Συχνά οι γονείς αγωνιούν για το πως θα μπορέσουν να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών καθώς κατανοούν ότι ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους διευκολύνει την διαχείριση της καθημερινότητας και επιτρέπει να διεκδικήσουν τη θέση που επιθυμούν στο άμεσο και μακρύτερο μέλλον.
Όπως συμβαίνει συχνά με πολλά σημαντικά στοιχεία της προσωπικότητας, η διαμόρφωση ή ενίσχυσή τους είναι πολύ περισσότερο αποτέλεσμα της σχέσης που δημιουργείται με τα πρόσωπα του περιβάλλοντος παρά μια «κληρονομική προδιάθεση» ή μια «τυχαία μίμηση».
Σε μια προσπάθεια να διευκρινισθεί με ποιόν τρόπο καθημερινές στάσεις και συμπεριφορές μπορούν να λειτουργήσουν ως θεμέλια για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης παρατίθενται με τη μορφή βημάτων κάποιες γενικές – ενδεχομένως γνώριμες – συστάσεις που επισημαίνουν σε ποιο βαθμό η εικόνα που διαμορφώνει κανείς για τον εαυτό του επηρεάζεται από τον τρόπο που έχει συνηθίσει να σχετίζεται με τους κοντινούς άλλους.
1. Δίνω επιλογές
Η ανάγκη των γονιών να προστατεύσουν τα παιδιά εξασφαλίζοντας ότι δεν εκτίθενται σε οποιασδήποτε μορφής κίνδυνο, καταλήγει συχνά να τους στερεί τη δυνατότητα επιλογής, ακόμη και όταν δεν απειλείται η ακεραιότητά τους.
Η δυνατότητα των παιδιών να επιλέγουν ανάμεσα σε ελεγχόμενες εναλλακτικές, ως προς το τι ή πόσο θα φάνε, ποια ρούχα θα φορέσουν ή πιο χρώμα τους αρέσει είναι απλές καθημερινές ελευθερίες που ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους και ενθαρρύνουν την ικανότητά τους να σκέφτονται, να αναγνωρίζουν τις ανάγκες τους και να δοκιμάζουν να τις εκφράσουν χωρίς περιττούς δισταγμούς ή διαρκείς αυτο-αμφισβητήσεις.
2. Ρωτάω τη γνώμη του
Η γνώμη των παιδιών είναι σημαντικό να εισακούεται για θέματα που τα αφορούν άμεσα και που δεν επηρεάζουν καθοριστικά την οικογενειακή ζωή, όπως το πως θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τον κοινό ελεύθερο χρόνο, ποια ταινία να δουν, με ποιο παιχνίδι να παίξουν ή τι μουσική να ακούσουν. Πρόκειται για καθημερινές ευκαιρίες όπου τα παιδιά προβάλλουν την σκέψη τους χωρίς να αγνοείται ή να απορρίπτεται.
Όταν το να προτάσσουν την επιθυμία του και να εκφράζουν τη σκέψη τους λειτουργεί ως αυτονόητο στη σχέση με τους γονείς, είναι εξίσου αυτονόητο ότι θα διεκδικήσουν το αντίστοιχο και σε άλλα περιβάλλοντα, με λιγότερο δισταγμό ή ανησυχία για το κατά πόσο κάτι τέτοιο «επιτρέπεται» ή είναι αποδεκτό.
3. Ενθαρρύνω πρωτοβουλίες
Η αγωνία των γονιών να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών πριν καν τις εκφράσουν ή η ανάγκη τους να σπεύσουν να διεκπεραιώσουν τα πράγματα για κείνα ώστε να μην κοπιάσουν ψαλιδίζει την δημιουργικότητά τους και στερεί την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους.
Αν ο γονιός πάντα προηγείται στο να καλύπτει το μερίδιο του παιδιού, από το πως να δέσει τα κορδόνια, μέχρι να τακτοποιήσει το δωμάτιό του, ή να ετοιμάσει μια εργασία για το σχολείο, αναγκαία χάνει το κίνητρο της προσπάθειας. Όταν δεν έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει τις δυνάμεις του, καταλήγει να μην πιστεύει σε αυτές, αυτο-ακυρώνεται και αδρανεί.
4. Δείχνω σεβασμό
Το παιδί μπορεί να είναι ακόμη μικρό, να μη έχει ακόμη τη γνώση ή την εμπειρία του ενήλικα, ωστόσο δεν θα πρέπει να υποτιμάται γι΄αυτό. Απεναντίας, χρειάζεται να απολαμβάνει το σεβασμό του γονιού στις ανάγκες και επιθυμίες του. Να έχει δικαίωμα στην ιδιωτικότητα, σε σχέση με τον προσωπικό του χώρο ώστε να μάθει να σέβεται την ιδιωτικότητα των άλλων.
Να μπορεί να διαμορφώνει απόψεις που δεν ταυτίζονται με αυτές του γονιού, ώστε να μπορεί να αναπτύσσει κριτική σκέψη. Απολαμβάνοντας τον σεβασμό στην προσωπικότητά του, μαθαίνει όχι μόνο να ανταποδίδει αλλά κυρίως να διεκδικεί τον αντίστοιχο σεβασμό από τους γύρω του που αποτελεί προϋπόθεση στο να μπορεί να τον απολαμβάνει.
5. Δείχνω εμπιστοσύνη
Η εμπιστοσύνη που δείχνει ο γονιός από μικρή ηλικία στο παιδί είναι καθοριστική για την αυτοπεποίθησή του. Κάθε παιδί είναι διαρκώς αντιμέτωπο με νέες εμπειρίες, με προκλήσεις και δοκιμασίες – από το να εξερευνήσει ένα καινούριο περιβάλλον, να διεκδικήσει το δίκιο του όταν κάποιο παιδί του στερεί για λίγο το παιχνίδι του, μέχρι το να λειτουργήσει αυτόνομα στο σχολείο, μακρυά από την παρουσία του γονιού και την υποστήριξη που εκείνος προσφέρει.
Όταν ο γονιός καταφέρνει να τιθασεύσει την ανάγκη του να ελέγξει απόλυτα τις συνθήκες του περιβάλλοντος προκειμένου να προστατεύσει το παιδί από την παραμικρή σωματική (πτώση, χτύπημα, γρατζουνιά) ή συναισθηματική (δυσαρέσκεια, κλάμα) «βλάβη», το παιδί έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στο μέτρο που αναλογεί σε κάθε συνθήκη. Μαθαίνοντας από κάθε νέα εμπειρία, νιώθει πιο σίγουρο για τον εαυτό του και τις δυνάμεις του και αντιμετωπίζει κάθε νέα κατάσταση με ολοένα περισσότερη σιγουριά.
6. Είμαι ειλικρινής
Οι γονείς είναι σημαντικο να μιλούν στα παιδιά με ειλικρίνεια. Να απαντούν στις ερωτήσεις τους, να εξηγούν και να περιγράφουν όσα εκείνα αγνοούν χωρίς υπεκφυγές ή διάθεση να ξεγελάσουν. Η ικανότητα του γονιού να ανταποκρίνεται στις ερωτήσεις των παιδιών χωρίς ψέμματα ή μισόλογα, ενισχύει πρωτίστως την εμπιστοσύνη στη σχέση τους.
Καλλιεργεί τη φυσική τους περιέργεια που είναι απαραίτητη για την αγάπη τους για γνώση και μάθηση. Παράλληλα, διδάσκει στο παιδί να επιδιώκει την αλήθεια αλλά και να διεκδικεί σεβασμό και αυθεντικότητα στις σχέσεις του.
7. Αναγνωρίζω και επιβραβεύω
Η ενθάρρυνση είναι σημαντικό κίνητρο για κάθε επίτευγμα. Ωστόσο, όσο κι αν ο απώτερος στόχος είναι το «καλό» αποτέλεσμα, αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί τον μοναδικό λόγο επιβράβευσης. Κάθε ενδιάμεσο βήμα είναι σημαντικό για την πορεία προς την τελική κατάκτηση, επομένως, η αναγνώριση της προσπάθειας που καταβάλλεται είναι αναγκαία, ακόμη κι αν δεν οδηγήσει στον επιθυμητό στόχο.
Η επιβραβευση που δεν εξαρτάται απόλυτα από το αποτέλεσμα, λειτουργεί σαν κίνητρο για κάθε επόμενη προσπάθεια καθώς ενισχύει την προοπτική για δράση και απεγκλωβίζει παιδί και γονιό από την λογική του όλα ή τίποτα, που κινδυνεύει να παγιδεύσει και τους δυο στο κυνήγι της πρωτιάς και στο φόβο της αποτυχίας.
Η σχέση με το παιδί είναι μια διαρκής πρόκληση καθώς η εξέλιξή της είναι αποτέλεσμα βημάτων και επιλογών που χρειάζεται κανείς να αναλογίζεται και να επιλέγει. Έτσι ώστε να μπορεί να την απολαμβάνει διατηρώντας την ικανοποίηση ότι συμβάλλει με τον τρόπο που επιθυμεί, περιορίζοντας το τυχαίο, καθώς διαμορφώνει στάσεις ζωής, προωθεί μηνύματα και δημιουργεί επιλογές.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
