Ο φόβος της αλλαγής, της άγνωστης συνθήκης, ψαλιδίζει την προοπτική, θολώνει την κρίση και λειτουργεί σαν βαρίδιο έναντι σε κάθε νέα δυνατότητα.
Τα συναισθήματα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εικόνας του εαυτού μας, καθώς λειτουργούν ως μέτρο αξιολόγησης των εντυπώσεων και των εμπειριών που βιώνουμε στις σχέσεις μας με τους άλλους, στην επαφή μας με την καθημερινότητα και με τον κόσμο γύρω μας.
Είναι ένας αυθόρμητος τρόπος αντίδρασης που συγχρόνως προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες αναφορικά με τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, καθώς μας επιτρέπουν να ερμηνεύουμε το περιβάλλον ως ασφαλές, φροντιστικό, εμπιστεύσιμο ή αντίστοιχα ανεπαρκές, μη ικανοποιητικό ή ακόμη και επικίνδυνο λειτουργώντας ως προειδοποιητικό σήμα, ως ευκαιρία για προστασία και αποφυγή όταν αισθανθούμε ότι κάτι δεν δουλεύει σωστά ή όπως θα χρειαζόταν, ώστε να νιώθουμε καλά.
Ένα από τα κυρίαρχα συναισθήματα που ορίζει τη σκέψη και τις επιλογές μας είναι ο φόβος. Πρόκειται για ένα λειτουργικό συναίσθημα που ενεργοποιείται όταν το άτομο εκτιμήσει ότι βρίσκεται σε κάποιου είδους κίνδυνο. Η αίσθηση της απειλής – μικρότερης ή μεγαλύτερης, πραγματικής ή φανταστικής – κινητοποιεί μια σωματική αντίδραση (κλάμα – αποφυγή – επίκληση κάποιου δυνατότερου) με σκοπό το άτομο να προστατευθεί από κάτι άγνωστο, που μοιάζει μη εμπιστεύσιμο.
Το γεγονός ότι η εκτίμηση μιας κατάστασης ως απειλητικής – ανεξάρτητα από το αν είναι όντως – αρκεί ώστε να βιώσουμε το αίσθημα του φόβου, μιας και αποτελεί συχνά την αρχή του νήματος για μια σειρά παράλογων σκέψεων και αντιδράσεων που καθοδηγούν τη συμπεριφορά και τις επιλογές μας στο όνομα της αποφυγής ή της προστασίας, εκεί που “αντικειμενικά” – ό,τι κι αν σημαίνει αυτό – είναι αχρείαστη. Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου η πλάνη των αισθήσεων μας παρασύρει να ερμηνεύσουμε ως επικίνδυνο κάτι μικρό ή διαχειρίσιμο.
Διαβάστε σχετικά: Ο φόβος της αλλαγής
Η εκτόνωση της οργανικής αναστάτωσης επιτρέπει να επανέλθουμε γρήγορα στην προηγούμενη κατάσταση καθώς η λογική επεξεργασία τιθασεύει την παρορμητική αντίδραση και επαναφέρει το σώμα και το μυαλό σε ηρεμία.
Υπάρχουν ωστόσο και οι περιπτώσεις όπου ο φόβος μας κατακλύζει με έναν τρόπο σιωπηλό, κατά κάποιον τρόπο ύπουλο, καθότι μη αναγνωρίσιμο. Αντιμέτωποι με ένα δίλημμα ή μια δυσάρεστη εξέλιξη, αδυνατούμε να επιλέξουμε αυτό που είναι το καλύτερο για εμάς από το φόβο των αλλαγών που η επιλογή μας θα επιφέρει.
Καταλήγουμε συχνά να περιοριζόμαστε, να συρρικνωνόμαστε, να διαστρεβλώνουμε την εικόνα του εαυτού μας και των συνθηκών που μας περιβάλλουν, καθώς ο φόβος που κατακλύζει με έναν υπόγειο τρόπο τη σκέψη μας, δεν μας επιτρέπει να κρίνουμε καθαρά όσα μας αφορούν, τις δυνατότητες μας, τις επιθυμίες μας και μας καθοδηγεί στο γνώριμο, το οικείο, το συνηθισμένο, σε αυτό που ενώ μοιάζει καθησυχαστικά ασφαλές είναι στην ουσία πνιγηρά δεσμευτικό.
Αποφεύγουμε το χωρισμό από μια σχέση που δεν μας γεμίζει, που είναι νοσηρά συμβιβασμένη, ενδεχομένως και κακοποιητική προκειμένου να αποφύγουμε την απειλή της μοναξιάς που ξεπροβάλλει σαν προοπτική. Παλεύουμε να αποφύγουμε τη θλίψη για μια απώλεια, τη ρήξη σε μια φιλική σχέση ή σε μια συνεργασία, την αλλαγή σε μια συνθήκη που μας δυσκολεύει υπό το φόβο της αντίδρασης του άλλου ή την απειλή ότι δε θα έχουμε τη δυνατότητα να φτιάξουμε κάτι καλύτερο, να δημιουργήσουμε νέες σχέσεις, να διαμορφώσουμε καλύτερες, πιο λειτουργικές και δίκαιες συνεργασίες, με άλλους ανθρώπους, σε ένα νέο πλαίσιο.
Ο φόβος της αλλαγής, της άγνωστης συνθήκης, ψαλιδίζει την προοπτική, θολώνει την κρίση και λειτουργεί σαν βαρίδιο έναντι σε κάθε νέα δυνατότητα.
Ωστόσο, όπως συνηθίζει να επαναλαμβάνει ένας καλός φίλος, η ζωή αρχίζει εκεί που τελειώνει η ασφάλεια. Η γνώση του εαυτού αρχίζει εκεί που οι ισορροπίες ανατρέπονται, εκεί που η αίσθηση του ελέγχου και της συνηθισμένης ροής χάνεται, εκεί που τα συναισθήματα μοιάζουν να αγριεύουν, εκεί που οι φόβοι μας κυριεύουν προκαλώντας μας να τους αναγνωρίσουμε, να τους ερμηνεύσουμε και να τους δώσουμε τη θέση που τους ταιριάζει.
Μόνο αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να τους αντιμετωπίσει θα ξέρουμε ποιες είναι οι πραγματικές τους διαστάσεις. Γιατί η εμπειρία αποδεικνύει ότι ο φόβος του φόβου είναι συνήθως μεγαλύτερος από τον ίδιο το φόβο, και όσο αποφεύγουμε να τον κοιτάξουμε και να τον νιώσουμε τόσο η φαντασία παίρνει τα ηνία και η εικόνα διαστρεβλώνεται όπως η αντανάκλαση σε έναν παραμορφωτικό καθρέφτη.
Αν δεν τον αντικρίσουμε δεν θα μάθουμε ποτέ αν το τέρας είναι απλά ένα ενοχλητικό τρωκτικό. Και θα ζούμε στη σκιά του όπως ο ελέφαντας που αν μεγαλώσει στη σκλαβιά, με μια αλυσίδα στο πόδι, παίρνει ως δεδομένη την αδυναμία του να απελευθερωθεί από αυτήν, έτσι ώστε ακόμη κι όταν ενηλικιωθεί, όταν η σωματική του δύναμη είναι πλέον πολλαπλάσια από τα δεσμά του, εξοικειωμένος με την αδυναμία και αφημένος στην αβοηθησία του παρελθόντος, δεν συνειδητοποιεί ότι η απόσταση που τον χωρίζει από την ελευθερία που οραματίζεται να κατακτήσει, αντιστοιχεί σε ένα μικρό τίναγμα του ποδιού.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
