Η συναισθηματική απογοήτευση και το πένθος που έρχεται όταν χάνουμε το φυσικό περιβάλλον γύρω μας έχει ονομαστεί από τους ειδικούς «οικολογικό πένθος». Καθώς η κλιματική κρίση επιδεινώνεται, το οικολογικό πένθος γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο, με τις έρευνες να υποδηλώνουν ότι είναι ένα αυξανόμενο παγκόσμιο φαινόμενο ψυχικής υγείας.
Παρά το γεγονός ότι ο ΠΟΥ έχει αναφερθεί στις επιπτώσεις στην σωματική υγεία του ανθρώπου, δεν έχει γίνει εκτενής μνεία για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. H καθυστέρηση των μελετών αυτών οφείλεται κυρίως στην πολυπλοκότητά του φαινομένου, μιας και η κλιματική αλλαγή επιδρά στην ψυχική υγεία με διαφορετικό χρονοδιάγραμμα και με διαφορετικό τρόπο τους εκάστοτε πληθυσμούς, ειδικότερα τους πιο ευάλωτους.
Ωστόσο, παρά την όχι και τόσο εκτεταμένη βιβλιογραφία, έχει παρατηρηθεί σχέση μεταξύ των φυσικών απορροιών της κλιματικής αλλαγής και της ψυχικής υγείας[1]. Παρακάτω, ακολουθούν μερικές συνδέσεις της κλιματικής αλλαγής με ορισμένες ψυχικές δυσκολίες, όπου, όπως παρατηρείται, η εισαγωγή νέων όρων αποτελεί ανάγκη πλέον της επιστημονικής κοινότητας.
Άγχος
Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία εισήγαγε έναν νέο όρο για το άγχος που συνδέεται με τις απόρροιες της αλλαγής του κλίματος. Το «Οικολογικό άγχος» (Eco- Anxiety) ορίζεται ως το άγχος για την τρέχουσα και μελλοντική καταστροφή του περιβάλλοντος και είναι η ψυχολογική απάντηση σε μία πληθώρα περιβαλλοντικών γεγονότων.[2]
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν οικολογικό άγχος, καθώς αισθάνονται πως η κλιματική αλλαγή τους «αφαιρεί» κατά κάποιο τρόπο το μέλλον[3]. Παράλληλα, μιλώντας για κλιματική αλλαγή και άγχος, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων μπορούν να οδηγήσουν σε μια σειρά ψυχολογικών αντιδράσεων, έως και Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες.
Διαβάστε σχετικά: Δημιουργώντας ένα περιβάλλον που προάγει την ψυχική υγεία και καταπολεμά τη μοναξιά
Διαταραχές διάθεσης
Οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων έχουν σχετισθεί με την εμφάνιση μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (MDD)[4]. Εκτός από την MDD, η κλιματική αλλαγή συνδέεται με καταθλιπτικά συμπτώματα, όπως η ενοχή και η απελπισία[5]. Αυτά τα συναισθήματα προκαλούνται από την αβεβαιότητα για την υγεία και τη συνέχεια του περιβάλλοντος, η οποία είναι αδιαχώριστη από τη ζωή και τη βιωσιμότητα του ανθρώπου. Έτσι, σύμφωνα με τα μοντέλα θλίψης-απώλειας, αναμένεται ότι οι άνθρωποι θα περάσουν από τη διαδικασία του πένθους[6].
Απώλεια και Πένθος
Η συναισθηματική απογοήτευση και το πένθος που έρχεται όταν χάνουμε το φυσικό περιβάλλον γύρω μας έχει ονομαστεί από τους ειδικούς «οικολογικό πένθος». Καθώς η κλιματική κρίση επιδεινώνεται, το οικολογικό πένθος γίνεται όλο και πιο διαδεδομένο, με τις έρευνες να υποδηλώνουν ότι είναι ένα αυξανόμενο παγκόσμιο φαινόμενο ψυχικής υγείας.
Σήμερα, έχει εισαχθεί ο νέος όρος «σολασταλγία», ο οποίος περιγράφει μια αίσθηση πένθους που προκύπτει είτε με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος είτε με την απώλεια αυτού λόγω μία καταστροφής ή αναγκαστικής εγκατάλειψης της περιοχής, καλούμενη και ως «κλιματική μετανάστευση».
Ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης, είναι πλέον αναπόφευκτο πως θα υπάρξουν ορισμένες επιπτώσεις στη ψυχική υγεία. Ευτυχώς, οι κοινωνίες φαίνεται να ανησυχούν για την αλλαγή του κλίματος, καθώς και για την ενθάρρυνση της προσωπικής και συλλογικής ευημερίας σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό.
Ευχόμαστε αυτή η συλλογική μορφή ανησυχίας να παρακινήσει την κοινή δράση για την αλλαγή του κλίματος και να οδηγήσει σε βελτιώσεις στην ψυχική υγεία των ανθρώπων, ειδικότερα των πιο ευάλωτων πληθυσμών. Και οι δύο δράσεις είναι αναγκαίες.
Συγγραφέας: Μαριάννα Αναγνωστοπούλου, Ψυχολόγος, ΑμΚΕ ΙΑΣΙΣ (www.iasismed.eu)
Το άρθρο αυτό δημιουργήθηκε με αφορμή το πρόγραμμα «ΕnvironMental Adaptation», το οποίο χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο και το Υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο, μπορείτε να μπείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του: https://environmentaladaptation.gr/
Βιβλιογραφία
[1] Cianconi P., Betrò S., Janiri, L. (2020), The Impact of Climate Change on Mental Health: A Systematic Descriptive Review, Frontiers in Psychiatry, Vol. 11, URL=https://www.frontiersin.org/article/10.3389/fpsyt.2020.00074.
[2] Edwards, S. A. (2008, March 20). Eco-Anxiety: An Intelligent Response. Retrieved March 27, 2017, from http://eco-anxiety.blogspot.com.au/2008/03/by-sarah-anne-edwards-phdlcsw- articles.html.
[3] Gillespie, S. (2016). “Climate Change Imaginings and Depth Psychology: Reconciling Present and Future Worlds.” In Environmental Change and the World’s Futures: Ecologies, Ontologies and Mythologies, edited by Jonathan P. Marshall and Linda H. Connor, 181– 95. New York: Routledge.
[4] Marshall, R. D., Bryant, R. A., Amsel, L., Suh, E. J., Cook, J. M., & Neria, Y. (2007). The psychology of ongoing threat: Relative risk appraisal, the September 11 attacks, and terrorism-related fears. American Psychologist, 62, 304–316. doi:10.1037/0003-066X.62.4.304
[5] Norgaard, K. M. (2009). Cognitive and behavioral challenges in responding to climate change. Background paper to the 2010 World Development Report (World Bank Policy Research Working Paper 4940). Washington, DC: The World Bank
[6] Worden, J. W. (2009). Grief counseling and gried therapy (4th ed.). New York, NY: Springer.
[7] Albrecht G, Sartore GM, Connor L, Higginbotham N, Freeman S, Kelly B, et al. Solastalgia: The distress caused by environmental change. Australas Psychiatry. 2007;15(Suppl 1):S95–8.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
