Σας είναι δύσκολο να αποφασίσετε ακόμη και για τα μικρά πράγματα στη ζωή σας, όπως τί να φάτε; Ο Barry Schwartz, Καθηγητής Ψυχολογίας στο Swarthmore College, ισχυρίζεται ότι σε τέτοιες ερωτήσεις δεν υπάρχει σωστή απάντηση.
Γιατί η λήψη αποφάσεων μας προκαλεί τόση αγωνία;
Στο σύγχρονο κόσμο που ζούμε, υπάρχει μια έκρηξη των επιλογών, σε όλους τους τομείς: στην καριέρα, στα επαγγελματικά σχέδια, ακόμη και στα…. σαμπουάν!
Οπότε; Έχουμε χάσει τον έλεγχο λόγω των διαθέσιμων επιλογών;
Οπωσδήποτε. Επίσης, οι άνθρωποι δεν ξέρουν πραγματικά τι θέλουν.
Πώς μπορούμε να περιορίσουμε τις επιλογές;
Με το να επικεντρώνουμε την προσοχή μας σε παράγοντες που είναι πιο σημαντικοί για εμάς.
Έχετε αναφερθεί σε δύο τύπους ανθρώπων που λαμβάνουν αποφάσεις: εκείνοι που μεγιστοποιούν τις καταστάσεις και οι ικανοποιημένοι.
Ναί. Όσοι μεγιστοποιούν τις καταστάσεις, εξετάζουν κάθε πιθανή επιλογή για τον προσδιορισμό του καλύτερου αποτελέσματος. Ο ικανοποιημένος αρκείται με το «αρκετά καλό». Οι έρευνες μας δείχνουν ότι οι ικανοποιημένοι είναι πιο ευτυχισμένοι με τις επιλογές τους και μπορούν επίσης να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, δεδομένου ότι δε χάνουν χρόνο στις εναλλακτικές λύσεις.
Το να επιλέγεις αρκετά καλά, δε μοιάζει με συμβιβασμό;
Όχι. Η επιλογή θα πρέπει να εξακολουθεί να πληρεί τις απαιτήσεις που είναι πιο σημαντικές για εσάς.
Ας δούμε μαζί τη διαδικασία για, ας πούμε, την επιλογή ενός εστιατορίου.
Περιορίστε τις επιλογές ρωτώντας ποιοί είναι οι παράγοντες που σας ενδιαφέρουν περισσότερο: «Τι είδους φαγητό θέλω; Σε τί τιμές θέλω να κυμαίνεται; Μπορώ να πάω πεζός ως εκεί;». Εξετάστε όχι παραπάνω από έξι επιλογές και επιλέξτε αυτή που σας ταιριάζει συνολικά. Αν βρίσκετε ότι περισσότερες από μία πληρούν τα κριτήρια, διαλέξτε την πρώτη στη λίστα. Η προσπάθεια να βρείτε πάντα «την καλύτερη», σας παραλύει. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί, είναι να μην απολαύσετε το γεύμα σας.
Πώς θα ξεφύγει κανείς από τη συνήθεια να μεγιστοποιεί συνέχεια τα πράγματα;
Όσοι μεγιστοποιείτε τις καταστάσεις, θα νιώθετε άβολα όταν επιλέγετε το «αρκετά καλό». Αλλά θα σας φανεί ολοένα και πιο φυσικό όσο πιο συχνά το επιλέγετε. Συνειδητοποιήστε ότι μερικές φορές δεν υπάρχει σωστή απάντηση. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να εξελιχθεί σε μια θέση εργασίας, ακόμη και αν δεν είναι ιδανική. Είναι στο χέρι του ατόμου να προσαρμόσει την καριέρα του όπως του ταιριάζει.
Γιατί αισθανόμαστε ότι η λήψη μεγάλων αποφάσεων είναι πιο δύσκολη;
Είναι πιο μακροπρόθεσμες και έχουμε λιγότερη εμπειρία στη λήψη τους. Όμως έχουμε την τάση να δίνουμε το ίδιο βάρος επιλέγοντας που θα φάμε ή τί οδοντόκρεμα θα αγοράσουμε, με το τι δουλειά θα επιλέξουμε και πώς σχεδιάζουμε το μέλλον μας.
Βοηθάει να φτιάχνει κανείς μια λίστα με τα υπέρ και τα κατά;
Λειτουργεί μόνο αν μοιράσετε το βάρος σε κάθε πλεονέκτημα και μειονέκτημα. Αλλά αυτή η άσκηση, σας κάνει να καταγράψετε όλους τους παράγοντες, η οποία σας βοηθά να εστιάσετε σε αυτό που τελικά θέλετε.
Κουράζεται κάποιος προσπαθώντας να επιλέξει;
Ας υποθέσουμε ότι εργάζεστε όλη την ημέρα, παίρνοντας όλες τις επαγγελματικές αποφάσεις. Όταν πηγαίνετε σπίτι και ο/η σύζυγός, σας ρωτά τί θα κάνετε το Σαββατοκύριακο, θα αισθανθείτε εξουθενωμένοι και θα αποφύγετε την ερώτηση. Η κούραση από τις λήψεις αποφάσεων σας απορροφά και τον αυτο-ελέγχο. Είναι δύσκολο να αντισταθείτε σε ένα λαχταριστό γλυκό αν έχετε μόλις πάρει πολλές αποφάσεις. Αλλά όταν η ημέρα σας, δεν είχε πολλές αποφάσεις, θα έχετε την ενέργεια να πείτε όχι.
Τι άλλο επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων;
Η έλλειψη ύπνου, η κατάθλιψη, η πείνα. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι οι δικαστές στο Ισραήλ ήταν πιο πιθανό να απορρίψουν την αποφυλάκιση κρατουμένων ή να τους δώσουν αναστολή, μια ώρα πριν από το μεσημεριανό γεύμα παρά μία ώρα μετά.
Ποια είναι η ιδανική ώρα της ημέρας για να πάρει κανείς μια απόφαση;
Το πρωί, όταν είστε φρέσκοι, χορτασμένοι και ξεκούραστοι.
Τι έχετε να πείτε για τη διαίσθηση;
Συχνά το ένστικτο γνωρίζει περισσότερα για το τι σας ενδιαφέρει από ό,τι ο εγκέφαλός σας. Αλλά θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία ενστίκτου και εγκεφάλου. Επεξεργαστείτε γνωστικά καλά μια σημαντική απόφαση για να δώσετε στη συνέχεια στη διαίσθησή σας την ευκαιρία να απαντήσει. Όσοι μεγιστοποιούν τα πράγματα, συχνά επανεξετάζουν τις επιλογές αργότερα. Αλλά αυτό υπονομεύει την ικανοποίηση. Μόλις φτάσετε στην τελική σας απόφαση, βάλτε παρωπίδες. Και στηρίξτε την μέχρι τέλους.
Πηγή: realsimple.com
Βιβλίο: The Paradox of Choice: Why More Is Less, Barry Schwartz
