες είναι παραπληροφόρηση και παραπλανητικές.
Έρευνα: Detecting fake news on Facebook: The role of emotional intelligence
Απόδοση: Ανδριανάκη Σοφία – Μετάφραση και επιμέλεια ξενόγλωσσων άρθρων
