Ο πλανήτης γίνεται όλο και θερμότερος, το κλίμα αλλάζει και είναι “πολύ πιθανό” η υπερθέρμανση αυτή να είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης παρέμβασης.
Η νέα έκθεση χρησιμοποιεί τις εντονότερες λέξεις σχετικά με το θέμα – και κάποιοι ειδικοί που ασχολούνται με το κλίμα εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι εκτιμήσεις της IPCC είναι “συντηρητικές”.
Και όμως, οι άνθρωποι δεν κάνουν πολλά για να περιορίσουν τις κλιματικές αλλαγές. Στην πραγματικότητα κάνουμε πολύ λίγα. Oι ψυχολόγοι έχουν μελετήσει το γιατί για δεκαετίες.
Όταν υπάρχει ένα νέο θέμα προς επεξεργασία, σε αυτή την περίπτωση η αλλαγή του κλίματος, οι άνθρωποι διαμορφώνουν τη στάση τους απέναντι στο νέο θέμα βάσει των υποκείμενων αξιών τους, είπε ο ψυχολόγος Πωλ Στερν, PhD, των Εθνικών Ακαδημιών Επιστημών, στο Weather.com. Ο Στερν έχει ερευνήσει τις ανθρώπινες αντιδράσεις στις παγκόσμιες αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής αλλαγής, για δεκαετίες. Συνέβαλε σε μια ολοκληρωμένη έκθεση για τις ψυχολογικές προκλήσεις που αφορούν την κλιματική αλλαγή, την οποία δημοσίευσε η American Psychological Association το 2009.
Γιατί δεν αντιδρούμε στην κλιματική αλλαγή;
Τα συστήματα αξιών μερικών ανθρώπων δίνουν προτεραιότητα στο συλλογικό καλό. Άλλοι δίνουν προτεραιότητα στην προσωπική τους ζωή, ενεργώντας γύρω από μια αόριστη και μακρινή απειλή, η οποία θεωρείται σε μεγάλο βαθμό ως μια απλή ακαδημαϊκή συζήτηση και απίθανη ψυχολογικά.
Μερικοί άνθρωποι δεν ενεργούν, επειδή αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ελέγξουν το αποτέλεσμα ή ότι το ζήτημα προκαλεί πολύ άγχος, με αποτέλεσμα να επιλέγουν να κοιτάξουν απο την άλλη, μόνο προσωρινά όπως πιστεύουν.
Ο Κας Σαστάιν, ο πρώην επικεφαλής του προέδρου Ομπάμα, σημείωσε ότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν τον κίνδυνο που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή το ίδιο με μια πιο απτή απειλή. Μια πράξη τρομοκρατίας, για παράδειγμα, μπορεί να είναι και πιθανή και εξέχουσα και ως εκ τούτου κάνει τους ανθρώπους να φοβούνται ότι ένα ακόμη τέτοιο γεγονός θα συμβεί (είτε είναι πιθανό είτε όχι), όπως έγραψε. Αντίθετα, η κλιματική αλλαγή είναι δύσκολο να συσχετιστεί με κάποια συγκεκριμένη τραγωδία ή καταστροφή.
Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή προκάλεσε γεγονότα, όπως ο τυφώνας Sandy ή τις πρόσφατες καταστροφές στις Φιλιππίνες, να εκδηλωθούν είτε χειρότερα ή αύξησε τις πιθανότητες, αλλά είναι δύσκολο να πούμε κατά πόσο. Υπάρχει ακόμα μεγάλη αβεβαιότητα μέσα στην επιστημονική κοινότητα, όπως συμπλήρωσε ο Τζεφ Μάστερς.
Για τους μη επιστήμονες, οι αβεβαιότητες μπορεί να παρερμηνευθούν. Καλής πρόθεσης προσπάθειες από τους ειδικούς της κλιματικής αλλαγής για να χαρακτηρίσουν αυτό που ξερουν και αυτό που δεν ξέρουν, μπορεί να οδηγήσουν σε συστηματική υποτίμηση του κινδύνου, όπως ανέφερε η έκθεση του APA το 2009. Οι επιστήμονες έχουν μείνει με το πρόβλημα του πώς να παρουσιάσουν τον κίνδυνο με ειλικρίνεια ενώ συγχρόνως να μην προωθήσουν κάποια λανθασμένη αισιοδοξία και δικαιολογημένη αδράνεια.
Επιλέον, με σπάνια γεγονότα, όπως ο τυφώνας Katrina είναι δύσκολο για το μέσο άτομο να εντοπίσει τον κίνδυνο με βάση τις προσωπικές τους εμπειρίες. Εάν μια πλημμύρα που συμβαίνει κάθε 100 χρόνια, απαντάται πλέον κάθε 30 χρόνια, τι σημαίνει αυτό σε σχέση με το πότε αναμένεται να έρθει η επόμενη; είπε ο Δρ Stern. Το θέμα αφορά τη δυσκολία κατανόησης σπάνιων γεγονότων.
Υπάρχουν διάφορα παραδείγματα ανθρώπων που καταστράφηκε το σπίτι τους/το κτήμα τους από μία φυσική καταστροφή και ξαναδημιούργησαν την περιουσία τους χτίζοντας με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, διότι πίστευαν ότι θα προστατεύονταν από μία ενδεχόμενη φυσική καταστροφή που νόμιζαν ότι δεν θα τους ξανασυμβεί, επειδή είναι ασφαλείς.
Eκείνοι που αρνούνται τις κλιματικές αλλαγές συμβάλουν σημαντικά στη μαζική αδράνεια απέναντι στο κλίμα, είπε ο Στερν. Λένε ότι δεν είναι τίποτα για να ανησυχούν. Δεν προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, οπότε δεν έχει την ευθύνη να κάνει τίποτα ή δεν οφείλει να ενδιαφερθεί, είπε ο Στερν. Η στάση αυτή είναι ιδιαίτερα ισχυρή στις ΗΠΑ και αρκετά στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και σε άλλες χώρες είναι σπάνια – σχεδόν ανύπαρκτη“.
Η δράση που αλλάζει τη ζωή είναι δύσκολη
Όταν οι άνθρωποι αποφασίζουν ότι θα έπρεπε να κάνουν κάτι, υπάρχει ένα ερώτημα για το τι πρέπει να κάνουν και κατά πόσον οι πληροφορίες που είναι εκεί έξω είναι αξιόπιστες όπως είπε ο Στερν. Για παράδειγμα, η αξιολόγηση του κόστους και του οφέλους από την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στο σπίτι είναι χρονοβόρα και δύσκολη και ακόμα περισσότερο να εμπιστευτεί εργολήπτες και τους παροχείς ενέργειας για να δημιουργήσουν το μεγαλύτερο όφελος, όπως εξήγησε. Παράδειγμα ο ίδιος ο Στερν, στον οποίο πήρε έξι χρόνια για να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά στο το σπίτι του, πιστεύοντας ότι όταν αγόρασε το σπίτι θα το κάνει αμέσως.
Όταν οι άνθρωποι κάνουν μικρές ενέργειες – ανακυκλώνουν ή χρησιμοποιούν επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες παντοπωλείων – θεωρούν ότι έχουν κάνει την υποχρέωσή τους, λέει ο Στερν και νοερά το διαγράφουν απο τη λίστα τους με τα πράγματα που πρέπει να κάνουν . Οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια με την ιεράρχηση των βημάτων και των ενεργειών που πρέπει να κάνουν για να περιορίσουν την κλιματική αλλαγή“, πρόσθεσε. Ο Στερν και ένας συνάδελφος δημοσίευσαν μια λίστα με τις πιο αποτελεσματικές ενέργειες που μπορούν οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις να κάνουν κατά της κλιματικής αλλαγής στο Environment Magazine.
Τι θα μας έκανε λοιπόν να αλλάξουμε συλλογικά τους τρόπους μας και να καταπολεμήσουμε την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή σε ατομικό επίπεδο;
Από ψυχολογική άποψη, λίγο από όλα πρέπει να συμβούν, όπως δήλωσε ο Στερν:
– Να συνδεθούν τα έντονα καιρικά φαινόμενα με τις ανθρώπινες επιδράσεις. Είναι ένας τρόπος να γίνει πιο κατανοητή η σύνδεση της απειλής, σε μεγαλύτερο εύρος του ανθρώπινου πληθυσμού.
– Να είμαστε λιγότεροι αρνητικοί απέναντι στο κλίμα και στη θέση που χρειάζεται να πάρουμε, ξεκινώντας από τις πιο απλές ενέργειες και δείχνοντας συνέπεια στην περιβαλλοντική συμπεριφορά μας. Οι δικές μας αντιδράσεις θα καθορίσουν το μέλλον μας και χρειάζεται να μπορέσουμε να κάνουμε αυτή την προβολή στο άμεσο/έμμεσο μέλλον ώστε να κινητοποιηθούμε στο σήμερα.
– Να δημιουργηθούν πιο εύκολοι και προσιτοί οδηγοί προς τους πολίτες για τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα.
– Να δοθεί ανανεωμένη κοινωνιολογική έμφαση στις ενέργειες για το κοινό καλό, με άξονα την πολιτεία και τη συμμετοχή όλης της κοινωνίας.
Πηγή: weather.com και apa.org
