Δυστυχώς, συχνά «κανονικοποιούμε» τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία, θεωρώντας ότι είναι λόγω στρες, έλλειψης ύπνου, ορμονών κτλ. Όμως μπορεί να κρύβουν πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές.
Υπάρχουν συγκεκριμένες καταστάσεις ψυχικής υγείας που εμφανίζονται κατά την εγκυμοσύνη ή την περίοδο της λοχείας. Οι περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές δεν αναγνωρίζονται επαρκώς στον γενικό πληθυσμό, αλλά αν αντιμετωπιστούν, μπορεί να βελτιωθεί κατά πολύ η ευημερία και η λειτουργικότητα των γυναικών, καθώς και η ανάπτυξη των παιδιών τους.
Οι περιγεννητικές ψυχικές ασθένειες είναι μια σημαντική επιπλοκή της εγκυμοσύνης και της λοχείας. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, τις διαταραχές άγχους, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και την επιλόχεια ψύχωση, που συνήθως εμφανίζεται ως διπολική διαταραχή.
Οι περιγεννητικές ψυχικές ασθένειες δεν θεωρούνται μέρος της φυσιολογικής προσαρμογής ή απόκρισης στην εγκυμοσύνη. Πρόκειται για ψυχιατρικές παθήσεις που εκδηλώνονται με χαρακτηριστικούς τρόπους ή εμφανίζονται τυπικά σε γυναίκες κατά την αναπαραγωγική περίοδο της ζωής τους και έχουν ως αποτέλεσμα σημαντική μείωση στην ποιότητα ζωής, αδυναμία, ακόμα και αναπηρία (O’Hara 2014).
Η επιλόχεια κατάθλιψη ιστορικά έχει υποαναγνωριστεί και υποδιαγνωστεί, ωστόσο στις μέρες μας, χάρη στην αυξανόμενη ενημέρωση, λαμβάνει μεγαλύτερη προσοχή από την ιατρική κοινότητα και αξιολογείται από γυναικολόγους, γενικούς γιατρούς, παιδιάτρους και φυσικά ψυχιάτρους. Η περιγεννητική κατάθλιψη και αγχώδης διαταραχή είναι συχνές, με το ποσοστό επιπολασμού για την κατάθλιψη να φτάνει σχεδόν το 20% κατά την εγκυμοσύνη και τους πρώτους τρεις μήνες της λοχείας (O’Hara 2014).
Η επιλόχεια μελαγχολία είναι μια συνηθισμένη αλλά λιγότερο έντονη εκδήλωση των επιλόχειων διαταραχών διάθεσης. Οι εκτιμήσεις είναι ότι το 50-80% των γυναικών βιώνουν επιλόχεια μελαγχολία τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό (MGH Center for Women’s Mental Health website, 2021).
Μέχρι τώρα, από τις προαναφερθείσες παθήσεις, έχουμε κάνει τη μεγαλύτερη πρόοδο στην αναγνώριση της επιλόχειας κατάθλιψης. Αλλά οι μητρικές διαταραχές άγχους και άλλες περιγεννητικές ψυχικές παθήσεις, όπως η διπολική διαταραχή, απειλούν επίσης την ευημερία των γυναικών καθώς και των παιδιών τους.
Δυστυχώς, συχνά κανονικοποιούμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη και τη λοχεία, θεωρώντας ότι δεν είναι κάτι ασυνήθιστο γι’ αυτές τις περιόδους. Συχνά αυτά τα συμπτώματα παραβλέπονται γιατί αποδίδονται σε ορμονικούς λόγους, στο στρες που συνεπάγεται η ζωή με ένα νεογέννητο, στην έλλειψη ύπνου κτλ. Ενώ όλα τα παραπάνω ισχύουν ως έναν βαθμό, μερικές φορές υπάρχει κάτι περισσότερο στην ιστορία.
Μερικά συνηθισμένα παράπονα που μπορεί να υποδεικνύουν περιγεννητική ψυχική διαταραχή είναι:
-
- Ό,τι και να κάνω, δεν μπορώ να κοιμηθώ. Είμαι όλη νύχτα ξύπνια και ανήσυχη.
-
- Δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι ότι κάτι κακό θα συμβεί στο μωρό.
-
- Δεν νιώθω ενδιαφέρον για τίποτα, δεν ευχαριστιέμαι ούτε τα παιδιά μου.
-
- Το μυαλό μου τρέχει συνέχεια, δεν μπορώ να σταματήσω τις σκέψεις μου.
Οι εμπειρίες της κάθε γυναίκας είναι διαφορετικές. Αν η προσαρμογή μετά τη γέννα μοιάζει πολύ δύσκολη, αν παρατηρείται μεγάλη αλλαγή στη λειτουργικότητα της μητέρας, αν υπάρχουν ακραίες εκδηλώσεις διάθεσης, θα άξιζε να αναζητηθεί η βοήθεια ειδικού.
Η περιγεννητική ψυχική ασθένεια είναι θεραπεύσιμη και δεν υπάρχει ντροπή στο να ζητάμε επαγγελματική αξιολόγηση αυτών που μας συμβαίνουν. Η θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής της μητέρας και την ευημερία ολόκληρης της οικογένειας. Για σοβαρές περιπτώσεις, όπως έντονα μανιοκαταθλιπτικά και ψυχωτικά συμπτώματα, η θεραπεία μπορεί να σώσει ζωές.
Αναφορές:
-
- O’Hara M. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2014 Jan; 28(1): 3–12
-
- Postpartum Depression, American Psychiatric Association, 2020.
-
- Center for Women’s Mental Health at Massachusetts General Hospital.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
