Θυμώνουμε όταν κάτι μας αγχώνει ή μας στενοχωρεί. Θυμώνουμε όταν κάποιος παραβιάζει το “stop” στον δρόμο διότι φοβόμαστε ότι θα τρακάρουμε, ή θυμώνουμε όταν βρίσκουμε κίνηση διότι αγχωνόμαστε πως θα αργήσουμε στην εργασία μας.
Την εποχή που ζούμε, με την ανεργία, τις πολλές οικονομικές δυσκολίες και την αίσθηση πως είμαστε ανήμποροι να αντιδράσουμε και να προστατευτούμε, ο θυμός είναι ένα από τα κυρίαρχα συναισθήματα που διακατέχει μια τεράστια μερίδα της ελληνικής και της παγκόσμιας κοινωνίας. Η αίσθηση ότι είμαστε έρμαιο των όποιων οικονομικών μέτρων, της ανεργίας και χωρίς να βλέπουμε κάποια ελπίδα ή προοπτική, δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο που εκτός από θυμό μας δημιουργεί και συναισθήματα απελπισίας και οργής.
Σήμερα είναι αναμφισβήτητα μια εποχή βίαιων αλλαγών. Η βία μπορεί να έχει πολλές μορφές, λεκτική, σωματική, στοχευμένη σε άλλους ή στον εαυτό μας, ομαδική, θρησκευτική κ.α. Αποκαλώ αυτές τις αλλαγές βίαιες διότι γίνονται απότομα, ταράζοντας από τα θεμέλια έναν τρόπο ζωής που είχαμε για δεκαετίες και χωρίς να διαφαίνεται πως η κατάσταση θα καλυτερεύσει. Επίσης τις θεωρώ βίαιες γιατί μας κάνουν να αισθανόμαστε αιχμάλωτοι κάποιων συστημάτων που μέχρι χτες μας ήταν άγνωστα και μακρινά. Είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση όταν αισθανόμαστε παγιδευμένοι κάπου, να αγχωνόμαστε και να μπαίνουμε σε φάση μάχης.
Ένας άλλος βασικός παράγοντας που η βία έχει τόσο αυξηθεί στις μέρες μας είναι πως η κρίση έχει δημιουργήσει μια άλλη κρίση εξίσου μεγάλη, μιλάω για την κρίση στις αξίες και στην κοινωνική δομή. Το τελευταίο καιρό ακούμε συνέχεια τους πολιτικούς να μιλάνε πως η κρίση φέρνει ευκαιρίες, πως ο Έλληνας στην κρίση πάντα θριάμβευε. Η ουσία είναι πως αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι πως αντί για τις ευκαιρίες, βλέπουμε μια απόγνωση η οποία μεταφράζεται σε οργή, είτε μέσα στο σπίτι, είτε στο δρόμο, είτε στο γήπεδο, είτε οπουδήποτε. Η κρίση έχει δημιουργήσει και άλλες κρίσεις και όλα αυτά μας έχουν κάνει να αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε εναλλακτικές αλλά και με την αίσθηση ότι δεν μπορούμε να ξεφύγουμε.
Στα 10 χρόνια καριέρας μου ως ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, η φράση «υπάρχουν και άλλοι με το ίδιο θέμα» αρχικά δημιουργεί μια ανακούφιση, όχι με την κυνική μορφή του «χαίρομαι με τον πόνο του άλλου» αλλά επειδή η αίσθηση πως ανήκουμε σε μια ομάδα πάντα μας δημιουργούσε και μας δημιουργεί μια ανακούφιση.
Το να θυμώνουμε ή να αγανακτούμε με αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, είναι κάτι αναμενόμενο, ακόμα και κατανοητό, κάποιος μπορεί να πει πως μπορεί να αργήσαμε κιόλας. Η αγανάκτηση και ο θυμός είναι συναισθήματα που μπορούν να κάνουν ζημιά στον άνθρωπο και τους γύρω του εάν δεν τιθασευτούν. Αλλά με την τιθάσευσή τους μπορούν να έχουν ευεργετικά και παραγωγικά αποτελέσματα. Σαν την φωτιά που ανεξέλεγκτη καταστρέφει αλλά ελεγχόμενη μπορεί να βοηθήσει ένα χωράφι να γίνει γόνιμο, ή να ζεστάνει και να προστατεύσει.
Έτσι και με τα συναισθήματα του θυμού ή της αγανάκτησης ο στόχος μας πρέπει να είναι, όσο αυτό είναι εφικτό, η διοχέτευση τους στην προστασία και την δημιουργικότητα. Τέτοιες στιγμές μου έρχονται τα λόγια του Ελύτη «πριν γκρεμίσεις κάτι να είσαι διατεθειμένος να φτιάξεις κάτι άλλο στη θέση του». Σήμερα ίσως οι πολιτικοί στο όνομα της σωτηρίας μας να γκρεμίζουν την κοινωνική μας δομή, εξαρτάται όμως από εμάς το να ξεπεράσουμε το αρχικό στάδιο της οργής, να προστατεύσουμε αυτά που θεωρούμε σημαντικά και να χτίσουμε ξανά αυτά που ήταν κακώς καμωμένα.
Όλοι μαζί μπορούμε.
Συγγραφέας: Δημήτριος Γ. Λυράκος, Κλινικός – Δικαστικός Ψυχολόγος, Filistos, Υπηρ. Κλινικής & Δικαστικής Ψυχολογίας, www.filistos.gr
