Έχετε την τάση να κατηγορείτε συνέχεια τον εαυτό σας, ακόμη και για πράγματα που δεν έχετε τον έλεγχο; Όταν τα πράγματα δεν πάνε όπως επιθυμείτε, μήπως σκέφτεστε ότι είναι δικό σας λάθος ή θα έπρεπε να είχατε κάνει κάτι για αυτό;
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η αυτοκριτική είναι μία εσωτερική διεργασία, η οποία τους έχει αποσυνδέσει από τους πραγματικούς στόχους και τις προσδοκίες τους, με αποτέλεσμα να κατηγορούν τον εαυτό τους όταν οι καταστάσεις αποκλίνουν από αυτό που είχαν σκεφτεί ή σχεδιάσει να γίνει τέλειο.
Το ερώτημα λοιπόν είναι «Γιατί είμαστε τόσο σκληροί με τον εαυτό μας;».
Η αυτοκριτική και η αυτομομφή είναι μαθημένες συμπεριφορές. Ένας επικριτικός γονέας, δάσκαλος, φίλος, σύντροφος μπορεί να αναπαριστά τον εσωτερικό κριτή, ο οποίος συχνά μορφοποιείται κατά την παιδική ηλικία. Τα παιδιά είναι συνήθως πιο ευάλωτα στην αποδοχή της κριτικής και του θυμού που λαμβάνουν από το περιβάλλον, καθώς δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η θεμελίωση μιας σταθερής και απαρτιωμένης εικόνας εαυτού, με αποτέλεσμα να δομούν τον εαυτό τους βάσει της οπτικής των άλλων.
Συνεπώς, αντιλαμβανόμαστε ότι αν κάποιος ακούει συνέχεια ότι είναι χαζός ή χρειάζεται συνεχώς βοήθεια γιατί αλλιώς δεν μπορεί να τα καταφέρει, δεν έχει παρά να το πιστέψει.
Πέραν όμως της λεκτικής επίκρισης, οι αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό δύναται να δημιουργηθούν και από την εξωλεκτική επικοινωνία με τους άλλους. Για παράδειγμα, αν οι γονείς δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν και να εμπεριέξουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις του παιδιού τους, αυτό θα μάθει ότι τα συναισθήματά του δεν έχουν και τόση σημασία ή ότι δεν είναι αποδεκτά.
Η χρόνια έκθεση σε κριτική, λεκτική κακοποίηση και συναισθηματική παραμέληση, είναι πιθανό να οδηγήσει στην εσωτερίκευση των συμπεριφορών, με αποτέλεσμα το άτομο να αναπαράγει τις αρνητικές πεποιθήσεις μέχρι αυτές να ενεργοποιούνται αυτόματα.
Επιπλέον, είναι αρκετά συνηθισμένο στην ενήλικη ζωή, να εμφανίζεται η τάση επιλογής συντρόφου που διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της αυτοκριτικής. Ασυνείδητα διαφαίνεται η τάση σχετίζεσθαι με άτομα που ασκούν κριτική, επειδή στην πραγματικότητα αυτό έχει εγκαθιδρυθεί ως συνήθεια και πυροδοτεί τις αρνητικές πεποιθήσεις.
Παρακάτω παρατίθεται ένα παράδειγμα της ανωτέρω υπόθεσης:
Η Μάγκι και ο Τεντ, ο οποίος διακατέχεται από ναρκισσιστικά στοιχεία, είναι παντρεμένοι εδώ και 12 χρόνια. Στην αρχή της σχέσης τους, ο Τεντ ήταν αρκετά δοτικός προς τη σύζυγό του. Ήταν γοητευτικός και πετυχημένος, χαρακτηριστικά που δεν είχε ο πατέρας της.
Ωστόσο, στη διάρκεια του γάμου τους, άρχισε να έρχεται στην επιφάνεια ο πραγματικός χαρακτήρας του Τεντ. Ήθελε πάντα να έχει τον έλεγχο, σε κάθε διαπληκτισμό να έχει δίκιο κάνοντας την Μάγκι να αισθάνεται ανεπάρκεια και ντροπή και επέμενε ότι όλα έπρεπε να γίνονται βάσει των δικών του επιλογών.
Ο Τεντ δεν παραδεχόταν τα λάθη και τα ελλείμματά του, κατηγορούσε συνέχεια τη σύζυγό του για πράγματα που δεν ήταν στον ελεγχό της και την έκανε να αισθάνεται ένοχη για τα συζυγικά τους προβλήματα, τη δική του αποτυχία στον επαγγελματικό τομέα και την αϋπνία του.
Οι άνθρωποι με ναρκισσιστικά στοιχεία και έλλειψη ορίων, όπως ο Τεντ, απαιτούν από τις συντρόφους τους να είναι η προέκτασή τους. Αποφεύγουν να τις αντιλαμβάνονται ως ξεχωριστές, μοναδικές οντότητες. Έχοντας λοιπόν δυσκολία στην αντίληψη των ορίων και στην ικανότητα ενδοσκόπησης, τείνουν να τις κατηγορούν για τα δικά τους λάθη.
Βάσει των ανωτέρω στοιχείων, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Μάγκι, μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια γάμου, είχε εσωτερικεύσει στοιχεία από την κριτική του συζύγου της και τώρα, έξι μήνες μετά το διαζύγιό της, τείνει να ασκεί αυστηρή κριτική στον εαυτό της ακόμα και για την πιο μικρή ατέλεια και να κατηγορεί μόνο την ίδια, όταν κάτι πάει στραβά.
Διαβάστε σχετικά: Αυτο-συμπόνια: καλλιεργώντας αποδοχή κι αγάπη απέναντι στον εαυτό μας
Η συμπόνια του εαυτού είναι το αντίδοτο
Η συμπόνια για τον εαυτό, μια έννοια που συμπεριλαμβάνει την αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων, την αποδοχή των λαθών και το δικαίωμα στην αμφιβολία, δύναται να αποδειχθεί μία αρκετά χρήσιμη μέθοδος για τη διακοπή του φαύλου κύκλου της αυτοκατηγορίας.
Το πρώτο βήμα για την αυτό-συμπόνια είναι η παραδοχή και η αποδοχή της προσωπικής δυσκολίας, καθώς και η αποδοχή ότι όλοι οι άνθρωποι δυσκολεύονται και κανείς δεν μπορεί να είναι τέλειος.
Παρακάτω θα βρείτε μερικές κατευθυντήριες οδηγίες για την εξάσκηση της συμπόνιας προς τον εαυτό:
1. Αλλάζοντας την εσωτερική επίκριση
Όταν αντιληφθείτε ότι γίνεστε αρκετά αυστηροί με τον εαυτό σας, φροντίστε να πάρετε λίγο χρόνο και να καταγράψετε ακριβώς τι σας λέει ο αυστηρός κριτής που έχετε μέσα σας. Έπειτα, επιχειρήστε να του απαντήσετε με ένα πιο θετικό και φροντιστικό τρόπο, όπως θα κάνατε σε ένα φίλο σας. Ας δούμε το παράδειγμα της Μάγκι:
Εσωτερικός κριτής: Είσαι χαζή. Γιατί ζήτησες από τον Τεντ να πάει το παιδί στο μάθημα μπαλέτου; Έπρεπε να ξέρεις ότι θα εκνευριστεί
Συμπονετική φωνή: Ξέρω ότι γνωρίζεις πόσο σημαντικό είναι για το παιδί να πάει στο μάθημα και δεν είναι δικό σου λάθος που ο Τεντ εκνευρίστηκε
2. Γράψτε ένα γράμμα συμπόνοιας στον εαυτό σας
Φανταστείτε ότι έχετε ένα φίλο που σας αγαπάει πάρα πολύ, μπορεί να σας καταλάβει και να σας αποδεχθεί, να σας συγχωρέσει και να σας ακούσει. Γνωρίζει καλά όλα τα δυνατά και αδύναμα στοιχεία σας – τα αρνητικά συναισθήματα, τις αποτυχίες. Γράψτε ένα γράμμα στον εαυτό σας, από την πλευρά αυτού του φίλου και εστιάστε σε εκείνα τα σημεία του εαυτού σας, τα οποία τείνετε να κρίνετε αυστηρά. Μη ξεχάστε ότι είναι σημαντικό να διαβάσετε το γράμμα αρκετές φορές και να είστε δεκτικοί στο αίσθημα συμπόνιας. Σκεφτείτε τα παρακάτω:
- Τι θα σας έλεγε ο φίλος σας για τα ελαττώματά σας;
- Πώς θα εξέφραζε ο φίλος σας την αμέριστη συμπόνια του προς εσάς;
- Τι θα σας έγραφε ο φίλος σας για να σας δείξει ότι είστε απλά ένας άνθρωπος και όπως όλοι οι άνθρωποι έχουν δυνατά και πιο αδύναμα στοιχεία;
- Αν αυτός ο φίλος σας πρότεινε ότι έχετε δυνατότητες για να αλλάξετε αυτό που δεν θέλετε, με ποιο τρόπο θα το έκανε έτσι ώστε να αισθανόσασταν την κατανόηση και την αποδοχή του;
3. Ένα άγγιγμα αγάπης
Η σωματική επαφή είναι γνωστή για τις θεραπευτικές της ιδιότητες, καθώς βοηθά στην έκκριση ωκυτοκίνης, η οποία είναι μια ορμόνη που βοηθά στο βίωμα αισθημάτων ηρεμίας, εμπιστοσύνης και ασφάλειας και μειώνει την κορτιζόλη, η οποία απελευθερώνεται στον οργανισμό σε συνθήκες κριτικής προς τον εαυτό μας ή και τους άλλους. Έτσι λοιπόν, αγγίζοντας απλά τον εαυτό σας ή όταν του κάνετε ένα μασάζ στον αυχένα, δύναται να αλλάξει η χημεία το σώματός σας και να σας κάνει να νιώσετε πιο άνετα με τον εαυτό σας.
Η συχνή εξάσκηση των παραπάνω βημάτων ενδεχομένως να σας βοηθήσει να σπάσετε το φαύλο κύκλος της αυτομομφής και να ανακτήσετε τη χαμένη σας αυτοαξία.
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
