Τα αρνητικά συναισθήματα, το άγχος και η κατάθλιψη πιστεύεται ότι προάγουν την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών και άνοιας. Ποια είναι όμως η επίδρασή τους στον εγκέφαλο και πώς μπορούν να περιοριστούν οι επιβλαβείς επιπτώσεις τους;
Νευροεπιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης (UNIGE) παρακολούθησαν την ενεργοποίηση του εγκεφάλου νεαρών και ηλικιωμένων ενηλίκων όταν έρχονται αντιμέτωποι με τον ψυχικό πόνο των άλλων. Οι νευρωνικές συνδέσεις των ηλικιωμένων ενηλίκων παρουσιάζουν σημαντική συναισθηματική αδράνεια: τα αρνητικά συναισθήματα τις τροποποιούν υπερβολικά και για μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδίως στον οπίσθιο φλοιό του προσαγωγίου και στην αμυγδαλή, δύο περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται έντονα στη διαχείριση των συναισθημάτων και στην αυτοβιογραφική μνήμη.
Τα αποτελέσματα αυτά, που δημοσιεύονται στο Nature Aging, δείχνουν ότι η καλύτερη διαχείριση αυτών των συναισθημάτων, θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό του νευροεκφυλισμού.
Τα τελευταία 20 χρόνια, οι νευροεπιστήμονες εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιδρά στα συναισθήματα. Αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει τη στιγμή της αντίληψης ενός συναισθηματικού ερεθίσματος, εξηγεί η Δρ. Όλγα Κλιμέκι, ερευνήτρια στο Ελβετικό Κέντρο Συναισθηματικών Επιστημών του UNIGE και στο Deutsches Zentrum für Neurodegenerative Erkrankungen, η οποία είναι η τελευταία συγγραφέας της μελέτης αυτής που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος υπό τη συνδιοίκηση του UNIGE.
Ωστόσο, το τι συμβαίνει στη συνέχεια παραμένει ένα μυστήριο. Πώς ο εγκέφαλος αλλάζει από το ένα συναίσθημα στο άλλο; Πώς επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση; Αλλάζει η συναισθηματική μεταβλητότητα με την ηλικία; Ποιες είναι οι συνέπειες για τον εγκέφαλο από την κακή διαχείριση των συναισθημάτων;
Προηγούμενες μελέτες στην ψυχολογία έχουν δείξει ότι η ικανότητα γρήγορης εναλλαγής συναισθημάτων, είναι ευεργετική για την ψυχική υγεία. Αντίθετα, οι άνθρωποι που δεν μπορούν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους και παραμένουν στην ίδια άσχημη συναισθηματική κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης.
Στόχος μας ήταν να προσδιορίσουμε ποιο εγκεφαλικό αποτύπωμα παραμένει μετά την προβολή συναισθηματικών σκηνών, προκειμένου να αξιολογήσουμε την αντίδραση του εγκεφάλου και, κυρίως, τους μηχανισμούς ανάκαμψης. Επικεντρωθήκαμε στους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας, προκειμένου να εντοπίσουμε πιθανές διαφορές μεταξύ της φυσιολογικής και της παθολογικής γήρανσης, υποστηρίζουν οι ερευνητές.
Διαβάστε σχετικά: Αντιμετωπίστε αυτά που σας κάνουν να υποφέρετε και θα υποφέρετε λιγότερο
Δεν είναι όλοι οι εγκέφαλοι ίδιοι
Οι επιστήμονες έδειξαν σε εθελοντές σύντομα τηλεοπτικά κλιπ που έδειχναν ανθρώπους σε κατάσταση συναισθηματικής ταλαιπωρίας -κατά τη διάρκεια μιας φυσικής καταστροφής ή μιας κατάστασης αγωνίας – καθώς και βίντεο με ουδέτερο συναισθηματικό περιεχόμενο, προκειμένου να παρατηρήσουν την εγκεφαλική τους δραστηριότητα με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας.
Αρχικά, η ομάδα συνέκρινε μια ομάδα 27 ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών με μια ομάδα 29 ατόμων ηλικίας περίπου 25 ετών. Στη συνέχεια, το ίδιο πείραμα επαναλήφθηκε με 127 ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν γενικά ένα διαφορετικό μοτίβο εγκεφαλικής δραστηριότητας και συνδεσιμότητας από τους νεότερους, υποστηρίζουν οι ερευνητές.
Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο στο επίπεδο ενεργοποίησης του δικτύου προεπιλεγμένης λειτουργίας, ενός εγκεφαλικού δικτύου που είναι ιδιαίτερα ενεργοποιημένο σε κατάσταση ηρεμίας. Η δραστηριότητά του διαταράσσεται συχνά από την κατάθλιψη ή το άγχος, γεγονός που υποδηλώνει ότι εμπλέκεται στη ρύθμιση των συναισθημάτων.
Στους ηλικιωμένους ενήλικες, ένα μέρος αυτού του δικτύου, που επεξεργάζεται την αυτοβιογραφική μνήμη, παρουσιάζει αύξηση των συνδέσεών του με την αμυγδαλή, η οποία επεξεργάζεται σημαντικά συναισθηματικά ερεθίσματα. Οι συνδέσεις αυτές είναι ισχυρότερες σε άτομα με υψηλές βαθμολογίες άγχους, με μηρυκασμό ή με αρνητικές σκέψεις.
Ενσυναίσθηση και γήρανση
Ωστόσο, οι ηλικιωμένοι τείνουν να ρυθμίζουν καλύτερα τα συναισθήματά τους από ό,τι οι νεότεροι και να εστιάζουν ευκολότερα σε θετικές λεπτομέρειες, ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός αρνητικού γεγονότος. Όμως οι αλλαγές στη συνδεσιμότητα μεταξύ του οπίσθιου φλοιού του εγκεφάλου και της αμυγδαλής, θα μπορούσαν να υποδηλώνουν μια απόκλιση από το φυσιολογικό φαινόμενο της γήρανσης, που επιτείνεται σε άτομα που εμφανίζουν περισσότερο άγχος, μηρυκασμό και αρνητικά συναισθήματα.
Ο οπίσθιος φλοιός του προσαγωγίου είναι μία από τις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από την άνοια, γεγονός που υποδηλώνει ότι η παρουσία αυτών των συμπτωμάτων θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο νευροεκφυλιστικής νόσου.
Είναι η κακή συναισθηματική ρύθμιση και το άγχος που αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας ή το αντίθετο; Ακόμα δεν ξέρουμε, λένε οι ερευνητές.
Η υπόθεσή μας είναι ότι οι πιο αγχωμένοι άνθρωποι δεν θα έχουν καθόλου ή θα έχουν λιγότερη ικανότητα συναισθηματικής αποστασιοποίησης. Ο μηχανισμός της συναισθηματικής αδράνειας στο πλαίσιο της γήρανσης θα εξηγείτο τότε από το γεγονός ότι ο εγκέφαλος αυτών των ανθρώπων παραμένει “παγωμένος” σε μια αρνητική κατάσταση συσχετίζοντας τον πόνο των άλλων με τις δικές τους συναισθηματικές αναμνήσεις.
Έρευνα: Sebastian Baez-Lugo et al, Exposure to negative socio-emotional events induces sustained alteration of resting-state brain networks in older adults, Nature Aging (2023). DOI: 10.1038/s43587-022-00341-6
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
