H ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η προσπάθεια καταπίεσης των αρνητικών σκέψεων είναι κακή για την ψυχική μας υγεία, μπορεί να είναι λανθασμένη, σύμφωνα με μια νέα μελέτη επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Cambridge.
Οι ερευνητές της Μονάδας Γνωστικών και Εγκεφαλικών Επιστημών του Συμβουλίου Ιατρικών Ερευνών (MRC) εκπαίδευσαν 120 εθελοντές σε όλο τον κόσμο να καταστέλλουν τις σκέψεις για αρνητικά γεγονότα που τους ανησυχούσαν και διαπίστωσαν ότι αυτές όχι μόνο μειώθηκαν, αλλά και ότι βελτιώθηκε η ψυχική υγεία των συμμετεχόντων.
Όλοι γνωρίζουμε τη φροϋδική ιδέα ότι αν καταπιέζουμε τα συναισθήματα ή τις σκέψεις μας, τότε οι σκέψεις αυτές παραμένουν στο ασυνείδητο, επηρεάζοντας ολέθρια τη συμπεριφορά και την ευημερία μας, δήλωσε ο καθηγητής Μάικλ Άντερσον.
Το όλο νόημα της ψυχοθεραπείας είναι να ανασύρει κανείς αυτές τις σκέψεις, ώστε να μπορεί να τις αντιμετωπίσει και να τους στερήσει τη δύναμή τους. Τα πιο πρόσφατα χρόνια, μας είπαν ότι η καταπίεση των σκέψεων είναι εγγενώς αναποτελεσματική και ότι στην πραγματικότητα προκαλεί τους ανθρώπους να σκέφτονται τη σκέψη περισσότερο – είναι η κλασική ιδέα του ‘Μην σκέφτεσαι έναν ροζ ελέφαντα’.
Αυτές οι ιδέες έχουν γίνει δόγμα στο πεδίο της κλινικής θεραπείας, δήλωσε ο Άντερσον, με τις εθνικές κατευθυντήριες γραμμές να μιλούν για την αποφυγή σκέψεων ως μια σημαντική δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά αντιμετώπισης που πρέπει να εξαλειφθεί και να ξεπεραστεί στην κατάθλιψη, το άγχος, το PTSD, για παράδειγμα.
Όταν εμφανίστηκε η πανδημία του COVID-19 όπως πολλοί ερευνητές, ο καθηγητής Άντερσον ήθελε να δει πώς η δική του έρευνα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν την πανδημία. Το ενδιαφέρον του αφορούσε έναν εγκεφαλικό μηχανισμό γνωστό ως ανασταλτικός έλεγχος -την ικανότητα να παρακάμπτουμε τις αντανακλαστικές μας αντιδράσεις- και το πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην ανάκληση της μνήμης, και ειδικότερα στη διακοπή της ανάκλησης αρνητικών σκέψεων όταν αντιμετωπίζουμε ισχυρές υπενθυμίσεις σε αυτές.
Η Δρ. Mamat -τότε διδακτορική φοιτήτρια στο εργαστήριο του καθηγητή Άντερσον και στο Trinity College του Cambridge- πίστευε ότι ο ανασταλτικός έλεγχος ήταν κρίσιμος για την υπέρβαση του τραύματος σε εμπειρίες που συνέβησαν στην ίδια και σε πολλούς άλλους που αντιμετώπισε στη ζωή της. Είχε θελήσει να διερευνήσει κατά πόσον αυτή ήταν μια έμφυτη ικανότητα ή κάτι που μαθαίνεται -και ως εκ τούτου μπορεί να διδαχθεί.
Η ίδια δήλωσε: Λόγω της πανδημίας, βλέπαμε μια ανάγκη στην κοινότητα να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν την έξαρση του άγχους. Υπήρχε ήδη μια κρίση ψυχικής υγείας, μια κρυφή επιδημία προβλημάτων ψυχικής υγείας και αυτό επιδεινωνόταν. Έτσι, με αυτό το φόντο, αποφασίσαμε να δούμε αν θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ανταπεξέλθουν καλύτερα.
Ο καθηγητής Άντερσον και η Dr. Mamat στρατολόγησαν 120 άτομα σε 16 χώρες για να εξετάσουν αν είναι όντως δυνατό -και ωφέλιμο- για τους ανθρώπους να εξασκούνται στην καταστολή των φοβικών τους σκέψεων. Τα ευρήματά τους δημοσιεύονται στο Science Advances.
Στη μελέτη, ζητήθηκε από κάθε συμμετέχοντα να σκεφτεί μια σειρά από σενάρια που θα μπορούσαν να συμβούν στη ζωή του μέσα στα επόμενα δύο χρόνια – 20 αρνητικοί “φόβοι και ανησυχίες” που φοβόντουσαν ότι θα μπορούσαν να συμβούν, 20 θετικές “ελπίδες και όνειρα” και 36 ουδέτερα γεγονότα ρουτίνας και καθημερινότητας. Οι φόβοι έπρεπε να είναι ανησυχίες που τους απασχολούσαν στην παρούσα φάση και που έχουν εισβάλει επανειλημμένα στις σκέψεις τους.
Κάθε γεγονός έπρεπε να είναι συγκεκριμένο γι’ αυτούς και κάτι που είχαν φανταστεί ζωηρά να συμβαίνει. Για κάθε σενάριο, έπρεπε να δώσουν μια λέξη-σύνθημα (μια προφανής υπενθύμιση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανάκληση του γεγονότος κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης) και μια βασική λεπτομέρεια (μια απλή λέξη που εκφράζει μια κεντρική λεπτομέρεια του γεγονότος). Για παράδειγμα:
- Αρνητικό: επίσκεψη των γονέων στο νοσοκομείο ως αποτέλεσμα του COVID-19, με το σύνθημα “Νοσοκομείο” και τη λεπτομέρεια “Αναπνοή”.
- Ουδέτερο: μια επίσκεψη στα οπτικά, με το σύνθημα “Οπτικός” και τη λεπτομέρεια “Cambridge”.
- Θετικό: να βλέπει κανείς την αδελφή του να παντρεύεται, με το σύνθημα “Γάμος” και τη λεπτομέρεια “Φόρεμα”.
Διαβάστε σχετικά: Πώς να σταματήσετε τον μηρυκασμό των σκέψεων: οι 7 τεχνικές που λειτουργούν
Στη συνέχεια, η Dr. Mamat καθοδήγησε διαδικτυακά κάθε συμμετέχοντα στην 20λεπτη εκπαίδευση, η οποία περιελάμβανε 12 επαναλήψεις του ” Μη φανταστείς” και 12 επαναλήψεις του “Φαντάσου” για γεγονότα, κάθε μέρα για τρεις ημέρες.
Για τις δοκιμασίες “Μη φανταστείς”, οι συμμετέχοντες έλαβαν μία από τις λέξεις-συνθήματα και κλήθηκαν πρώτα να αναγνωρίσουν το γεγονός στο μυαλό τους. Στη συνέχεια, ενώ συνέχιζαν να κοιτάζουν απευθείας το σύνθημα υπενθύμισης, τους ζητήθηκε να σταματήσουν να σκέφτονται το γεγονός: δεν έπρεπε να προσπαθήσουν να φανταστούν το ίδιο το γεγονός ή να χρησιμοποιήσουν αποπροσανατολιστικές σκέψεις για να αποσπάσουν την προσοχή τους, αλλά μάλλον θα έπρεπε να προσπαθήσουν να μπλοκάρουν οποιεσδήποτε εικόνες ή σκέψεις που θα μπορούσε να προκαλέσει η υπενθύμιση.
Για αυτό το μέρος της δοκιμής, στη μία ομάδα συμμετεχόντων δόθηκαν τα αρνητικά γεγονότα για να καταπιέσουν και στην άλλη τα ουδέτερα.
Για τις δοκιμές “Φαντάσου”, δόθηκε στους συμμετέχοντες μια λέξη-σύνθημα και τους ζητήθηκε να φανταστούν το γεγονός όσο το δυνατόν πιο έντονα, σκεπτόμενοι πώς θα ήταν και φανταζόμενοι πώς θα ένιωθαν στο γεγονός. Για δεοντολογικούς λόγους, σε κανέναν συμμετέχοντα δεν δόθηκε αρνητικό γεγονός για να φανταστεί, αλλά μόνο θετικό ή ουδέτερο.
Η Δρ. Mamat δήλωσε: Ήταν πολύ σαφές ότι τα γεγονότα εκείνα που οι συμμετέχοντες εξασκήθηκαν στην καταπίεση ήταν λιγότερο ζωντανά, λιγότερο συναισθηματικά αγχωτικά, σε σχέση με τα άλλα γεγονότα και ότι συνολικά οι συμμετέχοντες βελτιώθηκαν όσον αφορά την ψυχική τους υγεία. Αλλά είδαμε τη μεγαλύτερη επίδραση μεταξύ εκείνων των συμμετεχόντων που είχαν εξασκηθεί στην καταστολή φοβικών, παρά ουδέτερων, σκέψεων.
Μετά την εξάσκηση -τόσο αμέσως όσο και μετά από τρεις μήνες- οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι τα καταπιεσμένα γεγονότα ήταν λιγότερο ζωντανά και λιγότερο τρομακτικά. Βρήκαν επίσης τον εαυτό τους να σκέφτεται λιγότερο αυτά τα γεγονότα.
Η καταστολή των σκέψεων βελτίωσε ακόμη και την ψυχική υγεία των συμμετεχόντων με πιθανή διαταραχή μετατραυματικού στρες. Μεταξύ των συμμετεχόντων με μετατραυματικό στρες που κατέπνιξαν τις αρνητικές σκέψεις, οι βαθμολογίες των αρνητικών δεικτών ψυχικής υγείας μειώθηκαν κατά μέσο όρο κατά 16% (σε σύγκριση με μια πτώση 5% για τους παρόμοιους συμμετέχοντες που κατέστειλαν ουδέτερα γεγονότα), ενώ οι βαθμολογίες των θετικών δεικτών ψυχικής υγείας αυξήθηκαν κατά σχεδόν 10% (σε σύγκριση με μια πτώση 1% στη δεύτερη ομάδα).
Σε γενικές γραμμές, τα άτομα με χειρότερα συμπτώματα ψυχικής υγείας στην αρχή της μελέτης βελτιώθηκαν περισσότερο μετά την εκπαίδευση καταστολής, αλλά μόνο αν κατέστειλαν τους φόβους τους. Το εύρημα αυτό έρχεται σε άμεση αντίθεση με την άποψη ότι η καταστολή είναι μια δυσπροσαρμοστική διαδικασία αντιμετώπισης.
Αυτό που βρήκαμε έρχεται σε αντίθεση με αυτό που γνωρίζαμε ως τώρα, δήλωσε ο Άντερσον. Αν και θα χρειαστεί περισσότερη δουλειά για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα, φαίνεται ότι είναι δυνατό και θα μπορούσε να είναι ακόμη και δυνητικά ωφέλιμο να καταπιέζουμε ενεργά τις φοβικές μας σκέψεις.
Αν και δεν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να συνεχίσουν να εξασκούνται στην τεχνική, πολλοί από αυτούς επέλεξαν να το κάνουν αυθόρμητα. Όταν η Dr. Mamat επικοινώνησε με τους συμμετέχοντες μετά από τρεις μήνες, διαπίστωσε ότι τα οφέλη όσον αφορά τα μειωμένα επίπεδα κατάθλιψης και αρνητικών συναισθημάτων, συνεχίστηκαν για όλους τους συμμετέχοντες, αλλά ήταν πιο έντονα μεταξύ εκείνων των συμμετεχόντων που συνέχισαν να χρησιμοποιούν την τεχνική στην καθημερινή τους ζωή.
Έρευνα: Zulkayda Mamat et al, Improving Mental Health by Training the Suppression of Unwanted Thoughts, Science Advances (2023). DOI: 10.1126/sciadv.adh5292.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
