Έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ, έδειξε ότι οι άνθρωποι πιστεύουν συχνά πώς οι άλλοι τους κοιτάζουν επίμονα, ακόμη και όταν δεν τους κοιτάζουν.
Ακόμη και σε περίπτωση αμφιβολίας, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι πιθανό να «πει στον ιδιοκτήτη του», ότι βρίσκεται υπό το βλέμμα ενός άλλου ατόμου, όπως απεκάλυψαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ και από το κέντρο “The Vision Centre” σε ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Current Biology.
«Η αντίληψη του βλέμματος, η ικανότητα δηλαδή να ξέρουμε τί κοιτάζει ένας άνθρωπος, είναι ένα κοινωνικό σήμα που συχνά παίρνουμε ως δεδομένο», λέει ο Colin Clifford, Καθηγητής στη Σχολής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Σίδνεϋ.
«Η κρίση που κάνουμε για το αν οι άλλοι μας κοιτάζουν, μπορεί να έρχεται με φυσικό τρόπο, όμως στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει τόσο απλά. Ο εγκέφαλος μας πρέπει να κάνει πολλή δουλειά πίσω από τα παρασκήνια».
«Για να καταλάβουν οι άνθρωποι, αν βρίσκονται υπό από το βλέμμα κάποιου, αναζητούν τη θέση των ματιών του άλλου ατόμου και την κατεύθυνση των κεφαλιών τους», εξηγεί ο Καθηγητής Clifford. Αυτά τα οπτικά ερεθίσματα, στη συνέχεια μεταφέρονται στον εγκέφαλο, όπου υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές που αναλύουν αυτές τις πληροφορίες.
Ωστόσο, ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει παθητικά πληροφορίες μόνο από τα μάτια. Η μελέτη δείχνει, ότι όταν οι άνθρωποι έχουν περιορισμένες οπτικές ενδείξεις, όπως στο σκοτάδι ή όταν το άλλο άτομο φοράει γυαλιά ηλίου, ο εγκέφαλος βγάζει πορίσματα με βάση αυτά που «γνωρίζει».
Οι ερευνητές δημιούργησαν εικόνες προσώπων και ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να παρατηρήσουν που κοιτούσαν τα πρόσωπα.
«Ο στόχος μας ήταν να δυσκολέψουμε τους παρατηρητές να αντιληφθούν πού κοιτούσαν τα μάτια των προσώπων και έτσι έπρεπε να βασιστούν σε προηγούμενες εμπειρίες τους, για να κρίνουν την κατεύθυνση τους», προσθέτει ο Καθηγητής Clifford. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν, ότι είμαστε προγραμματισμένοι να πιστεύουμε ότι οι άλλοι κοιτάζουν εμάς, ιδιαίτερα όταν νιώθουμε αβεβαιότητα.
«Έτσι, η αντίληψη του βλέμματος δεν αφορά μόνο οπτικές ενδείξεις, αφού ο εγκέφαλος μας δημιουργεί υποθέσεις με βάση τις εμπειρίες μας και τις προσαρμόζει σε συνδυασμό με αυτό που βλέπουμε, σε μια δεδομένη χρονική στιγμή».
Γιατί δημιουργούνται αυτές οι υποθέσεις;
Υπάρχουν διάφορες εικασίες γιατί μπορεί οι άνθρωποι να έχουν αυτή την προκατάληψη. Το άμεσο βλέμμα μπορεί να σηματοδοτήσει την εκδήλωση κυριαρχικής τάσης ή την απειλή και αν αντιλαμβάνεστε κάτι ως απειλή, δεν θα θέλετε να το χάσετε από το βλέμμα σας. Έτσι, η υπόθεση ότι το άλλο άτομο σας κοιτάζει, μπορεί απλά να είναι μια στρατηγική ασφάλειας.
«Επίσης, το άμεσο βλέμμα είναι συχνά ένα κοινωνικό σήμα ότι το άλλο πρόσωπο θέλει να επικοινωνήσει μαζί μας, άρα είναι ένα σήμα για μια επερχόμενη επικοινωνία», ισχυρίζεται ο Clifford.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα μωρά έχουν μια προτίμηση για το άμεσο βλέμμα, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτή η αντίληψη μπορεί να είναι έμφυτη. «Είναι σημαντικό να ανακαλύψουμε, αν αυτή η τάση είναι έμφυτη ή εάν μαθαίνεται, καθώς και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τα άτομα με συγκεκριμένες ψυχικές παθήσεις», δηλώνει ο καθηγητής Clifford.
«Έρευνες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι οι άνθρωποι που έχουν αυτισμό, έχουν λιγότερες πιθανότητες να γνωρίζουν αν κάποιος τους κοιτάζει. Τα άτομα με κοινωνικό άγχος, από την άλλη πλευρά, έχουν υψηλότερη τάση να πιστεύουν ότι βρίσκονται υπό το βλέμμα των άλλων».
Συνοψίζοντας, αν περαιτέρω έρευνες ανακαλύψουν ότι αυτή είναι μια συμπεριφορά που μαθαίνεται, θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε ανθρώπους με ψυχικές παθήσεις να δουλέψουν μέσω τέτοιων προσεγγίσεων. Ένας τρόπος είναι να τους αφήσουμε να παρατηρήσουν πολλά πρόσωπα που το βλέμμα τους κοιτάει αλλού σε σχέση με το κεφάλι τους και να τους παρέχουμε ανατροφοδότηση για το αν οι παρατηρήσεις τους είναι ακριβείς.
Πηγή: The University of Sydney
Πηγή έρευνας: Current Biology
