Πολλοί άνθρωποι αντλούν ευχαρίστηση ευχαριστώντας τους άλλους. Τι είναι αυτό που ωθεί τους ανθρώπους να επιθυμούν να είναι τα καλά παιδιά;
Αυτό το βασανιστικό συναίσθημα που νιώθουν όσοι επιζητούν την ευχαρίστηση των άλλων είναι ενεργοβόρο και βασανιστικό. Πόσες φορές αναγκάζονται να ποδοπατήσουν τις δικές τους ανάγκες προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των γύρω τους… Κι αυτή η τακτική της συνεχούς εξυπηρέτησης των άλλων πολλές φορές τους αγανακτεί. Αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ενδοπροσωπική διαμάχη.
Αυτή η αυτοκαταπιεστική συμπεριφορά εχει στη ρίζα της την ενοχή. Η ενοχή κουβαλάει ένα ψυχικό βάρος και αρνητικά συναισθήματα όπως θυμό και άγχος. Η πηγή της ενοχής βρίσκεται ενδεχομένως στην πρώιμη παιδική ηλικία, στη γονεική διαπαιδαγώγηση, στον τρόπο δηλαδή που μας μεγάλωσαν οι γονείς μας, στην απουσία συναισθηματικού δεσμού ή ψυχικής εγγύτητας, στον τρόπο που επέβαλλαν την τιμωρία οι γονείς μας κ.ά.
Φέρτε στο μυαλό σας ένα παιδί που έχει κάνει κάποια αταξία και τον γονιό του να τον απειλεί πως θα τον τιμωρήσει ο άλλος γονιός όταν επιστρέψει. Αυτή η τακτική των γονιών η οποία ονομάζεται ετεροχρονισμένη τιμωρία δημιουργεί ενοχές στα παιδιά. Δημιουργεί ενοχές καθότι το παιδί μέχρι να επιστρέψει ο άλλος γονιός από την δουλειά έχει ξεχάσει την απειλή. Για να δούμε και ένα άλλο παραδειγμα ενοχικού παιδιού:
– Ξέρετε κάτι, μου έλεγε η Ελένη, ό,τι και να κάνω ποτέ δεν είναι αρκετό για τους γονείς μου. Αν φερω 18 λένε πως έπρεπε να είναι 20, αν κανω ένα γλυκό λένε πως έτσι θα μπορούσε να είναι καλύτερο. Κι αυτό με κούρασε. Ό, τι κάνω σκέφτομαι μόνο πως θα μπορούσα να το κάνω καλύτερα. Ποτέ δεν αρκεί γιατί πάντα κάτι θα μπορούσε να πάει καλύτερα».
Αυτό το βασανιστικό συναίσθημα εκτρέφει την ενοχική συμπεριφορά. Πάντα είναι ένοχος γιατί θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα. Με το πέρασμα του χρόνου, οι εμπειρίες βιώνονται κάτω από το φόβο να μην πάψουν οι άλλοι να τους αγαπούν. Τα ενοχικά παιδιά αντιλαμβάνονται τα βλέμματα των άλλων ως καχύποπτα.
Η καχυποψία στοιχειώνει τις ένοχες συνειδήσεις, έλεγε ο Σαίξπηρ. Πώς μπορεί κανείς να αγαπά κάποιον που ότι κι αν κάνει δεν είναι αντάξιο των προσδοκιών του. Πώς μπορεί κάποιο παιδί να αισθάνεται καλά με τον εαυτό του αν όλους τους βλέπει να το κοιτούν καχύποπτα…
Διαβάστε σχετικά: Η Ενοχή ως ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο αυταπάρνησης ενός περιθωριοποιημένου εαυτού
Κάποιοι ψυχολόγοι ισχυρίζονται πως όσο πιο μεγάλος είναι ο βαθμός των απογοητεύσεων και ματαιώσεων που βιώνουν τα άτομα τόσο πιο μεγάλη είναι η επιθετικότητα τους. Ωστόσο δεν αντιδρούν όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο. Οι εσωστρεφείς άνθρωποι αγχώνονται, νιώθουν ανασφάλεια και επιζητούν την επιβράβευση των γύρω τους.
Η ενοχή δεν έχει πάντα το ίδιο πρόσημο καθότι μπορεί να είναι υγιής ή νοσηρή. Υγιής είναι η ενοχή για κάποιο λάθος που κάναμε είτε από αμέλεια είτε από πρόθεση, για κάποια σοβαρή ζημιά, που προξενήσαμε σε κάποιον. Δεν μιλάμε εδώ για αυτού του είδους τις ενοχές. Νοσηρή ενοχή είναι αυτή που νιώθει κανείς για οτιδήποτε: επειδή δεν ευχαρίστησε κάποιον, επειδή δεν μπόρεσε να βοηθήσει κτλ.
Ενοχικός με το ασθενή ορισμό της λέξης είναι όποιος επιθυμεί να ευχαριστεί τους πάντες πάντα παίροντας όλο το βάρος της ευθυνης για αυτό.
Αυτός, που νιώθει ένοχος κάνει τα πάντα για να διευκολύνει τη ζωή των άλλων, υπηρετεί τους άλλους για να νιώθει σημαντικός. Γίνεται σημαντικός επειδή τους βοηθά. Αυτή είναι η δική του εσωτερική ανάγκη. Οι άλλοι εκμεταλλευόμενοι την δική του εσωτερική ανάγκη δεν ικανοποιούνται με τίποτα, ζητούν, απαιτούν και επικρίνουν. Κάποια στιγμή, ο ένοχος αγανακτεί ή νοσεί από άγχος.
Ποια είναι λοιπόν η συμπεριφορά του ενοχικού ατόμου:
- για να τον αποδέχονται και να τον αγαπούν τρέχει να ικανοποιήσει τους άλλους
- δεν λέει ποτέ όχι σε κανέναν
- δεν έχει χρόνο να διαθέσει στον εαυτό του
- αγχώνεται για να είναι οι άλλοι καλά
- έχει το σύνδρομο του σωτήρα
- απολογείται όταν δεν μπορεί να ικανοποιησει κάποιον και νιώθει απαίσια
- είναι σε μια μόνιμη ανησυχία
- όταν θυμώσει τους άλλους δεν μπορεί να το αντέξει ψυχολογικά
- αγωνιά μονίμως για το ποια είναι η εικόνα του στους άλλους
- υπόσχεται να βοηθήσει τους πάντες
Συνήθως τα ενοχικά άτομα δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, ακόμη δυσκολεύονται να κάνουν ουσιαστικές σχέσεις. Ενθουσιάζονται και απογοητεύονται εύκολα και καταφεύγουν σε καταναγκαστικές συμπεριφορές. Πολλες φορές σκέφτονται μόνο όσα δεν κατάφεραν στη ζωή τους και λιγότερο τις επιτυχίες τους και αντικαθιστούν το «θέλω» με το «πρέπει». Σε άλλες περιπτώσεις εκδηλώνουν σχεσιοφοβική συμπεριφορά ενώ δίνουν υπερβολική σημασία στο πώς τον βλέπουν οι άλλοι.
Τα ενοχικά άτομα χρειάζεται να γνωρίσουν βαθύτερα τον εαυτό τους και να τον εκτιμήσουν προκειμένου να απαλλαγούν από τις ερινύες και την τάση αυτοϋπονόμευσης.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
