PsychologyNow Team

Ερευνητές λύνουν το μυστήριο της άντλησης ευχαρίστησης από το φόβο

Ερευνητές λύνουν το μυστήριο της άντλησης ευχαρίστησης από το φόβο

PsychologyNow Team
στοιχειωμένο σπίτι με κλόουν προκαλεί ευχαρίστηση από το φόβο
Photo by: Drew Scofield

Μια μελέτη παρέχει τα πρώτα εμπειρικά στοιχεία για με τη συσχέτιση φόβου, απόλαυσης και σωματικής διέγερσης που προκύπτουν από ψυχαγωγικές μορφές φόβου.


Μανιακοί με αλυσοπρίονα και ζόμπι που τρώνε εγκεφάλους είναι συνηθισμένες ιστορίες σε ταινίες τρόμου και στοιχειωμένα σπίτια, τα οποία αποτελούν δημοφιλείς προορισμούς για την περίοδο του Χάλοουιν και για τους λάτρεις της περιπέτειας.

Ωστόσο, τι είναι αυτό που κάνει αυτές τις τρομακτικές εμπειρίες τόσο συναρπαστικές, και γιατί τις αναζητούμε ενεργά μέσα από τα τρομακτικά ψυχαγωγικά περιβάλλοντα;

Μία νέα έρευνα η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science αποκαλύπτει ότι ο τρόμος μάς διασκεδάζει πιο αποτελεσματικά όταν μάς προκαλεί μια ξεχωριστή σωματική απόκριση, η οποία μετριέται από αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, χωρίς όμως να είναι τόσο έντονος ώστε για να μάς επιβαρύνει. Αυτή η λεπτή γραμμή μεταξύ διασκέδασης και δυσάρεστης εμπειρίας μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Ερευνώντας τον τρόπο που αντλούμε ευχαρίστηση μέσα από το φόβο, βρήκαμε ότι φαίνεται να υπάρχει ένα «ελκυστικό σημείο», όπου η απόλαυση μεγιστοποιείται, δηλώνει ο Marc Malmdorf Andersen, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Ώρχους και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

Η μελέτη μας παρέχει κάποια από τα πρώτα εμπειρικά στοιχεία σχετικά με τη συσχέτιση φόβου, απόλαυσης και σωματικής διέγερσης που προκύπτουν από ψυχαγωγικές μορφές φόβου, προσθέτει.

Εδώ και χρόνια, οι ερευνητές θεωρούν ότι η σωματική διέγερση, όπως η επιτάχυνση παλμών και η απελευθέρωση ορμονών στον εγκέφαλο, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξήγηση του λόγου που τόσοι πολλοί άνθρωποι θεωρούν τις ταινίες τρόμου και τα στοιχειωμένα σπίτια τόσο ελκυστικά.

Μέχρι τώρα, ωστόσο, δεν έχει αποδειχθεί κάποια άμεση συσχέτιση μεταξύ διέγερσης και απόλαυσης εξαιτίας τέτοιων ειδών δραστηριοτήτων. Καμία προηγούμενη μελέτη δεν έχει αναλύσει αυτή τη σχέση με βάση υποκειμενικά, συμπεριφορικά, καθώς και φυσιολογικά επίπεδα, αναφέρουν οι ερευνητές.

Για να διερευνήσουν αυτή τη συσχέτιση, οι ερευνητές μελέτησαν τον τρόπο που ανταποκρίθηκε μια ομάδα 110 συμμετεχόντων μέσα σε ένα εμπορικό στοιχειωμένο αξιοθέατο στο Βέιλε της Δανίας. Οι ερευνητές εφάρμοσαν μια συσκευή παρακολούθησης καρδιακού ρυθμού σε κάθε συμμετέχοντα, η οποία κατέγραφε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, καθώς περπατούσαν μέσα στο αξιοθέατο.

Το στοιχειωμένο σπίτι 50 δωματίων παρήγαγε μια συναρπαστική εμπειρία τρόμου ζωντανής δράσης, χρησιμοποιώντας μια ποικιλία τρομακτικών εμπειριών για να φοβίσει τους επισκέπτες, συμπεριλαμβανομένων των συχνών αλμάτων τρόμου, όπου ζόμπι ή άλλα τερατώδη πλάσματα εμφανίζονταν ξαφνικά ή επιτίθεντο στον επισκέπτη.

Οι ερευνητές μελέτησαν επίσης τους συμμετέχοντες σε πραγματικό χρόνο μέσω οθονών παρακολούθησης κλειστού κυκλώματος. Αυτό επέτρεψε στην ομάδα να παρατηρήσει από πρώτο χέρι τις αντιδράσεις των συμμετεχόντων απέναντι στα πιο τρομακτικά στοιχεία και, ως επακόλουθο, να έχει ανεξάρτητους κωδικοποιητές που να αναλύουν τις συμπεριφορές και τις αποκρίσεις τους.

Μετά την ολοκλήρωση της εμπειρίας, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν το επίπεδο τρόμου και απόλαυσης που είχαν για κάθε βίωμα τους. Συγκρίνοντας αυτές τις αυτό-αναφερόμενες εμπειρίες με τα δεδομένα από τις παρακολουθήσεις καρδιακού ρυθμού και τις κάμερες παρακολούθησης, οι ερευνητές μπόρεσαν να συγκρίνουν τα στοιχεία που σχετίζονται με το φόβο και την απόλαυση του αξιοθέατου με βάση υποκειμενικά, συμπεριφορικά και φυσιολογικά επίπεδα.


Διαβάστε σχετικά: Φόβος και Θάρρος: Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος;


Τι ακριβώς είναι ο ψυχαγωγικός φόβος;

Ο ψυχαγωγικός φόβος αναφέρεται στη μικτή συναισθηματική εμπειρία της αίσθησης φόβου και απόλαυσης ταυτόχρονα. Ο φόβος, γενικά, θεωρείται ένα δυσάρεστο συναίσθημα που εξελίχθηκε για να προστατεύει τους ανθρώπους από τυχόν τραυματισμούς ή βλάβες.

Παραδόξως, κάποιες φορές οι άνθρωποι αναζητούν να ζήσουν τρομακτικές εμπειρίες για καθαρά ψυχαγωγικούς σκοπούς. Προηγούμενες μελέτες σχετικά με τον ψυχαγωγικό φόβο, ωστόσο, δεν κατάφεραν να αποδείξουν μια άμεση συσχέτιση μεταξύ της απόλαυσης και του φόβου, υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Οι μελέτες έρευνας των φοβισμένων αντιδράσεων στα ΜΜΕ, για παράδειγμα, έχουν διεξαχθεί, κυρίως, μέσα σε εργαστηριακά περιβάλλοντα με σχετικά αδύναμα ερεθίσματα, όπως σύντομα βίντεο από τρομακτικές ταινίες. Τέτοια πειραματικά πλαίσια μπορεί κάποιες φορές να καταστήσουν δύσκολη τη μέτρηση της σωματικής διέγερσης επειδή οι αποκρίσεις μπορεί να είναι μετρίου επιπέδου εντός εργαστηριακού περιβάλλοντος.

Η διεξαγωγή της μελέτης μας μέσα σε ένα «στοιχειωμένο» αξιοθέατο, όπου οι συμμετέχοντες ουρλιάζουν εξαιτίας φόβου και απόλαυσης ταυτόχρονα, έκανε τη δουλειά μας ευκολότερη, δηλώνουν οι ερευνητές. Επίσης, δημιούργησε μοναδικές προκλήσεις, όπως η εξαιρετικά περίπλοκη διαχείριση που σχετίζεται με τη διεξαγωγή εμπειρικών μελετών σε ένα απαιτητικό πραγματικό περιβάλλον, όπως αυτό ενός στοιχειωμένου σπιτιού, προσθέτουν.

Ανακαλύπτοντας το «ελκυστικό» σημείο του φόβου

Παρατηρώντας τη σχέση μεταξύ του αυτό-αναφερόμενου φόβου και της απόλαυσης, οι ερευνητές βρήκαν μια ανεστραμμένη τάση σχήματος U, η οποία αποκάλυψε ένα εμφανές ελκυστικό σημείο φόβου όπου η απόλαυση μεγιστοποιείται.

Εάν οι άνθρωποι δεν φοβούνται πολύ, τότε δεν απολαμβάνουν τόσο πολύ το αξιοθέατο, ενώ αν φοβούνται πολύ, πάλι δεν μπορούν να επιτύχουν μεγάλη απόλαυση, αναφέρουν οι ερευνητές. Αντ’ αυτού, φαίνεται ότι μια «σωστή» ποσότητα φόβου είναι βασική για τη μεγιστοποίηση της απόλαυσης.

Τα δεδομένα, επίσης, έδειξαν ένα παρόμοιο ανεστραμμένο σχήμα U για τους καρδιακούς ρυθμούς των συμμετεχόντων, υποδηλώνοντας ότι η απόλαυση σχετίζεται με μέτριες αποκλίσεις από τη φυσιολογική κατάσταση ενός ατόμου. Ωστόσο, όταν οι τρομακτικές εμπειρίες προκαλούν μεγάλες και μακροχρόνιες αποκλίσεις από αυτή τη φυσιολογική κατάσταση, συχνά ακολουθούνται από δυσάρεστες αισθήσεις.

Το εύρημα αυτό μοιάζει εντυπωσιακά με τα στοιχεία που οι επιστήμονες έχουν βρει ότι χαρακτηρίζουν το ανθρώπινο παιχνίδι. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι η περιέργεια συχνά προκαλείται όταν τα άτομα παραβιάζουν τις προσδοκίες τους σε ένα «σωστό» βαθμό, ενώ αρκετές μαρτυρίες τονίζουν τη σημασία των «σωστών» δόσεων αβεβαιότητας και έκπληξης για να εξηγήσουν πότε το παιχνίδι αισθάνεται ευχάριστο.

Με άλλα λόγια, όταν οι οπαδοί του τρόμου παρακολουθούν τον Freddy Krueger στην τηλεόραση ή διαβάζουν ένα μυθιστόρημα του Stephen King ή φωνάζουν μέσα σε ένα στοιχειωμένο αξιοθέατο, ουσιαστικά, παίζουν με το φόβο.


Sof Pol
Πηγή

Μελέτη: Playing With Fear: A Field Study in Recreational Horror, Marc Malmdorf Andersen, Uffe Schjoedt, Henry Price and others.
Απόδοση: Σοφία Πολυχρονάκη - Φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...