Είναι αλήθεια ότι η μουσική μας κάνει εξυπνότερους; Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σ΄έναν απόφοιτο του Χάρβαρντ που παίζει σαξόφωνο, φλάουτο, μπάσο, όμποε και κλαρινέτο, αποκάλυψε ότι δεν υπάρχουν γνωστικά οφέλη από τα μαθήματα μουσικής, αντίθετα με την πεποίθηση ότι η μουσική μας κάνει εξυπνότερους.
Το συμπέρασμα αυτό, έρχεται να καταρρίψει την πεποίθηση σχετικά με την μουσική παιδεία, ότι δηλαδή τα παιδιά γίνονται ικανότερα στα μαθηματικά...
«Δεν διδάσκουμε στα παιδιά μας Σωκράτη, Σαίξπηρ και Δάντη επειδή τα κάνει καλύτερα στο μάθημα της Ιστορίας ή επειδή τα κάνει καλύτερα στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων στη Χημεία», είπε ο Σάμιουελ Μεχρ, απόφοιτος Χάρβαρντ και επικεφαλής της μελέτης. «Τους διδάσκουμε αυτά τα θέματα επειδή είναι σημαντικά». Δεν υπάρχει λόγος να τοποθετήσουμε την μουσική εκπαίδευση σε άλλη βάση εκτός από την εγγενή της αξία. Άλλωστε, υπάρχουν και στην ιστορία της μουσικής αντίστοιχες σημαντικές προσωπικότητες όπως π.χ.ο Μπαχ, ο Ντιουκ Έλλινγκτον και ο Μπέντζαμιν Μπρίτεν.
Ερευνητές από το χώρο της ψυχολογίας έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό την προσπάθεια να διασαφηνίσουν διάφορες μελέτες των οποίων τα αποτελέσματα είναι ασαφή. Έτσι λοιπόν, πριν από λίγο καιρό δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μιας προσπάθειας αναπαραγωγής 13 πειραμάτων και αποκαλύφθηκε ότι μόνο τα 10 από αυτά είχαν πραγματοποιηθεί. Η πεποίθηση πως όταν μαθαίνουμε να παίζουμε κάποιο όργανο ή κάνουμε μαθήματα φωνητικής μας κάνει εξυπνότερους είναι πολύ διαδεδομένη, όμως δεν υπάρχουν αποδείξεις γι’αυτό. Ο Μεχρ σε μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύτηκε το 1993 στο περιοδικό Nature, αποκάλυψε ότι η μουσική παρέχει μια γνωστική ώθηση, η οποία περιγράφεται ως το «φαινόμενο Μότσαρτ». Ακούγοντας μια σονάτα του Μότσαρτ θα μπορούσαμε να αυξήσουμε τις επιδόσεις μας σε ορισμένα θέματα, διαπίστωσε η μελέτη.
Ακόμα και όταν το «φαινόμενο Μότσαρτ» καταρρίφθηκε επιστημονικά, ο μύθος συνεχίστηκε. Η ιδέα ότι τα μαθήματα μουσικής μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους εξυπνότερους φαινόταν να ισχύει ακόμα, πεποίθηση που ενισχυόταν από μελέτες σχετικά με την υψηλή νοημοσύνη των μουσικών. Βέβαια καμία μελέτη δεν μπορούσε να αποδείξει ότι η μουσική ήταν αυτή που τους έκανε εξυπνότερους.
Στην πραγματικότητα, ο Μεχρ και οι συνεργάτες του επανεξέτασαν την δημοσιευμένη βιβλιογραφία και βρήκαν μόνο πέντε μελέτες που είχαν σχεδιαστεί ειδικά για να αποδείξουν αν τα μαθήματα μουσικής έκαναν τους ανθρώπους εξυπνότερους. Σε μία μόνο μελέτη βρήκαν σαφή θετική επίδραση της μουσικής διδασκαλίας στην ευφυία και ακόμα και σ’αυτή την περίπτωση, μετά από 36 εβδομάδες πιάνο ή μαθήματα φωνητικής, μάλλον το όφελος ήταν σχετικά μικρό.
Στη νέα τους μελέτη, ο Μεχρ και οι συνεργάτες του από το τμήμα ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ αποφάσισαν να δοκιμάσουν συστηματικά αν τα μαθήματα μουσικής προσέφεραν γνωστικά οφέλη. Συνέκριναν τα μαθήματα μουσικής με τα μαθήματα εικαστικών τεχνών προσπαθώντας να εξαλείψουν τους παράγοντες που θα μπορούσαν να προκαταβάλλουν το αποτέλεσμα. Δημιούργησαν τυχαία δύο ομάδες που αποτελούνταν από τετράχρονα και τους γονείς τους και ο Μεχρ δίδαξε και στις δύο τάξεις για να αποτραπεί το ενδεχόμενο διαφορετικού αποτελέσματος λόγω διαφορετικού δασκάλου. Τα μαθήματα ήταν 45λεπτα και η διάρκεια του προγράμματος ήταν έξι εβδομάδες.
Εκτός από την νοημοσύνη, η ερευνητική ομάδα ασχολήθηκε με μια ευρεία γκάμα ασκήσεων, συμπεριλαμβανομένων βασικών μαθηματικών ικανοτήτων, χωροταξικής αντίληψης και γλωσσικών ικανοτήτων. Στην πρώτη δοκιμή που πραγματοποιήθηκε σε έναν μικρό αριθμό παιδιών βρήκαν κάποια μικρή συσχέτιση. Η μουσική φαινόταν να βοηθάει τα παιδιά σε κάποιο από τα τεστ σχετικά με το χώρο, ενώ οι τέχνες βοηθούσαν τα παιδιά σε κάτι άλλο. Επανέλαβαν το πείραμα με ένα μεγαλύτερο αριθμό παιδιών αλλά το αποτέλεσμα δεν μπορούσε να αναπαραχθεί. Δεν υπήρχε καμία απόδειξη ότι τα μαθήματα μουσικής προσέφεραν γνωστικά οφέλη.
Η μελέτη δεν μπορεί να αποκλείσει το γεγονός ότι η μουσική μπορεί να προσφέρει γνωστικά οφέλη. «Ωστόσο, δεν έχουμε καμία απόδειξη για συνολικά οφέλη», είπε ο Μεχρ. «Το αποτέλεσμα που πρέπει να κρατήσουμε από αυτές τις μελέτες είναι ότι θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με τις θετικές αξιώσεις που έχουμε για τα γνωστικά οφέλη της μουσικής εκπαίδευσης».
Η Έλεν Γουίνερ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Boston College δήλωσε ότι τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης δεν την εκπλήσσουν καθόλου. Μάλιστα επικρότησε τη δημοσίευση αυτού του αρνητικού αποτέλσματος, το οποίο αντικρούει μια τόσο ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση. Η Γουίνερ δήλωσε ότι έχουμε χάσει την αίσθηση του τι σημαίνει να είμαστε μορφωμένοι και να μαθαίνουμε κάτι, για παράδειγμα τις τέχνες, μόνο και μόνο για την εγγενή τους αξία, όπως μαθαίνουμε και τις υπόλοιπες επιστήμες.
Πηγή: Bostonglobe.com
