Τα άτομα που έχουν βιώσει την εγκατάλειψη από τον πατέρα τους, συχνά παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά προσωπικότητας, ως αποτέλεσμα του συναισθηματικού τραύματος που έχουν υποστεί.
Η Τζόαν απευθύνθηκε για ψυχοθεραπεία ύστερα από την τρίτη της σύλληψη μετά από έναν τσακωμό στο σχολείο. Ο θυμός της ήταν προφανής από την πρώτη συνεδρία, αλλά αυτό που δεν ήξερα ακόμα ήταν γιατί.
Με την πάροδο του χρόνου που μοιραστήκαμε μαζί, έμαθα ότι είχε εγκαταλειφθεί από τον πατέρα της στην πρώιμη εφηβεία. «Απλά έφυγε και βρήκε καινούρια οικογένεια», είπε μια μέρα, με τον θυμό της να μετατρέπεται σε ένα νέο για αυτήν συναίσθημα λύπης. Μη γνωρίζοντας πώς να αντιμετωπίσει τα δύσκολα συναισθήματα που τη συνόδευαν από τότε που ο πατέρας της έφυγε, η Ιωάννα πάλευε στις διαπροσωπικές της σχέσεις, συχνά μπλέκοντας σε καβγάδες, και πιο πρόσφατα, σε τσακωμούς με χρήση σωματικής βίας με τους συνομήλικούς της.
Με τον καιρό, κατάφερε να μάθει πώς να διαχειριστεί καλύτερα μερικά από τα αρνητικά συναισθήματα που βίωνε, αντικαθιστώντας τελικά τις προηγούμενες συμπεριφορές της με ασφαλέστερες δεξιότητες αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων. Αλλά ο θυμός, η λύπη, και τα συναισθήματα εγκατάλειψης την ταλαιπωρούσαν αρκετά ακόμα και στην ενήλικη ζωή.
«Αν αυτός δεν ενδιαφερόταν για μένα αρκετά ώστε να μείνει και να με φροντίσει, γιατί εγώ να ενδιαφερθώ για τον εαυτό μου;», είπε μια μέρα. Το δωμάτιο παρέμεινε ακίνητο και σιωπηλό, ο αέρας ανάμεσά μας έγινε βαρύς. Πώς θα μπορούσα να πείσω αυτό το νεαρό κορίτσι ότι άξιζε αγάπη και σεβασμό όταν το άτομο που υποτίθεται πως θα την αγαπούσε και θα τη νοιαζόταν την είχε εγκαταλείψει;
Η ιστορία της Τζόαν, αν και σπαραξικάρδια, είναι συνηθισμένη ανάμεσα σε πολλούς από τους θεραπευόμενούς μου. Ως θεραπεύτρια που δουλεύει με άτομα που επιβίωσαν από σχεσιακό τραύμα, έχω πολλούς πελάτες που βίωσαν την εγκατάλειψη από τους γονείς ή την αποχώρηση του φροντιστή τους. Αυτό μπορεί να συμβεί για μια ποικιλία λόγων: φυλάκιση, θάνατο ή σωματικό χωρισμό.
Μερικές φορές ο γονιός φεύγει χωρίς να το έχει επιλέξει ή να φταίει αυτός. Παρόλα αυτά, κάθε είδος εγκατάλειψης μπορεί να είναι καταστροφικό, ειδικά αν το παιδί δεν έχει τα εργαλεία που χρειάζονται για να την αντιμετωπίσει και να προχωρήσει μπροστά.
Αλλά οι πιο καταστρεπτικές απώλειες είναι εκείνες κατά τις οποίες οι γονείς έφυγαν οικειοθελώς. Ο πατέρας της Τζόαν έφυγε σε μια εποχή κατά την οποία η ήταν αρκετά μεγάλη ώστε να έχει αναπτύξει ένα δεσμό μαζί του αλλά και αρκετά νέα ώστε να εσωτερικεύσει τη φυγή του κατηγορώντας τον εαυτό της και καθυστερώντας τη συναισθηματική της ανάπτυξη.
Τα άτομα που έχουν βιώσει την εγκατάλειψη από τον πατέρα τους, συχνά παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά προσωπικότητας, ως αποτέλεσμα του συναισθηματικού τραύματος που έχουν υποστεί.
Διαβάστε σχετικά: Κόρες που δεν αγαπήθηκαν: ο δρόμος για την ανάρρωση θέλει χρόνο
Εδώ παρουσιάζουμε οχτώ από τα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά που μοιράζονται τα άτομα αυτά:
1. Περιορισμένη αυτοεκτίμηση ή αίσθηση του εαυτού. Όταν δεν έχουν την υποστήριξη και την ενθάρρυνση από έναν υγιή γονέα κατά τη διάρκεια των αναπτυξιακών τους χρόνων, οι έφηβοι παλεύουν να αναπτύξουν υγιή αυτοεκτίμηση και δυνατή αίσθηση του εαυτού. Τίποτα δεν λέει σε ένα μικρό παιδί καλύτερα ότι δεν αξίζει να αγαπηθεί από έναν γονιό που φεύγει οικειοθελώς.
2. Υπερδιέγερση. Όταν ένα παιδί πρέπει να γίνει το ίδιο το δικό του συναισθηματικό υποστηρικτικό σύστημα, όπως όταν εγκαταλείπεται από έναν γονέα κατά τη διάρκεια των νεαρών χρόνων του, συχνά αναπτύσσει παράλογους φόβους και άγχη. Συχνά θα αναφέρει ότι έχει μια ισχυρή αίσθηση φόβου ότι κάτι κακό θα συμβεί ή συμβαίνει, και πάντα είναι νευρικό ή «στα κάγκελα». Η εγκατάλειψη από έναν γονέα, αποσταθεροποιεί την ίδια την αίσθηση ασφάλειας του ατόμου.
3. Πρώιμη ή αυξημένη, σεξουαλική συμπεριφορά. Συχνά το νεαρό άτομο είναι απελπισμένο για αγάπη και παρηγοριά από τους άλλους, όμως δεν ξέρουν πώς να ικανοποιήσουν αυτή την ανάγκη. Πρόωρη σεξουαλική συμπεριφορά συναντάται επίσης όταν οι έφηβοι ψάχνουν για αυτή τη συναισθηματική και σωματική σύνδεση που τους λείπει από τους γονείς τους.
«Τα κορίτσια των οποίων ο πατέρας απουσίαζε από νωρίς στη ζωή τους είχαν την υψηλότερη βαθμολογία τόσο στην πρώιμη σεξουαλική δραστηριότητα όσο και στην εφηβική εγκυμοσύνη, ακολουθούμενες από κορίτσια των οποίων ο πατέρας απουσίασε αργότερα στη ζωή τους, ακολουθούμενες από κορίτσια των οποίων οι πατέρες ήταν παρόντες». (Ellis et al. 2023.)
4. Φόβος εγκατάλειψης. Ο φόβος μπορεί να εμφανιστεί ως απελπισία στις σχέσεις, όπως το να είναι κανείς προσκολλημένος ή ενδεής. Τα νεαρά άτομα εκδηλώνουν φόβους εγκατάλειψης όταν παίρνουν πολύ προσωπικά τα άλλα ενδιαφέροντα των φίλων τους, όταν ο αγαπημένος/η δεν ανταποδίδει την στοργή που αυτά του/της δείχνουν, ή όταν δεν προσκαλούνται σε κοινωνικές συγκεντρώσεις. Στα μετέπειτα χρόνια, οι φόβοι εγκατάλειψης μπορούν να εμφανιστούν όταν το άτομο παραμένει σε μη υγιείς σχέσεις ακόμα και μετά την ημερομηνία λήξης τους εξαιτίας σε μια δυσκολία να φύγουν. Ή μπορούν να εμφανιστούν ως φόβοι για σύναψη σχέσεων συνολικά.
5. Πρόβλημα με το να είναι δυναμικές (ή, αντίστροφα, είναι πολύ επιθετικές, ως μηχανισμός άμυνας). Όταν εσωτερικεύουμε το μήνυμα ότι δεν αξίζουμε αγάπης ή υποστήριξης, όπως συμβαίνει με πολλούς που εγκαταλείπονται από έναν γονέα, παλεύουμε να είμαστε δυναμικοί σε στιγμές που αυτό χρειάζεται. Κάποια άτομα υπεραναπληρώνουν αυτό το αρνητικό συναίσθημα με το να γίνονται επιθετικά, σαν ένα τρόπο για να εμποδίσουν τους άλλους από το να τους πληγώσουν ξανά. Άλλοι παλεύουν να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους, συχνά εξαιτίας του φόβου μήπως αναστατώσουν κάποιον.
6. Διαταραγμένες ή εθιστικές συμπεριφορές. Όταν τα παιδιά δεν μαθαίνουν συμπεριφορές ανακούφισης του εαυτού τους για να αντιμετωπίσουν τα αρνητικά και άβολα συναισθήματα που προέρχονται από την εγκατάλειψη (ή άλλες αγχογόνες συμπεριφορές), μπορεί να καταφύγουν στο φαγητό ή άλλες ουσίες ως πηγή ανακούφισης όταν προκύπτουν τέτοια συναισθήματα. Οι κόρες των απόντων πατέρων είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν διαταραχές στο φαγητό, να είναι παχύσαρκες ή να εμπλακούν σε κατάχρηση εθιστικών ουσιών (Teachman, 2004).
7. Φόβοι ότι “θα τα χάσω όλα”. Αυτό είναι ένα συνηθισμένο συναίσθημα μεταξύ όσων εγκαταλείφθηκαν κατά τη διάρκεια μιας κρίσιμης περιόδου στη ζωή τους, το οποίο πολλοί δυσκολεύονται να εκφράσουν με λόγια. Περισσότερο από την κατάσταση υπερδιέγερσης, είναι μια συνεχής αίσθηση ότι πρόκειται να “χάσουν τα πάντα”, ότι απέχουν μόνο μια κακή μέρα από το να χάσουν το σπίτι τους, τα υπάρχοντά τους ή ακόμη και την οικογένειά τους ή τις σχέσεις τους. Στην δουλειά μου και στην προσωπική μου εμπειρία, το παρατηρώ περισσότερο σε όσους εγκαταλείφθηκαν κατά τη διάρκεια κρίσιμων αναπτυξιακών ετών, όπως η εφηβεία ή η αναδυόμενη ενηλικίωση.
8. Συνεχείς προσπάθειες να λύσουν ή να εργαστούν πάνω στο τραύμα τους. Κατά τη διάρκεια των εφηβικών σχέσεων και κατά την ενήλικη ζωή, πολλά από τα άτομα που εγκαταλείφθηκαν αναφέρουν φόβους ως προς το να αποκτήσουν τα δικά τους παιδιά, ή μπορεί να απέκτησαν παιδιά πολύ νωρίς για να «αποδείξουν» κατά κάποιο τρόπο στον ίδιο τον εαυτό τους ότι είναι ικανοί να αποκτήσουν μια φυσιολογική οικογένεια γεμάτη αγάπη ή να αποκτήσουν την ξεχωριστή σχέση που έχασαν με τον δικό τους φροντιστή. Ομοίως, πολλοί αναφέρουν ότι επιθυμούν να αποφύγουν την απόκτηση παιδιών, συχνά επειδή δεν θέλουν να επαναλάβουν τις συμπεριφορές που βίωσαν.
Πήρε στην Τζόαν χρόνια θεραπείας για να δουλέψει και να συνέλθει από τη δική της εμπειρία. Ακόμα έχει στιγμές αυτό-αμφισβήτησης ή στιγμές όπου τα τραύματά της εμφανίζονται με τρόπους που δεν είναι αυτόματα προφανείς, όπως οι στιγμές που παλεύει με μια άσχημη κριτική, με φόβους εγκατάλειψης και με διαμάχες με άλλους ανθρώπους. Αλλά γενικά, με υποστήριξη και με κατανόηση, μπόρεσε να πλοηγηθεί στα στάδια θεραπείας της από τις τραυματικές εμπειρίες της παιδικής της ηλικίας.
Απόδοση: Παναγιώτα Νταλιακούρα, απόφοιτη του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
