Η εσωτερίκευση των στάσεων και των συμπεριφορών των γονιών μας από την παιδική ηλικία επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουμε και φροντίζουμε τον εαυτό μας ως ενήλικες.
Η σχέση που έχουμε με τους γονείς μας σχεδόν ποτέ δεν είναι ξεκάθαρη. Κάποιοι έχουν περισσότερο την τάση να εξιδανικεύουν τους γονείς τους, ενώ άλλοι μπορεί να εστιάζουν στα ελαττώματά τους. Οι περισσότεροι κάνουν και τα δύο.
Ως ενήλικες, είμαστε σε θέση να δούμε ότι οι γονείς μας είναι απλώς άνθρωποι, με δυνατά σημεία και αδυναμίες, και μπορούμε κάποιες φορές να αναγνωρίσουμε τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις που είχαν επάνω μας. Μπορεί ακόμα και να νομίζουμε πως έχουμε ξεκαθαρίσει τη σχέση μας μαζί τους. Όμως, αυτή η οπτική είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που είχαμε ως παιδιά, όταν οι γονείς είχαν μια πολύ βαθύτερη επιρροή στη ζωή μας.
Όταν είμαστε νήπια, οι γονείς είναι κυριολεκτικά το κλειδί για την επιβίωσή μας. Η ικανότητά τους, ή η έλλειψή της, να μας παρέχουν αίσθηση ασφάλειας, να ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας και να μας καθησυχάζουν όταν είμαστε αναστατωμένοι δημιουργεί τη βάση για το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, τους άλλους και τις σχέσεις. Τα θετικά στοιχεία και οι αδυναμίες των γονιών μας είχαν μια ισχυρή επίδραση πάνω μας όταν ήμασταν μικρότεροι, κι αυτή η επίδραση φανερώνεται στη ζωή μας σήμερα.
Αυτές οι σχεδόν αόρατες δυνάμεις, που έχουμε εσωτερικεύσει από την πρώιμη εμπειρία με τους γονείς μας, συμβάλλουν στη διαμόρφωση του τρόπου που δρούμε και βλέπουμε τον εαυτό μας. Μεγάλο μέρος αυτού οφείλεται σε μια ψευδαίσθηση σύνδεσης ή έναν «φαντασιακό δεσμό», που αναπτύσσουμε με τους γονείς μας σε στιγμές μεγάλης δυσφορίας.
Ο όρος «φαντασιακός δεσμός» δημιουργήθηκε από τον ψυχολόγο και συγγραφέα Ρόμπερτ Φαϊρστόουν, για να περιγράψει έναν βασικό μηχανισμό άμυνας, που μας βοήθησε να διατηρήσουμε μια αίσθηση ασφάλειας σε στιγμές μεγάλης αναστάτωσης, πόνου, ακόμα και τρόμου. Για ένα νήπιο, η φαντασίωση ότι ενώνεται με το άτομο που το φροντίζει μπορεί να μειώσει τα αισθήματα πείνας και αναστάτωσης.
Αυτή η ψευδαίσθηση σύνδεσης μπορεί να λειτουργήσει ως αποζημίωση για ανεπάρκειες στη φροντίδα. Το παιδί εσωτερικεύει τον γονιό και νιώθει σαν το αβοήθητο παιδί και σαν τον πανίσχυρο γονιό ταυτόχρονα.
Φροντίζουμε τον εαυτό μας με τον τρόπο που μας φρόντισαν, τιμωρώντας τον και καθησυχάζοντάς τον, όπως μας φέρθηκαν όταν ήμασταν παιδιά.
Αυτό το μοτίβο εξελίσσεται κατά την ανάπτυξή μας, καθώς ταυτιζόμαστε και εσωτερικεύουμε τους γονείς μας με διάφορους τρόπους. Ο πρώτος τρόπος είναι ότι προσλαμβάνουμε τις συμπεριφορές τους προς εμάς και γύρω από μας. Αυτή είναι μια ασυνείδητη διαδικασία.
Όταν είμαστε παιδιά, θεωρούμε πιο απειλητικό το να δούμε τους γονείς μας ως άτομα με ελαττώματα από το να πάρουμε εμείς το φταίξιμο. Αν ένα γονιός είναι απορριπτικός ή πικρόχολος ή δεσποτικός και συναισθηματικά πεινασμένος, έχουμε την τάση να κατανοούμε αυτά τα χαρακτηριστικά σκεπτόμενοι ότι κάτι δεν πάει καλά με μας. Αν το πρόβλημα το έχουμε εμείς, τότε έχουμε τον έλεγχο, κι αυτό μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς.
Διαβάστε σχετικά: Η έλλειψη αγάπης από τους γονείς οδηγεί σε παιδιά που μισούν τον εαυτό τους
Έπειτα, λέμε στον εαυτό μας ιστορίες για το ποιοι είμαστε, βασισμένες σε αυτά τα στοιχεία που έχουμε από τους γονείς, και βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια τους. Αρχίζουμε να διαμορφώνουμε μια εσωτερική φωνή, που μεταφράζει τις στάσεις που είδαμε από τους γονείς μας στη δική μας έννοια του εαυτού.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο διατηρούμε τη σύνδεση με τους γονείς μας είναι ότι βλέπουμε τον εαυτό μας σαν αυτούς. Δεν είναι ασυνήθιστο να προσλαμβάνουμε χαρακτηριστικά των γονιών μας ως δικά μας. Μπορεί να φερόμαστε όπως είδαμε να φέρονται εκείνοι ή μπορεί να επαναστατούμε ενάντια στα χαρακτηριστικά τους, επειδή ανησυχούμε ότι τα έχουμε κι εμείς. Όπως και να ’χει, εκφράζουμε τον τρόπο ύπαρξης του γονιού, όχι τον δικό μας.
Ακόμα κι όταν μεγαλώνουμε και αρχίζουμε να βλέπουμε τους γονείς μας πιο καθαρά, συνεχίζουμε να μην αντιλαμβανόμαστε τη μακροχρόνια επίδραση που έχει αυτός ο φαντασιακός δεσμός πάνω μας. Δεν είναι ότι πιστεύουμε ότι οι γονείς μας ήταν τέλειοι. Πιστεύουμε απλώς πως ήταν καλύτεροι από ό,τι ήταν, κι ότι εμείς έχουμε περισσότερα ελαττώματα από όσα έχουμε πραγματικά.
Μέρος του λόγου για τον οποίο προσπαθούμε πεισματικά να διατηρήσουμε αυτή τη σύνδεση είναι ότι κάποτε ήταν αυτό που μας έκανε να νιώθουμε ασφαλείς. Όταν ήμασταν παιδιά, οι γονείς ήταν αυτές οι πανίσχυρες δυνάμεις που χρειαζόταν να είναι καλές ώστε να μπορέσουμε να νιώσουμε ασφαλείς και να επιβιώσουμε. Ακόμα και έπειτα από χρόνια διαφωνιών, συγκρούσεων ή φυσικής απόστασης από αυτούς, παραμένουμε συνδεδεμένοι με τους γονείς μας με διάφορους τρόπους που υπάρχουν μέσα μας.
Μπορεί να συνεχίζουμε να πιστεύουμε τις στάσεις τους προς εμάς ή να τις προβάλλουμε σε άλλους. Τους κρατάμε ζωντανούς μέσα μας, εκπληρώνοντας μια συνταγή που έγραψαν για μας, σχεδόν πάντα χωρίς επίγνωση του τι κάνουμε. Όταν φερόμαστε ως γονείς του εαυτού μας, επαναλαμβάνουμε μοτίβα από την παιδική ηλικία, ειδικά στις ενήλικες σχέσεις μας.
Το ζήτημα εδώ δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε τους γονείς ή να υποδηλώσουμε ότι εκούσια βλάπτουν τα παιδιά τους. Οι γονείς είναι άνθρωποι και έχουν τις δικές τους ιστορίες και τα δικά τους τραύματα. Όπως τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους συμβάλλουν στις αρνητικές στάσεις μας απέναντι στον εαυτό μας και σε άλλους, οι θετικές επιρροές τους βελτιώνουν την έννοια του εαυτού μας.
Ωστόσο, ως ενήλικες, πρέπει να μάθουμε να διαχωρίζουμε τα θετικά από τα αρνητικά, να αποκαλύπτουμε τις αόρατες δυνάμεις που δεν μας εξυπηρετούν και να διατηρούμε εκείνες που το κάνουν.
Μπορούμε να σπάσουμε τον αρχικό φαντασιακό δεσμό και να αντιμετωπίσουμε τον πόνο που κρατάμε από την παιδική ηλικία, που προκλήθηκε από τις ελλείψεις των γονιών μας. Μόνο τότε θα είμαστε τελείως ελεύθεροι να δημιουργήσουμε μια ζωή που θα αντανακλά το ποιοι πραγματικά είμαστε και να οικοδομήσουμε σχέσεις που θα βασίζονται σε υγιείς τρόπους σύνδεσης.
Απόδοση – Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
