Η ζωή δεν μετριέται μόνο με την ευφυία αλλά και με την ικανότητα να παίρνουμε καλές αποφάσεις για τη ζωή μας.
Οι καλές αποφάσεις που παίρνουμε, συμβάλλουν στην ποιότητα της ζωής μας, όπως: να διαχειριζόμαστε με σωστό τρόπο τα θέματα υγείας και τα οικονομικά μας, να επενδύουμε σε κατάλληλες σχέσεις και να αποφεύγουμε τα σοβαρά λάθη, όπως να πέφτουμε θύματα σε απάτες μέσω email. Τι μας εφοδιάζει να το πετύχουμε αυτό; Ένα υποψήφιο χαρακτηριστικό είναι ο δείκτης νοημοσύνης, το IQ: άλλωστε, οι άνθρωποι που έχουν υψηλότερη βαθμολογία στα τεστ ευφυίας, τείνουν να πηγαίνουν καλύτερα στις ακαδημαϊκές σπουδές τους και στην καριέρα τους.
Όμως, πολλοί από εμάς γνωρίζουμε πετυχημένους ανθρώπους που εξακολουθούν να κάνουν σοβαρά λάθη κρίσης στη ζωή τους. Η σοφία που προέρχεται από τη μελέτη βιβλίων, δεν σας κάνει απαραίτητα έξυπνους και στη ζωή και μία νέα μελέτη στο journal Thinking Skills and Creativity, εξετάζει τη χρησιμότητα του IQ στην πορεία της ζωής μας και πώς μια άλλη γνωστική ικανότητα μπορεί να το επισκιάσει.
Ενώ το IQ είναι – μιλώντας κατά προσέγγιση- ένα κριτήριο της πνευματικής ιπποδύναμης που διαθέτουμε για τη διαχείριση ενός θεωρητικού πλαισίου, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η «κριτική σκέψη» – η ικανότητα δηλαδή να κάνουμε κρίσεις χωρίς να οδηγούμαστε σε ψευδή συμπεράσματα – αποτελεί μια ξεχωριστή δεξιότητα. Προκειμένου να εξεταστεί αν η ικανότητα της κριτικής σκέψης μπορεί να είναι σημαντική για τις αποφάσεις και τα αποτελέσματα που έχουμε στην πραγματική ζωή μας, ίσως ακόμη περισσότερο και από το IQ, η Χέδερ Μπάτλερ από το California State University και οι συνεργάτες της, ζήτησαν από 244 συμμετέχοντες να συμπληρώσουν τεστ για τη μέτρηση του IQ τους και τις δεξιότητες της κριτικής σκέψης τους.
Το τεστ ευφυίας ήταν αρκετά συμβατικό και κάλυπτε τη μνήμη, την οπτική επεξεργασία και την ποσοτική συλλογιστική. Η αξιολόγηση της κριτικής σκέψης περιελάμβανε την αξιολόγηση μία σειρά ενεργειών σε υποθετικά σενάρια και επίσης την εξέταση μίας σύνδεσης με συμφραζόμενες πληροφορίες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις αποφάσεις των συμμετεχόντων.
Για παράδειγμα, μια συνηθισμένη ερώτηση κριτικής σκέψης μπορεί να απαιτούσε από τους συμμετέχοντες να εξηγήσουν αν θα επιθυμούσαν η προσχολική αγωγή να είναι υποχρεωτική για όλα τα παιδιά εφ’ όσον οι έρευνες έδειχναν ότι τα παιδιά που έχουν μία προσχολική εκπαίδευση, είναι πιο πιθανό να αριστεύσουν στο σχολείο (να σημειωθεί ότι αυτή η συγκεκριμένη ερώτηση δεν χρησιμοποιήθηκε στο τεστ). Η επιτυχημένη κριτική σκέψη περιλαμβάνει την ικανότητα της αναγνώρισης ότι η συσχέτιση δεν αποτελεί αιτιότητα αλλά αντανακλά και άλλες πιθανές εξηγήσεις με την αξιολόγηση περαιτέρω πολύτιμων πληροφοριών όπως η διαφορά εισοδήματος μεταξύ των γονέων που στέλνουν τα παιδιά τους σε βρεφονηπιακούς σταθμούς και άλλες διαφορές μεταξύ γονέων.
Σύμφωνα με την προηγούμενη έρευνα, η κριτική σκέψη συσχετίστηκε με το IQ μετριοπαθώς (.38), γεγονός που υποδηλώνει κάποιο σημείο αλληλεπικάλυψης αλλά και ότι κάθε τεστ μετρούσε κάτι ξεχωριστό.
Οι ερευνητές ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να μάθουν στο πώς αυτές οι μετρήσεις συσχετίζονταν με μία λίστα που περιελάμβανε πραγματικά γεγονότα από την ίδια τη ζωή, όπου οι συμμετέχοντες έπρεπε να υποδείξουν αν είχαν βιώσει καταστάσεις που κυμαίνονταν από «ελαφρώς άσχημες» (π.χ. πρόστιμο για την καθυστέρηση επιστροφής μίας ενοικιαζόμενης ταινίας) ως πιο «σοβαρά» (π.χ. η απόκτηση μιας σεξουαλικά μεταδιδόμενης νόσου). Η αποφυγή τέτοιου είδους εμπειριών δίνει μία έμμεση μέτρηση σοφής και αποτελεσματικής λήψης αποφάσεων και τα δεδομένα έδειξαν ότι τα άτομα με υψηλότερο IQ τα είχαν πάει καλύτερα.
Ωστόσο, η υψηλή κριτική σκέψη συνδέθηκε ακόμη περισσότερο με αυτά τα πραγματικά γεγονότα (ακόμη και μετά την αφαίρεση του IQ). Οπότε, είναι πιθανό να έχετε ένα μέτριο IQ και να έχετε μία αξιόλογη πορεία στη ζωή σας ή να έχετε ένα υψηλό IQ και να κάνετε κάποια ντροπιαστικά λάθη που μπορεί, για παράδειγμα, να σας εκθέσουν στους συναδέλφους σας. Είναι θέμα κριτικής σκέψης.
Και αυτό είναι κάτι το οποίο μπορούμε να καλλιεργήσουμε. Η κριτική σκέψη δεν αφορά τόσο πολύ τους γνωστικούς πόρους, είναι ένας τρόπος να παρατηρεί κανείς τον κόσμο και ένα σετ δεξιοτήτων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις κατάλληλες στιγμές. Δυστυχώς όμως, ως κοινωνία, δεν δίνουμε αρκετή προσοχή στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να προαχθούν αυτές οι δεξιότητες. Μερικοί ερευνητές είναι πολύ απαισόδοξοι για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από την υποχρεωτική εκπαίδευση.
Παρ’ όλο που μια πρόσφατη μετα-ανάλυση υποστήριξε ότι η φοίτηση στο πανεπιστήμιο βελτιώνει την κριτική σκέψη, δεν μπόρεσε να προσδιορίσει από πού προέρχονται αυτές οι δεξιότητες. Θα μπορούσαμε όμως να σχεδιάσουμε καλύτερους τρόπους για να μεταδώσουμε και να τελειοποιήσουμε αυτές τις δεξιότητες, δεξιότητες που είναι κρίσιμες για τις αποφάσεις που συνθέτουν την ουσία της ζωής μας.
Πηγή: digest.bps.org.uk
Έρευνα: Thinking Skills and Creativity
