Ο τρόπος που ερμηνεύουμε μια κατάσταση καθώς και η αντίδρασή μας σε αυτή την ερμηνεία καθορίζουν το πόσο επιρρεπείς είμαστε ή μπορούμε να γίνουμε σε μια ψυχική ανισορροπία, αγχώδη ή ιδεοληπτική διαταραχή.
Ο κάθε άνθρωπος δημιουργεί και μετέπειτα συντηρεί ένα σύστημα πεποιθήσεων από τα πρώτα χρόνια της ζωής του με το οποίο πορεύεται έως το τέλος της. Το σύστημα των πεποιθήσεων αυτών μπορεί να τροποποιηθεί ανάλογα με τις εμπειρίες του κάθε ατόμου. Συντάσσεται κυρίως από τις ποικίλες αλληλεπιδράσεις του με τον εαυτό του, το περιβάλλον και τον κόσμο γύρω του και την ερμηνεία που δίνεται σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις.
Με βάση τις πεποιθήσεις τους οι άνθρωποι ερμηνεύουν ένα γεγονός ως καλό ή κακό και συμπεριφέρονται αντίστοιχα. Πολλές φορές αυτές, οι καλά εδραιωμένες στο μυαλό τους πεποιθήσεις είναι λανθασμένες και κατευθύνουν τα άτομα σε μια σειρά λανθασμένων σκέψεων, ερμηνειών, συναισθημάτων και συμπεριφορών που μοναδικό τους σκοπό έχουν να φοβίσουν, να αγχώσουν ή και να μετατρέψουν την καθημερινότητα του ατόμου σε δυσλειτουργική.
Οι άνθρωποι με σταθερές εσφαλμένες πεποιθήσεις δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο, εγκλωβίζονται σε αυτόν και τον επαναλαμβάνουν γενικεύοντας και εξαπλώνοντας τις φοβίες, τις ιδεοληψίες και το άγχος τους.
Ας κατανοήσουμε καλύτερα αυτόν τον φαύλο κύκλο με ένα παράδειγμα.
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως υπάρχουν 2 άτομα με την εξής βασική πεποίθηση
όταν μια γάτα διασχίζει το μονοπάτι κάποιου είναι κακός οιωνός.
Η προσδοκία που προκύπτει από αυτή τη βασική πεποίθηση είναι Συνεπώς κάτι κακό θα συμβεί σε εμένα.
Έχοντας αυτή την προσδοκία – προφητεία προβαίνει ο καθένας σε μια συγκεκριμένη η συμπεριφορά ο ένας αλλάζει τη διαδρομή του πανικόβλητος, φοβούμενος τα χειρότερα ενώ ο άλλος συνεχίζει τον δρόμο του κανονικά, στο ίδιο μονοπάτι προσπαθώντας να ανταπεξέλθει σε αυτή του τη φοβική πεποίθηση-σκέψη.
Το αποτέλεσμα Τίποτα κακό δεν συμβαίνει.
Ποιές οι επιπτώσεις της κάθε συμπεριφοράς Αυτός που άλλαξε το μονοπάτι του θα συνεχίσει με την ίδια λανθασμένη πεποίθηση πως μια γάτα σηματοδοτεί κάτι κακό, θα την ενδυναμώσει, θα εξακολουθεί να αποφεύγει τις γάτες, τους δρόμους και συνακόλουθα τους κακούς οιωνούς. Σημειώνει λοιπόν μια συμπεριφορά αποφυγής του φόβου ή διαφορετικά μια συμπεριφορά ασφαλείας. Έτσι, εγκλωβίζεται σε μια φοβική και ψυχαναγκαστική-καταναγκαστική συμπεριφορά.
Διαβάστε σχετικά: Τι αποκαλύπτουν για εμάς οι πεποιθήσεις και οι αξίες μας;
Από την άλλη, εκείνος που παρά την εσφαλμένη του πεποίθηση για τις γάτες και την ταύτιση τους με κακό οιωνό συνεχίζει το μονοπάτι του και την προκαθορισμένη του πορεία στον δρόμο, «σπά» τον φαύλο κύκλο, απεγκλωβίζεται από τα δεσμά μιας επιβλαβούς πεποίθησης και αποσύρεται από φοβικές καταστάσεις, καταναγκασμούς και τον λεγόμενο φαύλο κύκλο.
Συμπεραίνουμε λοιπόν πως οι εκάστοτε πεποιθήσεις μας μάς οδηγούν σε συγκεκριμένες προσδοκίες-προβλέψεις, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν και κατευθύνουν τη συμπεριφορά μας. Η συμπεριφορά μας μάς οδηγεί στο αποτέλεσμα που βιώνουμε και τέλος τα αποτελέσματα που βιώνουμε ενισχύουν/αλλάζουν τις αρχικές μας πεποιθήσεις.
Δεν υπάρχει τίποτα καλό ή κακό. Είμαστε ό,τι σκεφτόμαστε. Όλο το είναι μας απορρέει από τις σκέψεις μας. Ο τρόπος που ερμηνεύουμε μια κατάσταση καθώς και η αντίδρασή μας σε αυτή την ερμηνεία καθορίζουν το πόσο επιρρεπείς είμαστε ή μπορούμε να γίνουμε σε μια ψυχική ανισορροπία, αγχώδη ή ιδεοληπτική διαταραχή. Όλα σχετίζονται με βάση τα πιστεύω μας και το πόσο λειτουργικά εμφανίζονται στην καθημερινότητά μας!!
Εν κατακλείδι, καταλήγουμε σε εκείνο που τόσο εύστοχα τόνιζε στην εποχή του ο Καρτέσιος, πως δεν αρκεί να έχει κανείς ικανό μυαλό. Το παν είναι να το χρησιμοποιεί σωστά.
Βιβλιογραφία:
- Salkovskis., 1991
- Salkovskis et al., 1996
- Kendal & Ingram., 1987
- Cognitive theory and therapy of anxiety and depression: Convergence with neurobiological findings (David A. Clark, Aaron T. Beck., 2010)
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
