Οι επιδράσεις των δυσμενών παιδικών εμπειριών στην ενήλικη ζωή μετριάζονται από την ύπαρξη του υποστηρικτικού συστήματος του ανθρώπου για την ανατροφή των παιδιών, που είναι γνωστό ως «εξελιγμένη φωλιά».
Μια δεκαετής διαχρονική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ, εξέτασε το αναπτυξιακό σύστημα του ανθρώπινου είδους για την ανατροφή των παιδιών, αυτό που αποκαλούμε Εξελιγμένη Φωλιά (evolved developmental niche, EDN).
Τα περισσότερα χαρακτηριστικά του EDN έχουν ρίζες στα θηλαστικά, περισσότερο από 75 εκατομμύρια χρόνια παλιές. Βοηθούσαν τους προγόνους μας να προσαρμόζονται – να επιβιώνουν, να ευημερούν και να αναπαράγονται, στη διάρκεια γενιών, νικώντας τους ανταγωνιστές τους που δεν είχαν αυτά τα χαρακτηριστικά. Ανακαλύφθηκε πως η παροχή της εξελιγμένης φωλιάς στην παιδική ηλικία συσχετίζεται με την ευημερία στην ενήλικη ζωή – σωματική, ψυχολογική, κοινωνική και ηθική.
Η εξελιγμένη φωλιά σε παιδιά μικρής ηλικίας συμπεριλαμβάνει καταπραϋντικές προγεννητικές και περιγεννητικές εμπειρίες, εκτενές στοργικό άγγιγμα, θηλασμό, βοηθητικό και ασφαλές κοινωνικό κλίμα, πολλαπλούς σταθερούς και υπεύθυνους φροντιστές, αυτοκατευθυνόμενο κοινωνικό παιχνίδι, απορρόφηση και σύνδεση με τη φύση και καθημερινές θεραπευτικές πρακτικές.
Σε όλο τον κόσμο, οι κοινωνίες που προσφέρουν την εξελιγμένη φωλιά έχουν πιο υγιή και συνεργάσιμα μέλη. Τα βιομηχανοποιημένα έθνη έχουν απομακρυνθεί από το να παρέχουν την εξελιγμένη φωλιά, ιδιαίτερα σε μικρής ηλικίας παιδιά, που τη χρειάζονται περισσότερο, ενώ αντιθέτως τους παρέχουν τοξικό στρες.
Οι δυσμενείς παιδικές εμπειρίες είναι μια συγκεκριμένη μορφή στρες. Όπως τυπικά τις αξιολογούν, οι δυσμενείς παιδικές εμπειρίες συμπεριλαμβάνουν τη σωματική, σεξουαλική και συναισθηματική κακοποίηση, την ενδοοικογενειακή βία, τη φυσική και συναισθηματική παραμέληση, τον εθισμό στα ναρκωτικά ή την ψυχική διαταραχή του γονιού και το διαζύγιο των γονιών ή η φυλάκισή τους.
Εκτιμάται πως τα δύο τρίτα των ενηλίκων έχουν βιώσει μία ή και περισσότερες δυσμενείς παιδικές εμπειρίες. Σε μελέτες πληθυσμού, ένας μεγαλύτερος αριθμός τέτοιων εμπειριών αυξάνει τις πιθανότητες φτωχών αποτελεσμάτων υγείας, ακόμη και πρόωρου θανάτου.
Σε μια καινούρια μελέτη, με τίτλο Οι επιδράσεις των δυσμενών παιδικών εμπειριών στη φυσιολογική ρύθμιση μετριάζονται από την ιστορία της εξελιγμένης αναπτυξιακής φωλιάς, εξετάστηκαν το ιστορικό της εξελιγμένης φωλιάς και οι δυσμενείς παιδικές εμπειρίες. Είναι η πρώτη έρευνα που συγκρίνει την επιρροή των δυσμενών εμπειριών και την ιστορία της εξελιγμένης φωλιάς στη φυσιολογική ρύθμιση σε ενήλικες.
Πάνω από 100 γυναίκες έδωσαν αναφορά για το ιστορικό της εξελιγμένης φωλιάς και τις δυσμενείς παιδικές εμπειρίες τους. Το ιστορικό του EDN μετρήθηκε με ερωτήσεις συχνότητας για το κλίμα στο σπίτι (αναφορά 6 αρνητικών, 4 θετικών συναισθημάτων), τη φροντίδα, την οικογενειακή ενότητα, τις ευκαιρίες για ελεύθερο παιχνίδι, τη στοργή και τη σωματική τιμωρία (αντίστροφη βαθμολογία).
Διαβάστε σχετικά: Πώς να μεγαλώσετε ένα συναισθηματικά υγιές παιδί
Η φυσιολογική ρύθμιση μετρήθηκε μέσω της λειτουργίας του πνευμονογαστρικού νεύρου. Ο πνευμονογαστρικός τόνος είναι ένας τρόπος μέτρησης της μεταβλητότητας από παλμό σε παλμό, σε απάντηση των αναπνευστικών αναγκών. Ο πνευμονογαστρικός τόνος είναι αρκετά επηρεασμένος από τις εμπειρίες στην αρχή της ζωής, η σταθερή φροντίδα υποστηρίζει μια υγιή ανάπτυξη.
Τα αποτελέσματα δείχνουν πως το EDN μετριάζει την επιρροή των δυσμενών εμπειριών στη φυσιολογική ρύθμιση με πολλαπλούς τρόπους. Το ιστορικό EDN μετριάζει τις επιδράσεις των δυσμενών εμπειριών κατά τη διάρκεια και χαλαρωτικών και αγχωτικών καταστάσεων, που σημαίνει πως οι γυναίκες μπορούσαν να προσαρμοστούν στις αλλαγές με πιο ανθεκτικούς τρόπους.
Κατά τη διάρκεια αγχώδους κατάστασης, όταν οι γυναίκες έπρεπε να αυξήσουν την ανταπόκριση τους στο στρες για να εστιάσουν σε μια απαιτητική εργασία, το ιστορικό του EDN τις διευκόλυνε να το κάνουν με έναν υγιή, όχι υπερβολικά αγχώδη, τρόπο. Όταν οι γυναίκες έπρεπε να χαλαρώσουν κατά τη διάρκεια μη αγχώδους κατάστασης, το EDN επίσης τις βοήθησε να προσαρμοστούν και να ηρεμήσουν τον εαυτό τους.
Έτσι, οι υψηλότερες βαθμολογίες στο ιστορικό EDN ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στο πώς οι γυναίκες προσαρμόζονταν σε διάφορες συνθήκες. Τα αποτελέσματα προτείνουν ότι το να έχεις περισσότερη εξελιγμένη φωλιά στην παιδική σου ηλικία σε βοηθάει να χτίσεις φυσιολογική ανθεκτικότητα, ένα απαραίτητο θεμέλιο ψυχολογικής και σωματικής ευημερίας.
Τα αποτελέσματα είναι σημαντικά διότι φανερώνουν πως όταν προσφέρουμε το EDN στην παιδική ηλικία, μπορεί να βελτιώνουμε τις επιδράσεις των αρνητικών ή τραυματικών εμπειριών. Το EDN δεν είναι μόνο ένας τρόπος για να προωθήσεις το θετικό, αλλά κι ένας τρόπος για να μειώσεις τις αρνητικές επιδράσεις του τραύματος.
Η μελέτη επίσης προσφέρει στοιχεία για έναν πιθανό δρόμο προς την ανάπτυξη ενήλικης ανθεκτικότητας. Ο τρόπος να μεγαλώνεις ενήλικες που μπορούν να προσαρμόζονται και να ξεπερνούν τις δυσκολίες είναι μέσω της φυσιολογικής ρύθμισης, δηλαδή ενός υγιούς πνευμονογαστρικού τόνου. Η έρευνα μας προτείνει πως αυτός ο υγιής πνευμονογαστρικός τόνος είναι συνδεδεμένος με το EDN στην παιδική ηλικία.
Τα ευρήματα προστίθενται στις υπάρχουσες αποδείξεις ότι τα συστατικά της εξελιγμένης φωλιάς είναι σημαντικά για την υγιή ανάπτυξη. Η έρευνα για την ψυχολογία του ανθρώπου πρέπει να περιλάβει έναν εξελικτικό τρόπο κατανόησης της ανάπτυξης του είδους μας, συμπεριλαμβάνοντας μετρήσεις της εξελιγμένης φωλιάς, η οποία φαίνεται ότι βοηθάει στην υγιή ανάπτυξη.
Έρευνα: Tarsha, M. S., & Narvaez, D. (2021). Effects of adverse childhood experience on physiological regulation are moderated by evolved developmental niche history. Anxiety, Stress & Coping.
Απόδοση: Παπαβίδη Νικολέτα – Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
