Κακές συνήθειες: μάθετε πως να δημιουργείτε όρια στον εαυτό σας με απλές στρατηγικές.
Για να βελτιώσουμε πτυχές του εαυτού μας, η δύναμη της θέλησης αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Δεν αποτελεί ωστόσο μοναδική προϋπόθεση καθώς η δύναμη της θέλησης μας και μόνο δε θα μας πάει πολύ μακριά.
Η αλήθεια είναι ότι πως η δυνατότητα σας να ασκήσετε τη δύναμη της θέλησης κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι περιορισμένη. Όταν τα αποθέματα της εξαντληθούν κρίνεται αναγκαίο να χαλαρώσετε και να κάνετε“επανεκκίνηση”ώστε να γεμίσει ξανά το “ρεζερβουάρ” της δύναμης της θέλησης σας.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science, τείνουμε να είμαστε περισσότερο ηθικοί τις πρωινές ώρες και λιγότερο ηθικοί από τις μεσημερινές ώρες και μετά. Και αυτό γιατί η ικανότητα μας να αντιστεκόμαστε στους πειρασμούς φθίνει όσο περνάει η ημέρα, γεγονός που ισχύει όχι μόνο όσον αφορά την ηθική συμπεριφορά μας αλλά και οποιαδήποτε κακή συνήθεια στην οποία προσπαθούμε να αντισταθούμε.
Τι κάνετε λοιπόν εφόσον δε μπορείτε πάντα να βασίζεστε στη δύναμη της θέλησης σας και μόνο; Ένα “εργαλείο” που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είναι η δημιουργία ορίων ανάμεσα στον εαυτό σας και τις κακές σας συνήθειες.
Σε πρώτη φάση, γνωρίζουμε από έρευνες στο πεδίο της Ψυχολογίας πως οι συνήθειες ακολουθούν ένα πρότυπο-μοτίβο επιστημονικά γνωστό ως “ο κύκλος της συνήθειας”. Ο λεγόμενος κύκλος της συνήθειας περιλαμβάνει τρία κύρια μέρη:
- Το ερέθισμα (σήμα)- το ερέθισμα από το περιβάλλον που προκαλεί/ πυροδοτεί τη δράση σας
- Η ρουτίνα- η φυσική σας δράση όταν δέχεστε το ερέθισμα
- Η ανταμοιβή- το όφελος που αποκομίζετε από τη συνήθεια η οποία ικανοποιεί μια συγκεκριμένη επιθυμία ή λαχτάρα σας
Κάθε κακή συνήθεια που επιθυμείτε να αλλάξετε ακολουθεί το συγκεκριμένο μοτίβο “ερέθισμα→ ρουτίνα → ανταμοιβή”.
Αν κατανοήσετε το μοτίβο αυτό θα μπορέσετε να αλλάξετε τις συνήθειες σας αυτές ευκολότερα.
Συχνά όταν προσπαθούμε να αποτρέψουμε τις κακές μας συνήθεις επικεντρωνόμαστε στην αλλαγή της “ρουτίνας” (που είναι η δεύτερη φάση). Σε αυτό το σημείο, όμως, ίσως να είναι ήδη πολύ αργά.
Αντ’ αυτού ίσως να είναι καλύτερο να αποτρέψουμε την κακή συνήθεια σε μια πρώιμη φάση της, πράγμα που σημαίνει να αποφύγουμε τα “ερεθίσματα” (σήματα) που αρχικά πυροδοτούν τη συνήθεια αυτή.
Για να το πραγματοποιήσετε, θα χρειαστεί να αναγνωρίσετε τα ερεθίσματα (σήματα) που πυροδοτούν τη συνήθεια και στη συνέχεια να βρείτε τρόπους ώστε να θέσετε όρια ανάμεσα στον εαυτό σας και τα ερεθίσματα αυτά.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ερεθισμάτων (σημάτων) που δύνανται να επηρεάσουν τις συμπεριφορές μας. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Την τοποθεσία-που βρίσκεστε όταν πυροδοτούνται οι συνήθειες σας;
- Τη χρονική στιγμή-ποια ώρα της ημέρας είναι.
- Τη διάθεση-ποια είναι η συναισθηματική σας κατάσταση.
- Σκέψεις-τι σκέφτεστε.
- Ανθρώπους-ποιος βρίσκεται κοντά σας όταν εκτελείτε αυτές τις συνήθειες.
- Αντικείμενα-ποια αντικείμενα βρίσκονται στο χώρο τα οποία μπορούν να πυροδοτήσουν/ υποκινήσουν τη συνήθεια.
- Ποια δράση σας προηγείται-τι ακριβώς κάνατε πριν ξεκινήσετε τη συνήθεια σας.
Για κάποια από αυτά τα ερεθίσματα (σήματα) είναι ευκολότερο να δημιουργήσετε όρια σε σύγκριση με κάποια άλλα.
Για παράδειγμα, αν είστε εθισμένος-η στο αλκοόλ η σε ναρκωτικές ουσίες, ίσως υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι τοποθεσιών (clubs/ bars/parties), ανθρώπων (φίλοι που επίσης πίνουν ή παίρνουν ναρκωτικά) και αντικειμένων (οι ίδιες οι ουσίες) που καθιστούν πολύ δύσκολο να αντισταθείτε στις κακές σας συνήθειες όταν βρίσκεστε γύρω από αυτά.
Επομένως, ένα καλό πρώτο βήμα θα ήταν να προσπαθήσετε να αποφύγετε να εκθέτετε τον εαυτό σας σε τέτοιες καταστάσεις καθώς και να αποφύγετε να περιβάλλετε τον εαυτό σας με ότι πυροδοτεί/ υποκινεί τις κακές σας συνήθειες.
Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία ορίων. Και το επόμενο μέρος αυτού του άρθρου θα εξηγήσει περισσότερα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορείτε να ξεκινήσετε τη δημιουργία τέτοιων ορίων ανάμεσα στον εαυτό σας και τις κακές σας συνήθειες.
Όρια ανάμεσα στον εαυτό σας και τις κακές σας συνήθειες
Για να αλλάξετε τις κακές συνήθειες, φροντίστε να καταστήσετε δύσκολη την εκτέλεση τους ακόμα και όταν αισθάνεστε ότι θέλετε πραγματικά να τις κάνετε.
Προφανώς, είναι ευκολότερο να φάτε junk food αν έχετε γεμίσει το σπίτι σας και το γραφείο σας με γλυκά, πατατάκια και παγωτό. Με τον ίδιο τρόπο, είναι δυσκολότερο να υποκύψετε στη συνήθεια των ναρκωτικών αν κόψετε όλες τις επαφές με φίλους και διακινητές, οι οποίοι σας προμηθεύουν αυτές τις ουσίες.
Δημιουργείστε συνθήκες υπό τις οποίες είναι δύσκολο να υποκύψετε σε μια κακή συνήθεια, ακόμη κι αν πραγματικά το θέλετε. Όσο περισσότερα όρια, τόσο δυσκολότερο να υποκύψετε και τόσο το καλύτερο για εσάς.
Αρχικά ίσως σας φανεί δύσκολο και λιγάκι επίπονο να μη λαμβάνετε αυτό που θέλετε, αλλά σταδιακά μαθαίνετε άλλους τρόπους να ζήσετε τη ζωή σας και να ικανοποιήσετε τις ανάγκες σας. Τα όρια σας ωθούν να αλλάξετε και να προσαρμοστείτε με ένα θετικό τρόπο.
Αυτός είναι ο λόγος που συχνά βλέπουμε ανθρώπους που μόλις βγήκαν από μια κακή σχέση να μπλοκάρουν τον-ην πρώην τους στο Facebook, να διαγράφουν τον αριθμό τηλεφώνου του-ης ή να σταματούν να βγαίνουν με άτομα που ανήκουν στον κοινό κοινωνικό τους κύκλο.
Δεν μπορούμε πάντα να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας ότι θα αλλάξουμε, παρόλο που γνωρίζουμε ότι θα έπρεπε γιατί δεν είμαστε τέλειοι.
Συχνά, εξαιτίας κάποιων παραγόντων, δεν τα καταφέρνουμε ακόμα κι όταν έχουμε τις καλύτερες προθέσεις. Οπότε θα βοηθούσε να βρούμε τρόπους ώστε να αποφύγουμε να εκθέσουμε τον εαυτό μας σε συγκεκριμένες καταστάσεις προτού αυτές αποτελέσουν πρόβλημα.
Άλλο ένα παράδειγμα εφαρμογής ορίων με σκοπό την αλλαγή των συνηθειών είναι να χρησιμοποιήσετε e-mail και website blockers ώστε να αποφύγετε την αναβλητικότητα στην εργασία σας. Πόσο συχνά “πιάνετε” τον εαυτό σας να ελέγχει το e-mail ή τους λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα; Τώρα φανταστείτε πόσο χρήσιμο θα ήταν αν θα μπορούσατε προσωρινά να θέσετε όρια σε ότι “ρουφά” το χρόνο σας.
Αυτά είναι μόνο μερικά από τα παραδείγματα των πολλών τρόπων με τους οποίους μπορούμε να δημιουργήσουμε όρια που θα μας απομακρύνουν από τις παλιές μας συνήθειες. Να είστε εφευρετικοί και να χρησιμοποιείτε τη φαντασία σας.
Όσο είστε σε θέση να αναγνωρίσετε τους παράγοντες που πυροδοτούν/υποκινούν τις κακές σας συνήθειες, μπορείτε να βρείτε καλύτερους τρόπους ώστε να τις αποφύγετε και έτσι να παρακάμψετε τα αρνητικά σας πρότυπα.
Πηγή: theemotionmachine.com
Απόδοση: Αθανασία Αντωνίου
Επιμέλεια: Βασιλική Τσαπάκη
