O ηθικός χαρακτήρας κάποιου ανθρώπου είναι καθοριστικός για να κατηγοριοποιηθεί είτε εν ζωή είτε μετά θάνατον ως καλός ή κακός.
Στο έργο του Shakespeare, σχετικά με τον Ιούλιο Καίσαρα και με το πώς αυτός θα μείνει μετά θάνατον στην ιστορία, ειπώθηκε ότι το κακό που κάνει κάθε άνθρωπος, συνεχίζει να ζει και μετά τον θάνατό του και του επιφέρει ιστορική αθανασία, ενώ το καλό θάβεται μαζί του. Όμως, τι συμβαίνει με την κυριολεκτική αθανασία;
Η έννοια της ζωής μετά τον θάνατο, υπάρχει σε όλη την ιστορία και σε πολλές κουλτούρες παγκοσμίως. Θρησκείες όπως ο Χριστιανισμός, θεωρούν ότι η μετά θάνατον ζωή εξαρτάται από την επίγεια συμπεριφορά των ανθρώπων: όσοι ζουν τη ζωή τους ενάρετα θα απολαύσουν τον παράδεισο, ενώ όσοι τη ζουν με κακοήθεια θα καταλήξουν στην κόλαση. Επίσης, η αθανασία δεν έχει διακυμάνσεις. Είναι ένα προνόμιο που είτε το απολαμβάνει κάποιος είτε όχι.
Ωστόσο, αυτή η αντίληψη δεν υιοθετείται αυθόρμητα από τον μέσο άνθρωπο, όπως έδειξε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Personality and Social Psychology, διαπιστώνοντας ότι οι άνθρωποι είτε είναι θρησκευόμενοι είτε όχι, θεωρούν ότι όσοι ζουν ενάρετα έχουν διαφορετική μορφή αθανασίας από αυτούς που δεν ζουν ηθικά. O ηθικός χαρακτήρας κάποιου είναι καθοριστικός για να κατηγοριοποιηθεί είτε εν ζωή είτε μετά θάνατον ως καλός ή κακός.
Φαίνεται, δηλαδή, ότι υπάρχει ένα κοινό σύστημα αξιών, σύμφωνα με το οποίο οι καλές ψυχές απολαμβάνουν ελεύθερα την αθανασία τους, οι ουδέτερες ψυχές λίγο λιγότερο ενώ οι κακές βρίσκονται παγιδευμένες.
Στην ίδια έρευνα, οι άνθρωποι θεώρησαν ότι ιστορικές φιγούρες οι οποίες ήταν γνωστές είτε επειδή έπραξαν το κακό είτε επειδή έπραξαν το καλό (π.χ. Martin Luther King ή Hitler) έχουν κερδίσει σε μεγαλύτερο βαθμό την αθανασία από ουδέτερες ιστορικά φιγούρες, όπως ο Andy Warhol.
Η έρευνα μελέτησε και το γεγονός ότι τα φυσικά φαινόμενα συνήθως αποδίδονται σε κακόβουλα πνεύματα, καθώς για παράδειγμα ένα πνεύμα που έχει εγκλωβιστεί σε ένα σπίτι, δέχεται κάποιας μορφής τιμωρία για τις άσχημες πράξεις του. Αυτές οι ιδέες είναι κοινές και στην κουλτούρα όπως αυτή διαφαίνεται και μέσα από ταινίες, όπως η δημοφιλής ταινία του Harry Potter, στην οποία η ψυχή του κακού μάγου Voldemort μετά το θάνατό του παραμένει παγιδευμένη σε κάποια μαγικά αντικείμενα.
Οι ερευνητές που ανέλυσαν αυτά τα δεδομένα απέδωσαν την τάση του να βλέπουμε τις καλές ψυχές ελεύθερες και τις κακές παγιδευμένες, στο αίσθημα δικαιοσύνης, σύμφωνα με το οποίο τα κακόβουλα πνεύματα ζουν μια μορφή φυλάκισης ώστε να μην είναι επικίνδυνα για τους άλλους. Αυτή πεποίθηση μπορεί να έχει και ένα γνωστικό υπόβαθρο, σύμφωνα με το οποίο οι έννοιες του καλού και του κακού μεταφορικά συνδέονται με το φως και το σκοτάδι, την ελευθερία και τον περιορισμό. Οι ερευνητές επίσης ανέφεραν ότι αυτές οι αντιλήψεις είναι τόσο ενστικτώδεις, που το να τις αναδομήσουμε απαιτεί μεγάλη προσπάθεια.
Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως η προέλευση από μία ανεπτυγμένη περιοχή και το υψηλό μορφωτικό επίπεδο, υπάρχουν ομοιότητες και με άλλες κουλτούρες γύρω από τις πεποιθήσεις για τη ζωή μετά το θάνατο.
Σε συνέχεια των ερευνών, μπορεί να μην αναδειχθούν αποδείξεις για την κυριολεκτική αθανασία, αλλά αναδεικνύονται τα στοιχεία αυτά που κάνουν τους άλλους να μας θεωρούν ή όχι αθάνατους.
Πηγή- Έρευνα: To Be Immortal, Do Good or Evil
Απόδοση – Επιμέλεια: Γλυκερία Αποστολοπούλου, Ψυχολόγος
Εποπτεία: PsychologyNow.gr
