«Φόβος της επιτυχίας»: μπορεί η επιτυχία να μας φοβίζει;

Ενώ η επιτυχία γενικά θεωρείται επιθυμητή, υπάρχουν λόγοι που οι άνθρωποι μπορεί να φοβούνται να τα πάνε καλά. Όταν αναγνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά και τα αίτια του φόβου της επιτυχίας, μπορούμε να περιορίσουμε σημαντικά τις συνέπειές του.

Ο φόβος της επιτυχίας περιλαμβάνει την αίσθηση του φόβου της επίτευξης, συχνά σε τέτοιο βαθμό που οι άνθρωποι σαμποτάρουν τον εαυτό τους. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι άνθρωποι συχνά δεν φοβούνται την επιτυχία αυτή καθαυτή. Αντίθετα, ο φόβος τους επικεντρώνεται στις πιθανές συνέπειες της επιτυχίας.

Επειδή οι προσδοκίες της επιτυχίας συχνά βασίζονται στην ιδέα ότι η επίτευξη των στόχων μας απαιτεί θυσίες ή αντοχή στις απώλειες, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι επιφυλακτικοί σχετικά με το τελικό κόστος της επιτυχίας.

Χαρακτηριστικά

Ο φόβος της επιτυχίας δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί. Τα σημάδια αυτού του φόβου μπορεί να περιλαμβάνουν:

- Έλλειψη στόχων: Έχοντας πολύ χαμηλές προσδοκίες, οι άνθρωποι διασφαλίζουν ότι ποτέ δεν θα προχωρήσουν πραγματικά προς την επιτυχία.

- Παραίτηση: Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι εκτροχιάζουν την ίδια τους την επιτυχία, καθώς παραιτούνται τη στιγμή που φαίνεται ότι θα τα καταφέρουν.

- Αναβλητικότητα: Η αναβολή υποχρεώσεων μέχρι την τελευταία στιγμή σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν κάνουν την καλύτερη ή την πιο προσεκτική δουλειά, γεγονός που μπορεί να είναι πολύ επιζήμιο για τις πιθανότητές τους να πετύχουν.

Μπορεί να είναι δύσκολο να δούμε αυτές τις ενέργειες ως υποκινούμενες από τον φόβο της επιτυχίας. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να μοιάζουν με τεμπελιά, έλλειψη κινητοποίησης και πειθαρχίας. Άσχετα από τον τρόπο που εμφανίζεται αυτός ο φόβος, εμποδίζει σημαντικά τους ανθρώπους να ζήσουν τη ζωή τους στο έπακρο.

Εντοπισμός του φόβου της επιτυχίας

Αν υποψιάζεστε ότι μπορεί να φοβάστε την επιτυχία, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να αναζητήσετε. Αυτά περιλαμβάνουν:

- Φοβάστε τι θα συμβεί αν βρεθείτε στο κέντρο της προσοχής.

- Ανησυχείτε ότι θα αφήσετε ανθρώπους πίσω αν προχωρήσετε μπροστά λόγω της επιτυχίας σας.

- Αισθάνεστε άγχος ότι θα αποκτήσετε νέες ευθύνες ως αποτέλεσμα της επιτυχίας σας.

- Ανησυχείτε ότι τα πράγματα θα γίνουν πιο περίπλοκα από όσο μπορείτε να διαχειριστείτε.

- Φοβάστε σχόλια από αρνητικούς ανθρώπους ή ανησυχείτε ότι θα αντιμετωπίσετε άλλα κοινωνικά προβλήματα.

Μερικές φορές οι άνθρωποι έχουν επίγνωση για κάποιες από αυτές τις ανησυχίες, αλλά πολλοί μπορεί να μην έχουν αντίληψη των αληθινών αιτιών για τις συμπεριφορές με τις οποίες υπονομεύουν τον εαυτό τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, η συνεργασία με θεραπευτή μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μάθουμε να εντοπίζουμε και να αναγνωρίζουμε κάποιες από τις συμπεριφορές που βασίζονται σε αυτόν τον φόβο και που μας εμποδίζουν να επιτύχουμε.

Αιτίες

Ο φόβος της επιτυχίας μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές αιτίες. Κάποιες από αυτές περιλαμβάνουν:

- Σύνδρομο του απατεώνα: Μερικές φορές, οι άνθρωποι που επιτυγχάνουν φοβούνται ότι είναι ανάξιοι των επιτευγμάτων τους ή ότι δεν είναι τόσο καλοί όσο άλλοι άνθρωποι στο πεδίο τους. Οι άνθρωποι μπορεί να φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις προσδοκίες ή ότι οι άλλοι θα ανακαλύψουν ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την πρόκληση.

- Λανθασμένη ερμηνεία των συναισθημάτων που σχετίζονται με την επιτυχία: Ο ενθουσιασμός και το άγχος έχουν πολλά κοινά σωματικά σήματα, με συνέπεια μερικές φορές να ερμηνεύουμε λανθασμένα την αίσθηση του ενθουσιασμού ως νευρικότητα ή άγχος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να αποφεύγουν καταστάσεις που προκαλούν τέτοια συναισθήματα.

- Φόβος αρνητικού αντίκτυπου: Μερικές φορές οι άνθρωποι φοβούνται την επιτυχία λόγω αναμενόμενων πιθανών συνεπειών στις κοινωνικές ή προσωπικές τους σχέσεις. Οι ερευνητές ονόμασαν αυτό το φαινόμενο αποφυγή αρνητικού αντίκτυπου. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να αποφεύγουν την προαγωγή τους επειδή φοβούνται ότι δεν συμβαδίζει με τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων. Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες τείνουν να συσχετίζουν την επιτυχία με μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες. Οι άνθρωποι τείνουν να συμμορφώνονται με πρότυπα επειδή φοβούνται τον κοινωνικό ή οικονομικό αρνητικό αντίκτυπο.

- Αρνητικές εμπειρίες: Οι άνθρωποι που βίωσαν κάποια αρνητική συνέπεια στο παρελθόν μετά από κάποια επιτυχία, όπως χλευασμό για το ότι «επιδεικνύονται» ή αντιμετώπισαν δυσκολίες λόγω της επιτυχίας, μπορεί να φοβούνται να επιτύχουν ξανά στο μέλλον.

- Ντροπή ή κοινωνικό άγχος: Οι άνθρωποι που είναι ντροπαλοί ή έχουν κοινωνικό άγχος μπορεί να φοβούνται να επιτύχουν επειδή δεν θέλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής.

Συνέπειες του φόβου της επιτυχίας

Ο φόβος της επιτυχίας μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές συνέπειες στη ζωή ενός ανθρώπου. Κάποιοι από τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να σας εμποδίζει να αποκτήσετε αυτά που θέλετε στη ζωή περιλαμβάνουν:

- Μικρότερη ικανοποίηση από τη ζωή: Σύμφωνα με μια μελέτη, αυτός ο φόβος μείωσε σημαντικά την ικανοποίηση από τη ζωή.

- Δυσκολία στην επιδίωξη στόχων: Οι έρευνες επίσης έδειξαν ότι ο φόβος της επίτευξης σχετιζόταν με δυσκολίες στην υιοθέτηση και διατήρηση συμπεριφορών. Επειδή τα πρώτα βήματα προς έναν στόχο είναι τόσο δύσκολα, οι άνθρωποι που φοβούνται την επιτυχία μπορεί να δυσκολεύονται να ξεκινήσουν. Ή μπορεί να ανακαλύπτουν ότι ξεκινάνε σχέδια που στη συνέχεια δεν έχουν το κίνητρο να τα ολοκληρώσουν.

- Μειωμένη αυτοεκτίμηση: Ενώ η επιτυχία κανονικά σχετίζεται με ισχυρή αυτοεκτίμηση, αυτό μπορεί να μην ισχύει με εκείνους που φοβούνται να είναι επιτυχημένοι. Αυτό μπορεί να ισχύει ιδιαίτερα για ανθρώπους με το σύνδρομο του απατεώνα, επειδή δεν αποδίδουν την επιτυχία τους στις ικανότητές τους, στις γνώσεις τους ή στη σκληρή δουλειά τους.

- Χαμηλές προσδοκίες: Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης ότι οι άνθρωποι που φοβούνται την επιτυχία τείνουν να θέτουν χαμηλούς ακαδημαϊκούς και επαγγελματικούς στόχους σε σύγκριση με τις ικανότητές τους.

Θεραπεία

Ευτυχώς, η ψυχοθεραπεία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον φόβο της επιτυχίας. Κάποιες από τις προσεγγίσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν περιλαμβάνουν:

- Ψυχανάλυση: Αυτός ο τύπος ψυχοθεραπείας εστιάζει στην κατανόηση των υποσυνείδητων επιρροών και των παιδικών εμπειριών και πώς μπορούν αυτές να συμβάλλουν στα τρέχοντα προβλήματα ενός ανθρώπου.

- Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Η CBT βοηθάει τους ανθρώπους να μάθουν πώς να εντοπίζουν τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις που συμβάλλουν σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές. Κατανοώντας αυτά τα αρνητικά μοτίβα σκέψης, οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν πώς να αναπτύσσουν πιο θετικούς τρόπους σκέψης, που δεν θα εμποδίζουν την ικανότητά τους να επιτύχουν τους στόχους τους.

Διαχείριση

Επίσης, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε μόνοι σας για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να διαχειριστεί και να ξεπεράσει τον φόβο της επιτυχίας. Αυτά περιλαμβάνουν να σκεφτείτε ποια είναι η φύση και η πηγή του φόβου σας και να μάθετε να εντοπίζετε τις συμπεριφορές που απορρέουν από αυτόν. Όταν κατανοήσετε καλύτερα αυτά τα μοτίβα, μπορείτε να εστιάσετε στην αντιμετώπιση αυτών των αυτοκαταστροφικών τάσεων.

Αντιμετώπιση του στρες

Δεδομένου ότι το στρες μπορεί να παίζει ρόλο στον φόβο σας, είναι σημαντικό να αναζητήσετε τρόπους για να χαλαρώσετε και να διαχειριστείτε το στρες και το άγχος σας. Δοκιμάστε τεχνικές διαχείρισης του στρες όπως:

- Βαθιές εισπνοές

- Γυμναστική

- Καταγραφή σκέψεων

- Διαλογισμός

- Σταδιακή χαλάρωση μυών

Ταυτοποίηση αρνητικών πεποιθήσεων

Η εξεύρεση τρόπων για να αναπλαισιώσετε τις σκέψεις σας σχετικά με την επιτυχία μπορεί επίσης να αποδειχθεί μια αποτελεσματική στρατηγική αντιμετώπισης. Αρχίστε να παρατηρείτε κάποιες από τις αρνητικές πεποιθήσεις που μπορεί να έχετε γύρω από την επιτυχία.

Εξασκηθείτε στην ανοχή της δυσφορίας

Επειδή ο φόβος της επιτυχίας μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές αποφυγής, ένας τρόπος να αντεπεξέλθετε είναι να βελτιώσετε την ικανότητά σας στην αντοχή στη δυσφορία. Όταν βιώνετε άβολα ή δυσάρεστα συναισθήματα, εξασκηθείτε στο να συνυπάρχετε με αυτά τα συναισθήματα αντί να τρέχετε μακριά τους. Μπορεί να ανακαλύψετε ότι με τον καιρό ο φόβος και η δυσφορία γίνονται πιο εύκολα διαχειρίσιμα και ότι η πηγή του άγχους σας δεν ήταν τόσο τρομακτική όσο νομίζατε.

Ο φόβος της επιτυχίας μπορεί να καταστήσει δύσκολη την επίτευξη των στόχων σας και να είναι καταστροφικός για την αυτοεκτίμηση και τη συνολική ευημερία σας. Ευτυχώς, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να ξεπεράσετε αυτόν τον φόβο. Η ενίσχυση των δεξιοτήτων αντιμετώπισης μπορεί να βοηθήσει, αλλά σκεφτείτε να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας αν ο φόβος σας σας προκαλεί δυσφορία ή σας εμποδίζει να λειτουργείτε φυσιολογικά.

Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή