Ο ορισμός της σταθερότητας του φύλου αναφέρεται στη θεωρία ότι τα παιδιά αναπτύσσουν μια έννοια του φύλου με την πάροδο του χρόνου και εν τέλει φτάνουν στο συμπέρασμα ότι το βιολογικό τους φύλο είναι σταθερό και μόνιμο.
Αυτή η θεωρία αυτή είναι πάνω από 50 ετών και προέρχεται από το έργο του Αμερικανού ψυχολόγου Lawrence Kohlberg. Ωστόσο, όσο απλή κι αν ακούγεται, δεν πρόκειται για μία καθόλου απλή έννοια, γι’ αυτό και η έρευνα για την ανάπτυξη του φύλου συνεχίζεται ακόμη και σήμερα.
Επίσης, η θεωρία σταθερότητας του φύλου αναπτύχθηκε σε μία εποχή της ιστορίας και δεν λάμβανε υπόψη τους ισχύοντες κοινωνικούς κανόνες για το τι είναι αποδεκτό ή για το τι πρέπει να διδάσκονται τα παιδιά καθώς αναπτύσσονται και μαθαίνουν.
Καθώς λοιπόν διαβάζετε τη θεωρία και τα διάφορα στοιχεία της, λάβετε υπόψη σας ότι πρόκειται για μια θεωρία που βασίστηκε στο έργο του Piaget για τη γνωστική ανάπτυξη και δεν λαμβάνει υπόψη της οποιαδήποτε έρευνα, θεωρία ή κοινωνικές μεταβάσεις που έχουν γίνει τα τελευταία 50 χρόνια.
Ορισμός της σταθερότητας του φύλου
Η έννοια της σταθερότητας του φύλου αναφέρεται σε ένα γνωστικό στάδιο ανάπτυξης των παιδιών, κατά το οποίο συμπεραίνουν ότι το βιολογικό φύλο τους είναι σταθερό και δεν μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου.
Αυτή η θεωρία που προτάθηκε από τον Kohlberg έχει τις ρίζες της στη θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης του Γάλλου ψυχολόγου Jean Piaget και προτάθηκε για πρώτη φορά το 1966. Ο Kohlberg υποστήριξε ότι η πιο σημαντική πτυχή της ανάπτυξης της ταυτότητας φύλου ήταν η γνωστική ανάπτυξη του παιδιού.
Σύγχρονη Σκέψη
Παρ’ όλο που η θεωρία της σταθερότητας του φύλου αναφέρει ότι το βιολογικό φύλο είναι σταθερό και δεν μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, πλέον γνωρίζουμε ότι πρέπει να υπάρχει μια ευρύτερη ερμηνεία του φύλου και του γένους από ό, τι πιστεύαμε παλιότερα. Επιπλέον, τα παιδιά πρέπει πάντα να διδάσκονται ότι η αυτο-αποδοχή είναι υψίστης σημασίας.
Διαβάστε σχετικά: H αναγνώριση της ταυτότητας φύλου
Η Θεωρία του Kohlberg για την ανάπτυξη των φύλων
Για να κατανοήσουμε τη θεωρία του Kohlberg, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε την έννοια ενός “σχήματος” όσον αφορά τη γνωστική ανάπτυξη. Ένα σχήμα είναι ένα εννοιολογικό μοτίβο, μέσω του οποίου τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο, και στην περίπτωση αυτή, το φύλο τους.
Ένα πρότυπο σχήματος φύλου προτείνει ότι τα παιδιά αναπτύσσουν την ταυτότητα του φύλου τους μέσω εσωτερικών κινήτρων, προκειμένου να συμμορφωθούν με τις προσδοκίες της κοινωνίας, βάσει του βιολογικού φύλου. Ωστόσο, ο Kohlberg υποστήριξε ότι το κίνητρο αυτό αρχικά εξαρτάται από τα διάφορα στάδια γνωστικής ανάπτυξης που περνά το παιδί.
Ενώ το μοντέλο σχήματος του φύλου προτείνει ότι τα παιδιά έχουν ένα εσωτερικό κίνητρο για συμμόρφωση, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι με την αλλαγή των κανόνων για το φύλο και τις μεταβαλλόμενες προσδοκίες της κοινωνίας, τα εσωτερικά κίνητρα μπορεί επίσης να αλλάξουν. Ανεξάρτητα από αυτό, τα παιδιά δεν θα πρέπει ποτέ να αναγκάζονται να συμμορφώνονται με ένα ρόλο φύλου που τα κάνει να νιώθουν άβολα.
Αυτό το μοντέλο γνωστικής ανάπτυξης θεωρείτο ότι συνέβαινε μεταξύ των ηλικιών δύο και επτά ετών, κατά τη διάρκεια των οποίων τα παιδιά αναπτύσσουν την κατανόηση ότι το φύλο τους δεν μπορεί να αλλάξει.
Ο Kohlberg υποστήριζε ότι μόλις τα παιδιά έφταναν σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης, θα είχαν το κίνητρο να παρακολουθήσουν το πώς αναμένεται να συμπεριφέρονται και να ενεργούν σύμφωνα με αυτόν τον ρόλο φύλου.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Kohlberg ισχυρίστηκε ότι τα παιδιά δεν θα αναπτύσσουν την κατανόηση του ρόλου των φύλων μέχρι να μάθουν ότι το φύλο παραμένει σταθερό καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Τα στάδια του Kohlberg
Στάδιο 1: Χαρακτηρισμός του φύλου (στην ηλικία των 3 ετών)
Στο στάδιο του χαρακτηρισμού του φύλου, το παιδί μπορεί να καταλάβει εάν είναι κορίτσι ή αγόρι, καθώς και το φύλο των άλλων ανθρώπων. Ωστόσο, δεν καταλαβαίνει ότι είναι ένα χαρακτηριστικό που δεν μπορεί να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, όπως το μήκος των μαλλιών ή τα ρούχα του.
Στάδιο 2: Σταθερότητα του φύλου (στην ηλικία των 5 ετών)
Στο στάδιο της σταθερότητας του φύλου, τα παιδιά αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι τα αγόρια θα μεγαλώσουν για να γίνουν μπαμπάδες και τα κορίτσια θα μεγαλώσουν για να γίνουν μητέρες κλπ. Ωστόσο, ακόμη δεν καταλαβαίνουν ότι το φύλο δεν μπορεί να αλλάξει μέσω αλλαγών στην εμφάνιση ή βάσει επιλογής δραστηριοτήτων.
Στάδιο 3: Αμεταβλησία του φύλου (στην ηλικία των 7 ετών)
Στην ηλικία περίπου των 6 ή 7 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι το φύλο είναι μόνιμο, ανεξάρτητα από τις καταστάσεις και το χρόνο. Μόλις αναπτύξουν αυτή την κατανόηση, αρχίζουν να ενεργούν ως μέλη του φύλου τους.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Kohlberg υποστήριξε ότι η πιο σημαντική πτυχή της ανάπτυξης του φύλου δεν είναι τα βιολογικά ένστικτα ή τα πολιτισμικά πρότυπα, αλλά η γνωστική κατανόηση του παιδιού για τον κοινωνικό κόσμο γύρω του.
Με άλλα λόγια,το παιδί δεν αισθάνεται κινητοποιημένο από ανταμοιβές για να ενεργήσει σύμφωνα με αυτό που αναμένεται, ως αγόρι ή κορίτσι.
Αντ’ αυτού, η ανάπτυξη της ταυτότητας του φύλου εξαρτάται από την αίσθησή του ότι είναι γένους αρσενικού ή θηλυκού, η οποία αναπτύσσεται στα στάδια που αντιστοιχούν στη γνωστική του ανάπτυξη. Και, αυτά τα στάδια συμβαδίζουν με τη θεωρία του Piaget σχετικά με τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Διαβάστε σχετικά: Πως τα Παιδιά Αποκτούν την Ταυτότητα του Φύλου τους
Έρευνες για τη σταθερότητα του φύλου
Τα ερευνητικά στοιχεία που υποστηρίζουν τη θεωρία της ανάπτυξης της σταθερότητας του φύλου που προτείνεται από τον Kohlberg είναι μικτά.
- Κάποιοι πρώιμοι ερευνητές, από τη δεκαετία του 1970, τη δεκαετία του ’80 και τη δεκαετία του ’90, υποστήριξαν ότι τα παιδιά ηλικίας μόλις δύο ετών επιδεικνύουν μεροληπτική συμπεριφορά φύλου, ως προς την επιλογή συγκεκριμένων παιχνιδιών ή το παιχνίδι με άλλα κορίτσια ή αγόρια.
- Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η γονική ενίσχυση συμπεριφορών σύμφωνων με το φύλο είναι επίσης πολύ σημαντική για ένα παιδί που αναπτύσσει την ταυτότητα φύλου του.
- Μερικές μελέτες δείχνουν ότι ακόμη και τα βρέφη μπορούν να κάνουν διακρίσεις μεταξύ αρσενικών και θηλυκών προσώπων και φωνών.
- Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η σταθερότητα του φύλου, στην πραγματικότητα είναι η πιο ανώριμη μορφή αντίληψης των δύο φύλων.
Σε μια σχετική μελέτη, οι Slaby και Frey (1975) εξέτασαν την κατανόηση του φύλου από τα παιδιά, μέσω μιας συνέντευξης σχετικά με τη διάσταση του φύλου. Εξετάστηκαν 55 παιδιά, ηλικίας δύο έως πέντε ετών, με βάση 14 ερωτήσεις.
Τα παραδείγματα ερωτήσεων αναγράφονται παρακάτω, καθένα από τα οποία αντιπροσωπεύει διαφορετικά στάδια της θεωρίας του Kohlberg:
- Αυτό είναι ένα κορίτσι ή ένα αγόρι; (εμφάνιση φωτογραφίας)
- Εσύ είσαι αγόρι ή κορίτσι;
- Όταν ήσουν μωρό, ήσουν κορίτσι ή αγόρι;
- Όταν μεγαλώσεις, θα γίνεις μαμά ή μπαμπάς;
- Αν φορούσες κοριτσίστικα ρούχα, θα ήσουν κορίτσι;
- Αν ήθελες, θα μπορούσες να γίνεις αγόρι;
Στη συνέχεια, οι ερευνητές έδειξαν στα παιδιά μια ταινία και μέτρησαν πόση προσοχή έδιναν στον αρσενικό ή θηλυκό χαρακτήρα. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι τα παιδιά με μεγαλύτερη σταθερότητα φύλου ήταν πιο πιθανό να δώσουν προσοχή στο μοντέλο ρόλων του ιδίου φύλου. Αυτό υποστηρίζει τη θεωρία του Kohlberg.
Άλλες θεωρίες για την ανάπτυξη του φύλου
Ο Kohlberg θεώρησε ότι η ανάπτυξη του ρόλου του φύλου εξαρτάται από το αν το παιδί αντιλαμβάνεται την έννοια ότι το φύλο του παραμένει σταθερό.
Ωστόσο, άλλοι ειδικοί έχουν υποστηρίξει ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη είναι μια πολύ πιο πολύπλοκη διαδικασία που εξαρτάται από μια ποικιλία παραγόντων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ειδικότερα, ο Καναδός-Αμερικανός ψυχολόγος Albert Bandura υποστήριξε ότι η ανάπτυξη ήταν αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης συμπεριφοράς, ατόμου και περιβάλλοντος.
Από αυτή την προοπτική, για παράδειγμα, ένα παιδί που λαμβάνει αρνητικά σχόλια επειδή φοράει φόρεμα ενώ είναι αγόρι, θα ξεκινήσει να αναπτύσσει μια κατανόηση για το ρόλο των φύλων. Με άλλα λόγια, ο τρόπος κοινωνικοποίησης κατά την παιδική ηλικία, παρέχει πληροφορίες για το αν θα βγούμε έξω στον κόσμο ως κορίτσια ή αγόρια.
Αυτό μπορεί να επηρεαστεί από τα ρούχα που αγοράζουν οι γονείς σας για εσάς, τη διακόσμηση στο δωμάτιό σας, τα παιχνίδια με τα οποία προτιμάτε να παίζετε και τις δραστηριότητες που ενθαρρύνεστε να λαμβάνετε μέρος.
Αν ανταμειφθείτε επειδή ενεργείτε με έναν τρόπο σύμφωνα με τον ρόλο του φύλου σας, τότε θα έχετε κίνητρο να ενεργείτε σύμφωνα με τα στερεότυπα των φύλων.
Αυτή η εξωτερική ανατροφοδότηση τελικά θα ενσωματωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αισθάνεστε καλύτερα για τον εαυτό σας, όταν ενεργείτε σύμφωνα με τα στερεότυπα φύλου. Καθώς μεγαλώνετε, η εσωτερική αυτορρύθμιση θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία.
Διαβάστε σχετικά: Τα στερεότυπα του φύλου στα παιδιά
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ξανά ότι πρόκειται για μια παλαιότερη θεωρία η οποία βασίζεται σε μια εποχή που ο ρόλος των φύλων ήταν λιγότερο ρευστός.
Ταυτόχρονα, άλλοι θεωρητικοί συμφωνούν ότι η γνωστική λειτουργία είναι σημαντική σε κάποιο βαθμό.
Για παράδειγμα, οι Martin και Halverson (1981) παρείχαν μια νέα θεωρία για την τυποποίηση των φύλων, μέσω της οποίας πρότειναν ότι τα στερεότυπα αναδύονται ως τρόπος επεξεργασίας ενός μεγάλου όγκου πληροφοριών. Με άλλα λόγια, όντας μικρό αγόρι ή κορίτσι, ο κόσμος μπορεί να προκαλέσει σύγχυση.
Γι’ αυτό το λόγο, είναι ευκολότερο να ξεκινήσετε να κατηγοριοποιείτε τα πράγματα με βάση το φύλο. Υποστηρίζουν ότι τα στερεότυπα είναι σαν οδικοί χάρτες που δείχνουν πώς να χειριζόμαστε τις αλληλεπιδράσεις με νέους ανθρώπους που γνωρίζουμε.
Οι Martin και Halverson ισχυρίστηκαν ότι τα παιδιά είναι αρκετά άκαμπτα στη χρήση αυτών των στερεοτύπων, αλλά καθώς μεγαλώνουν, γίνονται πιο ευέλικτα.
Συνοπτικά
Παρ’ όλο που η ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου εξακολουθεί να μελετάται μέχρι σήμερα, η αρχική ιδέα που πρότεινε ο Kohlberg έχει λάβει ανάμεικτη υποστήριξη. Μόνο μέσα από τη συνεχή προσπάθεια να καταλάβουμε την ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου στα παιδιά, μπορούμε να έχουμε μία καλύτερη αντίληψη αυτού του φαινομένου. Επιπλέον, μέσω της μεταβαλλόμενης κατανόησης του βιολογικού φύλου και γένους, τέτοιες θεωρίες θα συνεχίσουν να εξελίσσονται.
Πηγή: verywellmind.com
Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
