Η συγκεκριμένη λέξη παρουσίασε αύξηση 1.740%(!) την περασμένη χρονιά στις αναζητήσεις του λεξικού Merriam-Webster.
Πριν λίγες εβδομάδες, το κορυφαίο αμερικανικό λεξικό Merriam-Webster ανακοίνωσε ότι η λέξη της χρονιάς είναι η λέξη “gaslighting”: “η πράξη της σοβαρής παραπλάνησης κάποιου, ιδιαίτερα για δικό του όφελος”. Το “Gaslighting” εξέπληξε το προσωπικό του Merriam-Webster, καθώς αναδείχθηκε ως η πιο δημοφιλής λέξη λόγω της “1740% αύξησης των αναζητήσεων για το gaslighting, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους”.
Θα έπρεπε πραγματικά να εκπλαγούμε;
Το gaslighting είναι ένας όρος που εμφανίζεται παντού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στη μουσική και στην καθημερινή μας ζωή.
Αυτή η έκρηξη του gaslighting είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, καθώς πολλοί άνθρωποι κάνουν κατάχρηση και αποδυναμώνουν την έννοια, αντικαθιστώντας το gaslighting με την “κακή συμπεριφορά”. Ο ομολογουμένως απλός και ευρύς ορισμός του Merriam-Webster αποδεικνύει πώς ο όρος έχει εξελιχθεί από τότε που πρωτοεμφανίστηκε στον ακαδημαϊκό λόγο τη δεκαετία του 1980 αναφερόμενος στην κοινωνικοποίηση των γυναικών και στη συνέχεια διείσδυσε στη ψυχολογία για να περιγράψει έναν συγκεκριμένο τύπο καταστροφικής σχέσης.
“Gaslighting”. Η φράση προέρχεται από ένα θρίλερ μυστηρίου του 1938 που έγραψε ο βρετανός θεατρικός συγγραφέας Patrick Hamilton με τίτλο Gas Light, το οποίο έγινε δημοφιλής ταινία το 1944 με πρωταγωνιστές την Ingrid Bergman (Paula) και τον Charles Boyer (Gregory). Στην ταινία, ο Gregory χειραγωγεί τη λατρευτή σύζυγό του, Paula, ώστε να πιστέψει ότι δεν μπορεί πλέον να εμπιστεύεται τις δικές της αντιλήψεις της πραγματικότητας.
{youtube}0ToLfQU2xmg{/youtube}
Όπως αποκαλύπτει η προέλευσή του, το “gaslighting” είναι κάτι περισσότερο από μεμονωμένες περιπτώσεις εξαπάτησης, παραπληροφόρησης ή χειραγώγησης. Αναφέρεται συγκεκριμένα στην πράξη της υπονόμευσης της πραγματικότητας ενός άλλου ατόμου με την άρνηση των γεγονότων, του περιβάλλοντος γύρω του ή των συναισθημάτων του. Το gaslighting βιώνεται συχνότερα σε μια δυναμική εξουσίας, αλλά συμβαίνει σε οποιονδήποτε αριθμό διαπροσωπικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειακών, των επαγγελματικών, ακόμη και σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο.
Διαβάστε σχετικά: Gaslighting, η αγαπημένη τακτική χειραγώγησης των νάρκισσων
Το Gaslighting στην πραγματική ζωή
Πώς μοιάζει το gaslighting στην πραγματική ζωή και πώς μπορείτε να καταλάβετε αν είστε θύμα gaslighting; Εδώ και 30 χρόνια οι άνθρωποι μου λένε ότι το gaslighting τους κάνει να αισθάνονται “τρελοί”, να αμφισβητούν τον εαυτό τους ή να αναρωτιούνται αν είναι υπερβολικά ευαίσθητοι μέσα σε μια διαπροσωπική σχέση. Ο αντίκτυπος του gaslighting μπορεί τελικά να είναι ψυχοφθόρος.
Σας έχει τύχει ποτέ ένας ερωτικός σύντροφος να σας πει ότι “φαντάζεστε πράγματα” ή ότι είστε “πολύ ευαίσθητοι” ή “τόσο ανασφαλείς” όταν μοιραστήκατε τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις ή τα συναισθήματά σας σχετικά με μια συγκεκριμένη κατάσταση; Η υπονόμευση των σκέψεων και των συναισθημάτων κάποιου είναι μια κλασική τεχνική gaslighter που αρνείται την αντίληψη του ατόμου για την πραγματικότητα ή αμφισβητεί την εμπιστοσύνη του στα συναισθήματά του.
Τις περισσότερες φορές, το gaslighting λαμβάνει χώρα σταδιακά, κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου και όχι ως μία ή περισσότερες μεμονωμένες περιπτώσεις. Η εμπειρία της συνεχούς ακύρωσης του συναισθήματός σας ή πώς αντιλαμβάνεστε μια κατάσταση μπορεί να σας πείσει ότι επινοείτε σενάρια που δεν υπάρχουν, ενώ αυτό που αισθάνεστε ή βιώνετε είναι πραγματικό.
Το gaslighting δεν απομονώνεται στο σπίτι ή στις ρομαντικές σχέσεις. Πολλοί άνθρωποι το βιώνουν και στην εργασία τους. Για παράδειγμα, ένας manager ενθυμούμενος λανθασμένα το χρονοδιάγραμμα που έθεσε, παραπονιέται ότι αργείτε να παραδώσετε τα απαιτούμενα έγγραφα και σας υποδεικνύει ότι πρέπει να μειώσετε το άγχος στη ζωή σας ώστε να μπορέσετε να κάνετε τη δουλειά σας στην ώρα σας. Ή κατά τη διάρκεια μιας ομαδικής συνάντησης, μια συνάδελφος αρνείται το ρόλο της σε ένα λιγότερο ευχάριστο ομαδικό έργο για να εξασφαλίσει ότι θα πάρετε εσείς την ευθύνη. Όταν την αντιμετωπίζετε, λέει ότι πάλι δεν ακούσατε σωστά.
Πρόσφατα το ιατρικό gaslighting έχει κερδίσει την προσοχή, με τους γιατρούς να αρνούνται στους ανθρώπους την εμπειρία τους ότι αισθάνονται άρρωστοι ή ότι πονάνε και αντίθετα να αποδίδουν την ασθένεια και τα συμπτώματα σε ψυχολογικούς παράγοντες ή στην ασυνήθιστα χαμηλή ανοχή του ασθενούς στον πόνο. Και σε ένα ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο, το gaslighting διεισδύει στα κοινωνικά μας συστήματα μέσω μεγάλης κλίμακας ανισορροπιών εξουσίας.
Τι να κάνετε γι’ αυτό
Ενώ το “gaslighting” έχει γίνει μόδα τώρα, είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι είναι μια μορφή ψυχολογικής κακοποίησης. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αν είστε θύμα, δεν μπορείτε να απελευθερωθείτε ή να περιορίσετε τη ζημιά, αν επιλέξετε να μην εγκαταλείψετε τη σχέση.
Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίζετε πότε εμφανίζεται το gaslighting στη δική σας ζωή και να καταλαβαίνετε τι πρέπει να κάνετε γι’ αυτό. Ακολουθούν ορισμένες κόκκινες σημαίες:
- Κάνετε συνεχώς δεύτερες σκέψεις για τον εαυτό σας.
- Αναρωτιέστε στον εαυτό σας: “Μήπως είμαι πολύ ευαίσθητος;” δεκάδες φορές την ημέρα.
- Νιώθετε συχνά μπερδεμένοι ή και τρελοί στη δουλειά σας.
- Ζητάτε συνεχώς συγγνώμη.
- Συχνά βρίσκετε δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του συντρόφου σας.
- Ξέρετε ότι κάτι πάει τρομερά στραβά, αλλά δεν μπορείτε ποτέ να εκφράσετε ακριβώς τι είναι, ακόμη και στον εαυτό σας.
- Δυσκολεύεστε να πάρετε απλές αποφάσεις.
- Έχετε την αίσθηση ότι κάποτε ήσασταν ένας πολύ διαφορετικός άνθρωπος – πιο σίγουρος, πιο διασκεδαστικός, πιο χαλαρός.
- Νιώθετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα σωστά.
- Αναρωτιέστε αν είστε αρκετά καλοί.
Η αναγνώριση είναι το πρώτο βήμα. Μπορείτε να μάθετε να αναγνωρίζετε αν σας εκφοβίζουν και πώς η διαδικασία τείνει να γίνεται σε στάδια. Μόλις μπορέσετε να κατονομάσετε αυτή την τόσο δυσάρεστη δυναμική, μπορείτε να αρχίσετε να κάνετε αλλαγές ή να βγείτε από μια καταχρηστική σχέση.
Τελικά, το αντίδοτο στο gaslighting είναι η βαθιά επιθυμία να σταθείτε στη δική σας ακεραιότητα, βασιζόμενοι στην κοινωνική υποστήριξη και ενισχύοντας τη συναισθηματική επίγνωση και την αυτορρύθμιση, τόσο τη γνώση όσο και την πράξη.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
