Πότε οι γονείς παθαίνουν burnout
Το τελευταίο διάστημα έχουμε, ως επί το πλείστον, άρει τους περιορισμούς κατά της πανδημίας και έχουμε επανέλθει σε μία σχετική κανονικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τις οικογένειες και τους γονείς. Τα πάρτι γενεθλίων βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, τα νεανικά αθλήματα επιστρέφουν και οι οικογένειες σπεύδουν από τη μία δραστηριότητα στην άλλη.
Ενώ αυτό μπορεί να είναι το φως στην άκρη του τούνελ που οι άνθρωποι περίμεναν με ανυπομονησία, οι γονείς δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να συνέλθουν από την εξουθένωση από την πανδημία πριν εισέλθουν σε αυτή τη νέα φάση, με τις παραλλαγές της COVID να παραμένουν, όπως και οι σχετικοί κίνδυνοι για προβλήματα στο μέλλον.
Η επαγγελματική εξουθένωση, ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από “συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση και μείωση της αυτοεκπλήρωσης”, είναι αποτέλεσμα της χρόνιας έκθεσης σε συναισθηματικά εξαντλητικά περιβάλλοντα (Rionda, I. S., et al., International Journal of Environmental Research and Public Health, Vol. 18, No. 9, 2021).
Το 2019, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέταξε το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης στις Ψυχικές Διαταραχές ως μία επαγγελματική κατάσταση που συνδέεται με διάφορα συμπτώματα υγείας, όπως η κόπωση, η αλλαγή των συνηθειών ύπνου και η χρήση ουσιών. Ενώ η επαγγελματική εξουθένωση συνδέεται περισσότερο με βοηθητικά επαγγέλματα όπως η υγειονομική περίθαλψη ή επαγγέλματα υψηλής πίεσης, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών υποδεικνύει ότι η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλους ρόλους, ιδίως με την πίεση της διαχείρισης της ζωής μετά την πανδημία.
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι η “ψυχική και σωματική πτώση από το συσσωρευμένο άγχος σε οποιαδήποτε σφαίρα της ζωής”, συμπεριλαμβανομένης της γονικής μέριμνας. Η πρώτη έρευνα σχετικά με την εξουθένωση των γονέων πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1980, εστιάζοντας σε γονείς παιδιών με όγκους (Procaccini, J., and Kiefaber, M. W., Parent Burnout, Doubleday, 1983). Πιο πρόσφατα, ψυχολόγοι ερευνήτριες από το Βέλγιο, διατύπωσαν τη θεωρία ότι οποιοσδήποτε γονέας μπορεί να βιώσει γονική εξουθένωση και όχι μόνο σε σοβαρές καταστάσεις, όπως ένα άρρωστο παιδί.
Το 2018, η Ιζαμπέλ Ρόσκαμ και οι συνεργάτες της ανέπτυξαν μια μέτρηση που ονομάζεται Parental Burnout Assessment (Αξιολόγηση της γονικής εξουθένωσης), αφού εξέτασαν περισσότερους από 900 γονείς που είχαν διαπιστώσει ότι βιώνουν επαγγελματική εξουθένωση. Από τις μαρτυρίες αυτών των ατόμων, οι ερευνητές εξήγαγαν τέσσερις διαστάσεις της γονικής εξουθένωσης:
- εξάντληση από τον γονικό ρόλο
- αντίθεση με τον προηγούμενο γονικό εαυτό
- αίσθημα ότι έχει κουραστεί από τον γονικό ρόλο
- συναισθηματική απομάκρυνση από τα παιδιά
Διαβάστε σχετικά: Το burnout των γονέων: τι συμβαίνει και δεν μπορώ να χαρώ με τα παιδιά μου;
Αναγνώριση της γονικής εξουθένωσης
Η αξιολόγηση της γονικής εξουθένωσης σχετίζεται με τα πρωταρχικά συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης, τα οποία εμφανίζονται συνήθως σε στάδια.
Το πρώτο στάδιο, είναι η συντριπτική εξάντληση. Ανάλογα με την ηλικία των παιδιών, οι γονείς μπορεί να βιώνουν διαφορετικούς τύπους εξάντλησης: για παράδειγμα οι γονείς μικρών παιδιών τείνουν να είναι πιο σωματικά κουρασμένοι, ενώ όσοι έχουν εφήβους μπορεί να βιώνουν συναισθηματική εξάντληση λόγω των συγκρούσεων με τα παιδιά τους.
Στη συνέχεια, οι εξαντλημένοι γονείς τείνουν να απομακρύνονται από τα παιδιά τους για να διατηρήσουν την ενέργειά τους. Αυτή η φάση ακολουθείται από μια τρίτη φάση, όταν οι γονείς παρατηρούν μια απώλεια ικανοποίησης από τη γονική μέριμνα. «Αυτοί οι γονείς θα πουν: Αγαπώ τα παιδιά μου, αλλά δεν αντέχω πια να είμαι κοντά τους… στην πραγματικότητα, δεν αντέχω πια να είμαι γονιός», αναφέρει η Ρόσκαμ.
Όπως και με την επαγγελματική εξουθένωση, τα συμπτώματα της γονικής εξουθένωσης αναπτύσσονται το ένα μετά το άλλο. Η εξάντληση της πρώτης φάσης παραμένει μέσω της απομάκρυνσης και της απώλειας της ικανοποίησης. Ως αποτέλεσμα, αναφέρει η Ρόσκαμ, οι γονείς με γονική εξουθένωση αναφέρουν συνήθως μια αντίθεση μεταξύ των γονέων που ήταν, των γονέων που θα ήθελαν να είναι και των γονέων που έχουν γίνει. Αυτή η αντίθεση, πρόσθεσε, μπορεί να προκαλέσει στους εξουθενωμένους γονείς να αισθάνονται αναπόφευκτη αγωνία, ντροπή και ενοχή.
Ενώ η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στη ζωή των ανθρώπων, οι συνέπειες της γονικής εξουθένωσης είναι διαφορετικές. Σε αντίθεση με μια δουλειά, οι γονείς δεν παίρνουν πληρωμένες διακοπές και δεν μπορούν να εγκαταλείψουν το ρόλο τους για να γίνουν γονείς άλλων παιδιών με τον τρόπο που κάποιος με επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να βρει μια νέα θέση.
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί επίσης να οδηγήσει τους γονείς να είναι βίαιοι ή αμελείς απέναντι στα παιδιά, ακόμη και όταν οι γονείς είναι αντίθετοι σε αυτές τις συμπεριφορές. Σε μια μελέτη του 2020, η Ανέτ Γκρίφιθ, PhD, καθηγήτρια ψυχολογίας στη Σχολή Επαγγελματικής Ψυχολογίας του Σικάγο, διαπίστωσε ότι οι γονείς που ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης δήλωναν επίσης υψηλότερα επίπεδα καταναγκαστικών ή τιμωρητικών γονικών πρακτικών και οι γονείς που ανέφεραν τη μεγαλύτερη μεταβολή του επιπέδου επαγγελματικής εξουθένωσης από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2020 είχαν τον υψηλότερο κίνδυνο κακοποίησης παιδιών.
Η διαπίστωση ότι τα ποσοστά της γονικής εξουθένωσης αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς η Γκρίφιθ διαπίστωσε ότι πολλές από τις συνθήκες που υπήρχαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όπως η οικονομική ανασφάλεια, η έλλειψη υποστήριξης και η κοινωνική απομόνωση, έχουν βρεθεί να αποτελούν παράγοντες κινδύνου για γονεϊκή εξουθένωση πριν από την πανδημία (Journal of Family Violence, Vol. 29, No. 4, 2020).
Είτε ένας εξαντλημένος γονέας φωνάζει είτε δέρνει το παιδί του, αυτή η συμπεριφορά δεν βλάπτει μόνο τα παιδιά και οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα συμπτώματα και οι συνέπειες της γονικής εξουθένωσης μπορούν να δημιουργήσουν έναν φαύλο κύκλο. “Οι γονείς που κάνουν αυτά τα πράγματα συχνά νιώθουν ντροπή, οπότε αναστοχάζονται τη συμπεριφορά τους και στη συνέχεια ξυπνούν την επόμενη μέρα πιο κουρασμένοι και ευάλωτοι, γεγονός που επιτείνει τις αρνητικές συμπεριφορές”, αναφέρουν.
Ποιοι γονείς βιώνουν γονική εξουθένωση;
Οι έρευνες δείχνουν ότι ορισμένοι πληθυσμοί είναι πιο επιρρεπείς στην γονική εξουθένωση. Μια μελέτη της κοινοπραξίας International Investigation of Parental Burnout (IIPB), διαπίστωσε ότι οι πολιτισμικές νόρμες, για παράδειγμα, παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόβλεψη της εξουθένωσης: Οι γονείς από πιο ατομικιστικές (συνήθως δυτικές) χώρες είχαν υψηλότερα ποσοστά γονικής εξουθένωσης από εκείνους που προέρχονταν από ανατολικές χώρες (Affective Science, Vol. 2, 2021).
Οι ατομικιστικές κουλτούρες τείνουν να βάζουν σε προτεραιότητα τον ανταγωνισμό, τις επιδόσεις και την τελειομανία, γεγονός που αυξάνει το άγχος, ενώ παράλληλα μειώνει τους πόρους αποθαρρύνοντας τους γονείς από το να ζητούν ψυχολογική υποστήριξη. Και ενώ οι ανατολικοί πολιτισμοί συνήθως δίνουν προτεραιότητα στην υπακοή και τον σεβασμό των παιδιών προς τους μεγαλύτερους, η Ρόσκαμ δήλωσε ότι οι δυτικοί πολιτισμοί συνήθως διεκδικούν αξίες αυτοβελτίωσης ή ανεξαρτησίας, πράγμα που σημαίνει ότι τα παιδιά μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσουν τις οδηγίες.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
