Μπαίνοντας στην εφηβεία οι εξελικτικές αλλαγές μπορεί να φαίνονται τρομακτικές, αλλά αυτό είναι φυσιολογικό. Για την ακρίβεια, είναι κάτι πολύ συνηθισμένο, αν και για τους γονείς οι αλλαγές στο παιδί τους, μπορεί να προκαλέσουν έκπληξη.
Μιλάω για όταν ένα παιδί 10 ή 11 ετών που ήταν τολμηρό, εξωστρεφές και πρόθυμο να δοκιμάσει τα πάντα, αρχίζει να δείχνει σημάδια ντροπαλότητας και άγχους όταν βιώνει άγνωστες, μη δομημένες καταστάσεις και δείχνει διστακτικό.
Δεν έχει κανένα πρόβλημα με ό,τι είναι οικείο αλλά αποτραβιέται από εμπειρίες που είναι νέες και διαφορετικές. Τι πρόβλημα αντιμετωπίζει;
Το πρόβλημα είναι ότι αντιμετωπίζει τις αλλαγές της εφηβείας και αμφιταλαντεύεται. Το παιδικό κομμάτι επιθυμεί να κρατηθεί από την ικανοποίηση και τις ανέσεις της παιδικής ηλικίας, ενώ το ανήσυχο κομμάτι το προτρέπει να αφεθεί, να υπερβεί κάποια προηγούμενα όρια και να αρχίσει να μεγαλώνει. Για κάποιο διάστημα, στο ξεκίνημα αυτής της διαμάχης, το παιδικό κομμάτι συχνά φαίνεται να κερδίζει. Το παιδί δεν αισθάνεται τελείως έτοιμο ακόμη και αυτό είναι φυσιολογικό. Η εφηβεία χρειάζεται την άδεια να προχωρήσει με τη δική της συγκεκριμένη ταχύτητα, οπότε οι γονείς χρειάζεται να είναι υπομονετικοί, ενθαρρυντικοί αλλά όχι επικριτικοί.
Ως επί το πλείστον, κάθε είδους αλλαγή μπορεί να είναι τρομακτική, επειδή σε κάποιο βαθμό είναι μια είσοδος στο άγνωστο και μη οικείο. Ο φόβος λόγω άγνοιας και το αίσθημα τρόμου για το απρόσμενο είναι φυσιολογικά, καθώς η εφηβεία είναι σε εξέλιξη. Ευτυχώς όμως και οι δυο αυτές πηγές άγχους μπορούν επίσης να ενθαρρύνουν την εξέλιξη σ’ αυτήν την ηλικία.
Η μία πλευρά του φόβου είναι το έντονο ενδιαφέρον που διεγείρει την περιέργεια και η άλλη πλευρά του φόβου είναι η διέγερση, που προκαλεί τον ενθουσιασμό. Η βόλτα με το τρενάκι του λούνα παρκ δείχνει πολύ τρομακτική, αλλά είναι και απίστευτα δελεαστική.
Αυτό που γενικά ωθεί τον "απρόθυμο-να-μεγαλώσει" έφηβο είναι η επιρροή των συνομηλίκων του. Η συλλογική κινητοποίηση σε μία ομάδα συνομήλικων μπορεί να πείσει ένα μέλος της να εξελιχθεί και να συμπεριφερθεί ανάλογα. Ό,τι δεν θα έκανε το νεαρό άτομο από μόνο του, είναι περισσότερο πιθανό να το κάνει με μία παρέα φίλων. Έτσι, το αγόρι της έκτης τάξης που δεν θέλει να πάει στον πρώτο σχολικό χορό των «μεγάλων», αφήνει να τον παρασύρουν οι άλλοι, επειδή δεν θέλει να μείνει εκτός και να λείψει από την παρέα των φίλων του. Και το κορίτσι της πρώτης γυμνασίου, που είναι απρόθυμο να ντυθεί σαν μία νεαρή γυναίκα, καθώς η εφηβεία αλλάζει το σώμα της, συμφωνεί να αφήσει τις φίλες της να την μακιγιάρουν γιατί τώρα αρχίζουν να βάφονται κι αυτές και θέλει να προσαρμοστεί.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι γονείς δεν αναγνωρίζουν τους πολλούς, όχι και τόσο σημαντικούς, τρόπους που η προ-εφηβεία είναι τρομακτική για την κόρη ή τον γιο τους. Ο ένας λόγος είναι γιατί οι γονείς ξεχνούν τις αγωνίες της δικής τους ενηλικίωσης και ο άλλος λόγος είναι γιατί το νεαρό άτομο κρατάει τους φόβους του για τον εαυτό του. Όταν οι γονείς μπορούν να θυμηθούν και μοιραστούν τα άγχη της δικής τους νεότητας, μπορούν να προσφέρουν την αποδοχή τους στον έφηβο και μπορούν να ενθαρρύνουν την κόρη ή τον γιο τους να ανοιχτεί συναισθηματικά.
Δεν ξέρω αν η εμπειρία μου είναι ακριβώς ίδια με τη δικιά σου αυτή τη στιγμή, αλλά μπορώ σίγουρα να θυμηθώ πολλούς από τους φόβους που είχα στην ηλικία σου. Για παράδειγμα, θυμάμαι στο γυμνάσιο να ετοιμάζομαι και να ντύνομαι με τις ώρες πριν βγω από το σπίτι, γιατί φοβόμουν τι θα σκέφτονταν οι άλλοι άνθρωποι για την εμφάνισή μου.
Μπορώ να θυμηθώ ότι έτρεμα μην με σηκώσει ο καθηγητής για μάθημα, από το φόβο μου ότι μπορεί να πω κάποια βλακεία μπροστά στους συμμαθητές μου.
Μπορώ να θυμηθώ πως φοβόμουν μην κάνω ή και να παραδεχτώ κάποιο λάθος για να μην γελάσουν μαζί μου, να μην με κριτικάρουν ή να με διορθώσουν.
Μπορώ να θυμηθώ την αγωνία να αποφασίσω αν θα περάσω από δοκιμαστικό από κάποια αθλητική ομάδα από το φόβο της αποτυχίας.
Μπορώ να θυμηθώ ότι φοβόμουν και να ακολουθήσω αλλά και να μην ακολουθήσω αυτά που τολμούσαν να κάνουν οι φίλοι μου.
Μπορώ να θυμηθώ ότι φοβόμουν να δοκιμάσω καινούρια πράγματα, γιατί αυτό με έκανε να αισθάνομαι ότι βρισκόμουν εκτός ελέγχου.
Και είχα και πολλούς άλλους φόβους. Αλλά καθώς συνήθιζα όλες τις αλλαγές, γινόμουν πιο σίγουρος για τον εαυτό μου και λιγότερο φοβισμένος. Πιστεύω ότι το ίδιο θα ισχύσει και για σένα. Απλά ελπίζω ότι θα μου το πεις όταν η ζωή σου γίνει τρομακτική, ώστε τουλάχιστον να σε ακούσω. Μ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα χρειάζεται να αισθάνεσαι μόνος / μόνη.
Επίσης, μερικές φορές είναι βοηθητικό αν οι γονείς μιλήσουν λειτουργικά για τις αλλαγές στην εφηβεία με όρους που να μπορεί το νεαρό άτομο να αντιληφθεί. Το να μεγαλώνεις είναι μεγάλη υπόθεση γιατί σημαίνει ότι αλλάζεις με τουλάχιστον τέσσερις τρόπους.
1. Πρέπει να ΑΡΧΙΣΕΙΣ να συμπεριφέρεσαι σαν μεγαλύτερος
2. Πρέπει να ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙΣ να συμπεριφέρεσαι σαν μικρότερος
3. Πρέπει να ΑΥΞΗΣΕΙΣ τις ευθύνες και
4. Πρέπει να ΜΕΙΩΣΕΙΣ τις ανέσεις στις οποίες ήσουν μαθημένος.
Άρα αν κάποιες φορές αισθάνεσαι συναισθηματικά φορτισμένος και εύχεσαι να μπορούσες να επιστρέψεις σε πιο απλές μέρες, ίσως αυτός να είναι ο λόγος.
Επιπλέον, οι γονείς μπορούν να αμβλύνουν την αλλαγή εξηγώντας ότι δεν είναι τόσο δραματική και ακραία όσο δείχνει αρχικά. Γνωρίζω ότι αισθάνεσαι σαν να γυρίζει ανάποδα ολόκληρος ο κόσμος σου από όλες αυτές τις αλλαγές, αλλά είναι λιγότερο τρομακτικό από όσο φαίνεται. Είναι αλήθεια ότι το να μεγαλώνεις αφορά στο ότι γίνεσαι ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ, αλλά αυτό στην πραγματικότητα είναι το λιγότερο σημαντικό μέρος της ιστορίας. Για την ακρίβεια, το να μεγαλώνεις αφορά περισσότερο στη συνέχιση παρά στην αλλαγή. Το μεγαλύτερο μέρος σου θα μείνει το ΙΔΙΟ, το άτομο που βασικά είσαι και το μέλος της οικογένειας που πάντα θα είσαι. Το να μεγαλώνεις έχει να κάνει με τον επαναπροσδιορισμό και όχι με την αντικατάσταση.
Η είσοδος στην ενηλικίωση μπορεί να φαίνεται απειλητική. Παρ’ όλα αυτά, αντί το νεαρό άτομο να τρέχει μακριά από αυτό το συναίσθημα, θα πρέπει να είναι γενναίο. Θα πρέπει να ακολουθήσει το φόβο του και να αντιμετωπίσει αυτό που το τρομάζει. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος. Έτσι οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν σε ένα παιδί της πέμπτης δημοτικού που αγχώνεται για το ό,τι πλησιάζει το γυμνάσιο: Ό,τι είναι τρομακτικό στην αρχή γίνεται εύκολο με την εξάσκηση και την εκμάθηση. Με αυτό τον τρόπο η αυτοπεποίθηση χτίζεται μέσα από το σθένος της προσπάθειας.
Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
