Η μουσική έχει τη δύναμη να ξυπνά τα συναισθήματά μας σε οποιαδήποτε ηλικία: από τα νήπια που χορεύουν με το τελευταίο ποπ τραγούδι, μέχρι τους παππούδες που ανακαλύπτουν ξανά τα τραγούδια της χαμένης νεότητά τους.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό την επίδραση της μουσικής στη διάθεση μας, χρησιμοποιώντας ακόμη και ποπ τραγούδια όπως το “Bizarre Love Triangle” των New Order και το "Nothing Compares 2 U" της Sinéad O'Connor, για να ενδυναμώσουν το συναίσθημα της χαράς ή της θλίψης σε συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια των ψυχολογικών μελετών. Όμως, γιατί ορισμένοι συνδυασμοί ήχων έχουν τόσο ισχυρή επίδραση στον τρόπο που αισθανόμαστε; Πώς μπορεί ο εγκέφαλος να μεταφράζει τη μουσική σε ένα συναίσθημα;
Σε μια προσπάθεια να βρουν κάποιες απαντήσεις, ένας Ολλανδός νευροεπιστήμονας ασχολήθηκε με την ανάλυση ενός πολύ συγκεκριμένου είδους μουσικής: το τραγούδι που προκαλεί θετικό συναίσθημα. Ο Jacob Jolij, Επίκουρος Καθηγητής Γνωστικής Ψυχολογίας και Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Groningen, έχει καταλήξει σε ένα μαθηματικό τύπο που περιγράφει την ανατομία των τραγουδιών αυτών, προκειμένου να διερευνήσει γιατί μας κάνουν να νιώθουμε τόσο ζεστά και όμορφα μέσα μας.
Χρησιμοποιώντας μια βάση δεδομένων που περιέχει 126 από τα πιο δημοφιλή απο αυτού του είδους τραγούδια τα τελευταία 50 χρόνια, ο Jolij εφάρμοσε στατιστικές μεθόδους για να δεί ποια χαρακτηριστικά αυτών των σκοπών είναι υπεύθυνα για την καλή «αύρα» τους.
«Κοίταξα την επιστημονική βιβλιογραφία όσον αφορά το τί μας κάνει να αισθανόμαστε καλά - κυρίως το τέμπο και το κλειδί», είπε. «Έτσι κοίταξα όλες τις νότες και τις παρτιτούρες από τα τραγούδια αυτά, για να δώ το κλειδί, το ρυθμό, αλλά και τους στίχους. Στη συνέχεια προσπάθησα να χωρέσω ένα μοντέλο παλινδρόμησης, μια μαθηματική τεχνική, για να δω ποια τραγούδια θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν ως ευδιάθετα».
Το έργο ανατέθηκε από τα Βρετανικά καταναλωτικά ηλεκτρονικά προϊόντα μάρκας Alba, που ρώτησαν 2.013 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με το αν χρησιμοποιούν τη μουσική για να ανυψώσουν τη διάθεσή τους και ποια χαρούμενα τραγούδια προτιμούσαν από αρκετές δεκαετίες. Για να πάνε τα αποτελέσματα ένα βήμα παραπέρα, η Alba αναζήτησε έναν ερευνητή που θα μπορούσε να πειραματιστεί με τη βάση δεδομένων των απαντήσεων και να φτιάξει ένα μαθηματικό τύπο για το απόλυτο χαρούμενο τραγούδι.
Η τελική εξίσωση του Jolij απο το Feel Good Index (FGI) περιλαμβάνει το άθροισμα όλων των θετικών αναφορών από τους στίχους, το ρυθμό του τραγουδιού σε παλμούς ανά λεπτό και το κλειδί του. Όσο πιο υψηλός ήταν ο δείκτης θετικότητας ενός τραγουδιού, τόσο περισσότερο προέβλεπε ότι θα έφτιαχνε τη διάθεση. Χαρούμενοι στίχοι, ένα γρήγορο τέμπο των 150 παλμών ανά λεπτό (ο μέσος όρος ποπ τραγουδιών έχει ένα ρυθμό των 116 παλμών ανά λεπτό) και ένα σημαντικό τρίτο μουσικό κλειδί, όλα συμβάλουν στη δημιουργία μουσικής την οποία αντιλαμβανόμαστε ως γεμάτη με θετικό συναίσθημα.
«Το νούμερο ένα feel-good τραγούδι είναι το 'Don't Stop Me Now' από τους Queen- είναι αρκετά πιο γρήγορο από το μέσο όρο των τραγουδιών, καθώς είναι σε ένα μεγάλο κλειδί, το οποίο λειτουργεί αρκετά καλά και αν δει κανείς τους στίχους, είναι πολύ θετικοί», είπε ο Jolij. Το 'Don't Stop Me Now' είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα ενός χαρούμενου τραγουδιού».
Η μουσική μπορεί να προκαλέσει ισχυρή συναισθηματική χροιά, ακόμη και στην πλήρη απουσία των στίχων. Οι ρυθμοί ενεργοποιούν αυτόματα τις κινητικές περιοχές του εγκεφάλου, σύμφωνα με μελέτες απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού και ωθούν το σώμα μας να κινηθεί αυθόρμητα στο ρυθμό. Ως εκ τούτου, τα τραγούδια με γρήγορο τέμπο συνδέονται άμεσα με περισσότερη ενέργεια, κίνηση και χορό, τα οποία συνήθως συνδέονται με την ύπαρξη μια χαρούμενης κατάστασης.
Ωστόσο, άλλα χαρακτηριστικά της μουσικής όπως το κλειδί δεν είναι τόσο καλά κατανοητά.
«Αυτό είναι ένα μυστήριο, γιατί συνδέουμε μεγάλες συγχορδίες με θετικά συναισθήματα και ελάσσονες συγχορδίες με αρνητικά συναισθήματα. Υπάρχει σίγουρα ένα στοιχείο της σύνδεσης μέσω της μάθησης, αν και υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι είναι περισσότερο ένα βιολογικό πράγμα », δήλωσε ο Jolij. «Είναι ακόμα ένα από τα μεγάλα ερωτήματα της μουσικολογίας».
Παρά τις αναπάντητες ερωτήσεις, υπάρχει μικρή συζήτηση σχετικά με την αλληλένδετη σχέση ανάμεσα στη μουσική και τη συγκίνηση - και, ως εκ τούτου, η μουσική μπορεί να επηρεάσει έμμεσα την αντίληψη και τις δράσεις μας. Ως μέρος ενός πειράματος το 2014, έδειξαν σε καπνιστές, δυσάρεστες εικόνες ενώ άκουγαν Μπάρτοκ "The Miraculous Mandarin" και Prokofiev το “Battle on the Ice" - δυσοίωνα, ξέφρενα και σκληρά κλασσικά κομμάτια που ξεσήκωναν τα συναισθήματα της ανησυχίας και του άγχους στο πλαίσιο της ακρόασης - τότε όμως αξιολογούσαν τα επίπεδα της λαχτάρας των τσιγάρων. Οι συμμετέχοντες λαχταρούσαν ένα τσιγάρο σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό μετά το πείραμα, παρά το γεγονός ότι είχαν ήδη καπνίσει ένα.
Μια άλλη μελέτη από το 2014 εξέτασε τις δυνατότητες της δύναμης της μουσικής,στη μείωση των συμπτώματων του θυμού στην οδήγηση, κρίνοντας ότι τραγούδια με χαμηλή ενέργεια μείωναν σημαντικά τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια εικονικού μποτιλιαρίσματος. Έτσι, ενώ τα πιο χαλαρά τραγούδια όπως το "Just My Imagination" από τους «The Temptations» είχαν αυτή την κατευναστική επίδραση στους οδηγούς, άλλες ζωηρές μελωδίες όπως το "Just Can't Get Enough” των Depeche Mode, δεν την είχαν.
Η έρευνα του Jolij επικεντρώνεται σε ορισμένους παράγοντες - συμπεριλαμβανομένων του μουσικού ήχου - που επηρεάζουν το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον περιβάλλοντα χώρο τους. Στη μελέτη του το 2011 που δημοσιεύθηκε στο PLoSONE, τα υποκείμενα άκουγαν μουσικά βίντεο πριν από τη λήψη μια δύσκολης οπτικής εργασίας, όπου έπρεπε να ξεχωρίσουν ένα κρυμμένο πρόσωπο μέσα σε μια εικόνα με πολλούς κόκκους. Το πείραμα σχεδιάστηκε για να διερευνήσει πώς η μουσική που κινητοποιεί τη διαθέση μπορεί να επηρρεάσει την οπτική μας αντίληψη.
«Βρήκαμε ότι η μουσική είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να χειραγωγηθεί η διάθεση», δήλωσε ο Jolij. «Όταν ήταν ευτυχισμένοι, ήταν καλύτεροι στην αναγνώριση χαρούμενων προσώπων και όταν ήταν λυπημένοι, ήταν καλύτεροι στο να βλέπουν τα λυπημένα πρόσωπα. Όταν βρίσκεστε σε καλή διάθεση, βοηθάτε πραγματικά τον εγκέφαλό σας να πάρει θετικές πληροφορίες».
Αντί να διατρέξει τον κίνδυνο να μην ικανοποιήσει το γούστο όλων των υποκειμένων και να επιλέξει τα ίδια τραγούδια για όλους, τους ζήτησε να φέρουν τη μουσική που τους διακινούσε συναισθηματικά. Ο Jolij υπογραμμίζει ότι έχουμε μια ισχυρή τάση να αποδίδουμε αναμνήσεις σε ορισμένα κομμάτια της μουσικής - για παράδειγμα, τα πρώτα τραγούδια χορού σε ένα γάμο, τα περίφημα τραγούδια που εμφανίζονται σε ταινίες ή η μουσική που εισέρχεται στη ζωή μας από συγκεκριμένα άτομα.
«Πολλοί άνθρωποι έφεραν κλασική μουσική που τους προκαλεί λύπη, ιδίως το 'Requiem' του Μότσαρτ, λέγοντας ότι αυτό παίχτηκε στην κηδεία ενός φίλου ή συγγενή, ή έφερναν τη μουσική που άκουγαν πάντα με ένα πρώην σύντροφο», είπε Jolij.
«Μπορώ να καταλήξω σε αυτή την ‘χαρούμενη’ φόρμουλα και να σας δώσω το τέλειο χαρούμενο τραγούδι, αλλά δε θα ληφθούν υπόψιν οι συσχετίσεις που έχετε με το τραγούδι. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε το δικό σας χαρούμενο τραγούδι, αλλά μπορούμε να προβλέψουμε για 1.000 άτομα κατά μέσο όρο, ποιο θα έλεγαν ότι είναι το αγαπημένο τους», συμπλήρωσε.
Δείτε την έρευνα του Jacob Jolij εδώ
Δείτε το, σύμφωνα με την έρευνα, πιο χαρούμενο τραγούδι όλων των εποχών
Πηγή: washingtonpost.com
