PsychologyNow Team

Η αντίληψη του εαυτού είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ιδιότητα;

Η αντίληψη του εαυτού είναι αποκλειστικά ανθρώπινη ιδιότητα;

PsychologyNow Team
εικόνα που απεικονίζει ένα πρόσωπο από δύο οπτικές

Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες σκύλων έχουν πειραματιστεί βάζοντας έναν καθρέφτη μπροστά στο σκύλο τους. Άραγε αναγνωρίζει τον εαυτό του; 


Οι έρευνες σε ζώα μας λένε ότι είδη κατώτερα των πρωτευόντων θηλαστικών δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη. Οι χιμπατζήδες τον αναγνωρίζουν, αρκεί να έχουν κοιτάξει τον εαυτό τους αρκετά σε καθρέφτες. Όταν έχουν αυτή την εμπειρία, θα χρησιμοποιήσουν τον καθρέφτη για να εξετάσουν και να περιποιηθούν τον εαυτό τους (αυτοκατευθυνόμενη συμπεριφορά), παρά θα αγνοήσουν το είδωλό τους ή θα αντιδράσουν σαν να πρόκειται για κάποιο άλλο μέλος του είδους τους (π.χ. τα ψάρια είναι επιθετικά απέναντι στο καθρεφτικό τους είδωλο).

Η έρευνα της ανάπτυξης της αυτοκατευθυνόμενης συμπεριφοράς των βρεφών μπροστά στον καθρέφτη δείχνει ότι η ανάπτυξη της αυτοαναγνώρισης είναι μία συνεχής διαδικασία που αρχίζει από την ηλικία των τεσσάρων μηνών. Σε αυτή την ηλικία τα βρέφη αντιδρούν κάπως στη σχέση ανάμεσα στις κινήσεις τους και στις μεταβολές των κατοπτρικών ειδώλων. Και η αναγνώριση συγκεκριμένων γνωρισμάτων του εαυτού τους; Αν ένα βρέφος κοιταχτεί πρώτα στον καθρέφτη, μετά του βάλουν κοκκινάδι στη μύτη και μετά ξανακοιταχτεί στον καθρέφτη, θα αντιδράσει στο σημάδι από το κοκκινάδι με τρόπο που να δηλώνει ότι αναγνωρίζει τον εαυτό του; Αυτή η συγκεκριμένη αναγνώριση κάποιου χαρακτηριστικού στο πλαίσιο της αυτοκατευθυνόμενης συμπεριφοράς με τον καθρέφτη φαίνεται να ξεκινά περίπου από το πρώτο έτος.

Η αναγνώριση του εαυτού, είτε εκφράζεται στην αυτοκατευθυνόμενη συμπεριφορά με τον καθρέφτη είτε αλλού, είναι δυνατόν να σχετίζεται με την ανάπτυξη της συνείδησης και του νου. Είναι ευνόητο ότι το ζήτημα αυτό έχει μεγάλη ψυχολογική σημασία. Διότι δε σημαίνει απλά πώς μπορούμε να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας και να τρέφουμε συναισθήματα για τον εαυτό μας, αλλά πώς μπορούμε να γνωρίζουμε και να συμμεριζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων. Θα ήταν πράγματι ειρωνεία εάν οι ίδιες διαδικασίες που μας επιτρέπουν να τρέφουμε τα χειρότερα συναισθήματα για τον εαυτό μας, μας έδιναν την ευκαιρία να νιώσουμε μεγαλύτερη κατανόηση για τους άλλους.

Καθρέφτη καθρεφτάκι μου, είμαι λοιπόν εγώ; Φαίνεται πώς αυτό το ερώτημα μπορούν να το θέσουν ορισμένα μόνο είδη. Στους ανθρώπους απαιτείται κάποια ωρίμανση, αλλά η αυτοαναγνώριση αρχίζει να αναπτύσσεται σχετικά νωρίς και παραμένει στην υπόλοιπη ζωή ένα σημαντικό χαρακτηριστικό.


Πηγή: Lewis, M. & Brooks-Gunn, J. Social cognition and the acquisition of self. New York: Plenum

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...