Κάθε στιγμή πριν την τελική απόφαση, δεν βρήκαμε το θάρρος να προχωρήσουμε/αφεθήκαμε/παραιτηθήκαμε/το αναβάλλαμε/δεν του δώσαμε προτεραιότητα… υπάρχουν τόσες δικαιολογίες που τότε φάνηκαν ότι μας κάνουν νόημα. Φυσικά και είχαμε τις καλύτερες προθέσεις, αλλά μόνο αυτές δεν αρκούν. Γιατί άραγε είμαστε τόσο κακοί στο να διατηρούμε τις υποσχέσεις της νέας χρονιάς;
Είναι παραμονή Πρωτοχρονιάς του 2017 και βάζουμε στοίχημα με τον εαυτό μας ότι αυτή τη φορά θα τα καταφέρουμε. Θα πετύχουμε φέτος όσα βάλουμε στόχο για την νέα χρονιά.
Αν κοιτάξουμε ένα χρόνο πίσω, ίσως λέγαμε τα ίδια την παραμονή της πρωτοχρονιάς του 2015. Κι όμως συνεχίσαμε να τρώμε πολύ, δεν κάναμε δίαιτα, δεν ξεκινήσαμε γυμναστήριο και εκείνο το business project που είχαμε στο μυαλό μας δεν το τολμήσαμε ποτέ (ενδεχομένως να το έκανε κάποιος άλλος και να μας έβγαλε από τη δύσκολη θέση να το επιχειρήσουμε εμείς).
Yπάρχουν διάφοροι λόγοι που μας δυσκολεύουν να μείνουμε σταθεροί στις υποσχέσεις μας, όπως άλλωστε να επιτύχουμε και οποιαδήποτε θετική αλλαγή στη ζωή μας. Όταν για παράδειγμα, παραμένουμε σταθεροί στο οικείο και γνωστό που μας έχει φέρει μέχρι εδώ και δεν έχουμε λόγο να επιχειρήσουμε να ρισκάρουμε τη σιγουριά μας.
Ή κάνουμε σχέδια για το μέλλον χωρίς να τα τοποθετούμε σε ρεαλιστική βάση, βασιζόμενοι περισσότερο στην απωθημένη επιθυμία και όχι στον τρόπο με τον οποίο θα το πετύχουμε ή όταν τα σχέδια αυτά, χαρακτηρίζονται περισσότερο από ασάφεια παρά από οργάνωση.
Ένα ακόμα εμπόδιο παρουσιάζεται όταν προβάλουμε στο μυαλό μας τον μελλοντικό εαυτό μας, όταν δηλαδή έχουμε πετύχει τους (ασαφείς) στόχους μας. Τότε έχουμε την τάση να απολαμβάνουμε με φαντασιωσικούς όρους την “προβλεπόμενη δόξα“, να νιώθουμε το συναίσθημα της επιτυχίας και έτσι να γινόμαστε λιγότερο πρόθυμοι να προωθήσουμε αυτούς τους στόχους, διότι στην πραγματικότητα αισθανόμαστε, κατά κάποιο τρόπο, ότι είμαστε ήδη εκεί.
Διαβάστε σχετικά: Απολογισμός της χρονιάς
Μία άλλη διάσταση στα εμπόδια αυτά, εμφανίζεται όταν αδυνατούμε να δούμε τους μελλοντικούς εαυτούς μας, αυτούς δηλαδή που θα υποστούν τις συνέπειες της μη τήρησης των αποφάσεων που βάζουμε, σαν… εμάς τους ίδιους. Δηλαδή, νιώθουμε ότι οι μελλοντικοί εαυτοί μας, είναι διαφορετικοί άνθρωποι από τους τωρινούς, των οποίων η ευτυχία είναι λιγότερο σημαντική από την ευτυχία που νιώθουμε αυτή τη στιγμή στο παρόν. Δεν πιστεύουμε ότι αυτός ο άνθρωπος που θα τα καταφέρει, ρεαλιστικά, στο μέλλον, είμαστε εμείς.
Προς υποστήριξη αυτής της ιδέας, έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι παρουσιάζουν την ίδια παγιωμένη προκατάληψη κατά τη λήψη αποφάσεων για τους μελλοντικούς εαυτούς τους, όπως θα έκαναν για έναν άλλον άνθρωπο και ότι τα πρότυπα ενεργοποίησης του εγκεφάλου μας κατά τη διάρκεια της σκέψης για το μελλοντικό εαυτό μας, είναι παρόμοια με εκείνα που αντιστοιχούν σε σκέψεις για έναν άγνωστο άνθρωπο.
Όταν οι μελλοντικοί εαυτοί μας μοιάζουν περισσότερο με ξένους παρά σαν προεκτάσεις του τωρινού εαυτού μας, ενδέχεται να είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα επηρεαστούν από τις τωρινές μας ενέργειες. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε για τον εαυτό μας, «δεν θέλω να πλύνω τα πιάτα τώρα – θα ασχοληθώ μαζί τους αργότερα», παραλείποντας να εξετάσουμε ότι ο μελλοντικός εαυτός μας πιθανώς θα αντιπαθήσει ακόμη περισσότερο να τα πλύνει από ό, τι κάνουμε τώρα.
Έρευνα που διενεργήθηκε από τον Hal Hershfield και τους συνεργάτες του [1], δείχνουν ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται λιγότερο συνδεδεμένοι με τους μελλοντικούς εαυτούς τους είναι πιο πιθανό να εμπλακούν σε ανήθικες συμπεριφορές, λιγότερο πιθανό να εξοικονομήσουν χρήματα, πιο πιθανό να επιθυμούν να έχουν άμεσα κέρδη αντί για μελλοντικά κέρδη, ακόμη και αν τα άμεσα κέρδη είναι μικρότερα και πιο πιθανό να εμπλακούν σε παρορμητικές καταναλωτικές συμπεριφορές.
Στην ίδια μελέτη, η σύνδεση με τον μελλοντικό εαυτό αυξήθηκε, όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να γράψουν τους τρόπους με τους οποίους πιστεύουν ότι θα παραμείνουν ίδιοι με το πέρασμα του χρόνου. Η προβολή και η σκέψη της εικόνας του μελλοντικού εαυτού, είναι ενισχυτική στην διατήρηση της εικόνας του ίδιου προσώπου, τώρα και στο μέλλον.
O μελλοντικός εαυτός μας δεν είναι άγνωστος, είναι αυτός που επιθυμούμε να αγγίξουμε. Με τι όρους όμως; Αν μπούμε με τους ίδιους αυτοματοποιημένους όρους που μπήκαμε το 2015, θα βρούμε μπροστά μας όλα τα παραπάνω εμπόδια και τότε ξέρουμε πολύ καλά που θα το οδηγήσουμε: στην συνάντηση με τον ηλικιωμένο, πια, εαυτό μας, παραμονή πρωτοχρονιάς του 2046, να βρίσκουμε με αγωνία δικαιολογίες που αφήσαμε άλλους να ζήσουν τη δική μας ζωή.
Η επόμενη πρωτοχρονιά, δεν είναι πολύ μακριά και ο άνθρωπος που τότε θα κάνει απολογισμό της προηγούμενης χρονιάς, είμαστε εμείς οι ίδιοι. Επιτρέποντας να δούμε την ικανοποίηση του μελλοντικού εαυτού μας, θα μπορέσουμε να θέσουμε τα κριτήρια στο εδώ και τώρα που θα μας επιτρέψουν να τον αγγίξουμε και να μπούμε στη θέση του: Εμπιστοσύνη στο παρόν, επεξεργασία των δυναμικών μας, συστημική ματιά που ελευθερώνει, αναγνώριση επιθυμίας, αποδοχή ότι υπάρχει χαρά χωρίς πόνο, ωρίμανση… με μία φράση: ευθύνη και λαχτάρα για ζωή!
Tο μέλλον είναι τώρα. Ως μελλοντικός εαυτός, τι θα συμβουλεύατε τον παρελθοντικό εαυτό σας για τη χρονιά που έρχεται;
Bιβλιογραφία: [1] Hershfield, H. (2011). Future self-continuity: how conceptions of the future self transform intertemporal choice Annals of the New York Academy of Sciences, 1235 (1), 30-43 DOI: 10.1111/j.1749-6632.2011.06201.x
