Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας χτίζονται τα πρώτα θεμέλια της αυτοεκτίμησης και η ανάπτυξή τους συνεχίζεται κατά την περίοδο της εφηβείας καθώς και της ενήλικης ζωής. Ποιοι είναι όμως εκείνοι οι σημαντικοί άλλοι που έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης τους;
Μερικά από τα πιο βασικά στοιχεία της καλής ψυχικής υγείας του ατόμου και της ικανότητάς του να ζει και να συνυπάρχει ευτυχισμένο με τους άλλους ανθρώπους είναι η αγάπη, η αποδοχή, το νοιάξιμο, η φροντίδα και η αίσθηση του «αξίζω». Τα παραπάνω αυτά στοιχεία, δοσμένα στην πλήρη τους μορφή και υπόσταση συντελούν στη δημιουργία μιας υγιούς εικόνας για τον εαυτό μας και στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθηση μας.
Η αυτοπεποίθηση αποτελεί τον πυρήνα της ψυχικής υγείας ενώ η αυτοεκτίμηση είναι κάτι το οποίο χτίζεται. Κανείς δε γεννιέται έχοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα του εαυτού του. Άλλωστε τους πρώτους μήνες της ζωής μας, ως βρέφη, δεν είμαστε καν σε θέση να διακρίνουμε τον εαυτό μας από τους άλλους καθότι η μητέρα και το βρέφος γίνονται αντιληπτά ως ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Η εικόνα του εαυτού προκύπτει σταδιακά, καθώς το άτομο μεγαλώνει, μέσα από τις εμπειρίες του και κυρίως μέσα από τη σχέση του και την αλληλεπίδρασή του με τους «σημαντικούς άλλους» .
Η αυτοεκτίμηση είναι ένα συστατικό της αυτοαντίληψης, δηλαδή του πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας, ποια είναι η γνώμη μας γι αυτόν και πως τον ορίζουμε σε σχέση με τους άλλους. Αν μας ζητηθεί να περιγράψουμε τον εαυτό μας, θα αναφερθούμε σε αρκετά χαρακτηριστικά όπως:
- φυσική εμφάνιση
- νοητικές ικανότητες
- επαγγελματικές επιλογές (σχολική επίδοση για τα παιδιά και τους εφήβους)
- φιλοδοξίες
- διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνικές- οικογενειακές σχέσεις
- ψυχική ισορροπία
- χαρακτηριστικά προσωπικότητας
Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στο πώς νιώθουμε σε σχέση με όλα όσα γνωρίζουμε/πιστεύουμε για τον εαυτό μας.
Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας χτίζονται τα πρώτα θεμέλια της αυτοεκτίμησης και η ανάπτυξή τους συνεχίζεται κατά την περίοδο της εφηβείας καθώς και της ενήλικης ζωής. Ποιοί είναι όμως εκείνοι οι σημαντικοί άλλοι που έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης τους; Αδιαμφισβήτητα, η μητέρα ως βασική τροφός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτοεικόνας του παιδιού της και στη συνέχεια ακολουθούν ο πατέρας, τα αδέλφια (ιδιαίτερα τα μεγαλύτερα), οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές καθώς και οι συνομήλικοι τους.
Συνακόλουθα, το ερώτημα που γεννάται στη σκέψη όλων μας είναι το με ποιον τρόπο θα ωθήσουν οι σημαντικοί άλλοι το παιδί να καλλιεργήσει την αυτοπεποίθησή του και στο πως μπορεί ένας γονιός να βοηθήσει να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση του.
Διαβάστε σχετικά: Μεγαλώνοντας ανεξάρτητα παιδιά
Ορισμένα από τα βασικά βήματα για την ανάπτυξη μιας πιο θετικής αίσθησης αυτοεικόνας του παιδιού δίδονται παρακάτω:
- Γινόμαστε ο θετικός καθρέφτης του
- Επιβραβεύουμε το παιδί μας, εστιάζουμε στην προσπάθειά του, δεν υπερτονίζουμε την αποτυχία του, για παράδειγμα: ¨εγώ σε θαυμάζω γιατί προσπαθείς¨
- Ψάχνουμε τα θετικά στοιχεία ακόμη και στις αποτυχίες (αποδοχή της αποτυχίας και τρόποι υπέρβασής της)
- Δημιουργούμε ευκαιρίες επιτυχίας σε κάθε παιδί
- Αναθέτουμε καθήκοντα – υποχρεώσεις στα μέλη της οικογένειας
- Παρέχουμε στο παιδί τη δυνατότητα ανοικτής επικοινωνίας μέσα σε ένα κλίμα ασφάλειας, εμπιστοσύνης και υποστήριξης (ευκαιρίες για ατομική έκφραση)
- Παροτρύνουμε το παιδί να παίρνει αποφάσεις- να παίρνει πρωτοβουλίες-να αναλαμβάνει την ευθύνη των επιλογών του
- Λειτουργούμε ως πρότυπο-αναπτύσσοντας του τις δεξιότητες αντιμετώπισης ποικίλων καταστάσεων στη ζωή ( καλλιεργούμε δεξιότητες ζωής)
- Επιμένουμε στην εποικοδομητική κριτική, δεν ντροπιάζουμε ούτε γελοιοποιούμε το παιδί, δεν κατηγορούμε, δεν το συγκρίνουμε με άλλα παιδιά, αποφεύγουμε την ενίσχυση ανταγωνιστικών σχέσεων
- Ζητάμε τη γνώμη του για θέματα που το αφορούν και τη λαμβάνουμε υπόψη
- Το ενθαρρύνουμε να θέτει στόχους-μικρούς στόχους, όχι μη ρεαλιστικούς!
- Εκθέτουμε και προβάλλουμε επιτυχίες του παιδιού(αναφερόμαστε θετικά σε τρίτους για εκείνο και τα επιτεύγματά του)
- Κρατάμε τους φόβους μας υπό έλεγχο – Η παγίδα της υπερπροστατευτικότητας
- Για το παιδί είναι σημαντικό! Δεν το χλευάζουμε, δεν το κοροϊδεύουμε δεν υποδαυλίζουμε το πρόβλημά του και τις εκάστοτε ανησυχίες του
- Εκφράζουμε αγάπη, ζεστασιά, στοργή και τη χωρίς όρους αποδοχή του παιδιού μας ως πρόσωπο. Διαχωρίζουμε τη συμπεριφορά από το ίδιο το πρόσωπο
- Αναγνωρίζουμε σεβόμαστε και ενθαρρύνουμε τις ατομικές διαφορές- δεν το συγκρίνουμε- υποστηρίζουμε τη μοναδικότητα του κάθε παιδιού
- Το αποκαλούμε με το μικρό του όνομα (αποφεύγουμε τα υποκοριστικά)
- Ενθαρρύνουμε την αυτονομία, την εξερεύνηση και την ατομική δράση του παιδιού μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια και όρια συμπεριφοράς
Και αν μετά από την εφαρμογή των παραπάνω αναζητάτε και άλλο υλικό για τη δουλεία σας ως γονείς, ρίξτε μια ματιά σε αυτές εδώ τις μικρές αλλά ενθαρρυντικές κινήσεις:
- Βάλτε ένα ενθαρρυντικό σημείωμα μέσα στην κασετίνα του
- Αγoράστε την δική του κούπα και το δικό του, ατομικό σερβίτσιο
- Κολλήστε στον τοίχο τις ζωγραφιές του παιδιού
- Προσπαθήστε να κοιτάτε το παιδί στα μάτια και να κατεβαίνεις στο ύψος του
- Δώστε σημασία στα γενέθλια του παιδιού, φροντίστε να τα γιορτάζει πάντα
- Δημιουργήστε μια γωνία στο σπίτι με τα «επιτεύγματά» του (δεν χρειάζεται να είναι μόνο κάτι στο οποίο είχε πρωτιά αλλά κάτι που συμμετείχε και του άρεσε)
Θυμηθείτε πως πίσω από κάθε παιδί που πιστεύει στον εαυτό του, βρίσκεται ένας ενήλικας που πίστεψε πρώτα σε αυτόν – Mathew Jacobson
