Οι ψυχολόγοι αναλύουν τις γνωστικές παρακάμψεις που μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αξιολογούμε τον κίνδυνο και αποφασίζουμε να συμπεριφερθούμε ενώ αντιμετωπίζουμε την πανδημία.
Αν κάποιοι φίλοι και μέλη της οικογένειας που κόλλησαν COVID-19 είχαν ήπια συμπτώματα και ανάρρωσαν γρήγορα ή αν είχαν παρενέργειες από τον εμβολιασμό, ο εγκέφαλός σας μπορεί να σας πείσει ότι θα είχατε την ίδια εμπειρία. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως «ευρετική μέθοδος διαθεσιμότητας», είναι μία από τις γνωστικές παρακάμψεις που εξοικονομούν εγκεφαλική ενέργεια και θεωρούνται γενικώς θετικές και ωφέλιμες.
Όμως, αυτές οι γνωστικές παρακάμψεις μπορεί να είναι θανάσιμες κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, προειδοποιεί ο Θίοντορ Μπωσαίν, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ, και οι συνεργάτες του στη μελέτη.
Ο Μπωσαίν και οι συνεργάτες του αναλύουν τις γνωστικές παρακάμψεις που μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αξιολογούμε τον κίνδυνο και αποφασίζουμε να συμπεριφερθούμε ενώ αντιμετωπίζουμε την πανδημία, σε ένα πρόσφατο άρθρο τους στο περιοδικό Brain, Behavior and Immunity.
Mια δεύτερη συντόμευση είναι γνωστή ως «ευρετική αντιπροσωπευτικότητα». Όταν ο εγκέφαλος βασίζεται σε αυτή τη γνωστική συντόμευση μπορεί να σας πει ότι μόνο οι ηλικιωμένοι κινδυνεύουν να κολλήσουν COVID-19, παρά την αφθονία εμπειρικών αποδείξεων για το αντίθετο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές Μπορεί να αγνοήσουμε ή να μη λάβουμε υπόψη μας τα βασικά δεδομένα σχετικά με τον SARS-CoV-2 και να αποφασίσουμε να συναναστραφούμε με ανθρώπους που πιστεύουμε ότι είναι απίθανο να έχουν μολυνθεί, παρόλο που όλοι κινδυνεύουμε να εκτεθούμε και να μολυνθούμε από αυτό τον παθογόνο οργανισμό.
Αυτή η συντόμευση περιλαμβάνει δύο σημαντικές υποκατηγορίες που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα να βάλουμε τον εαυτό μας και τους άλλους σε κίνδυνο. Βγάζουμε λανθασμένα συμπεράσματα μέσω της ευρετικής «έλλειψης ευαισθησίας στην προβλεψιμότητα», κατά την οποία, για παράδειγμα, πιστεύουμε ότι ένας φίλος που πάσχει από COVID-19 αλλά έχει ήπια συμπτώματα δεν διασπείρει τον ιό και δεν θα υποφέρει από μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία του.
Διαβάστε σχετικά: Πανδημία και Ψυχική Υγεία: Συνέπειες και Τρόποι Διαχείρισης
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι αρχές σε πολλές κοινότητες επιδίωξαν να περιορίσουν τις κοινωνικές συγκεντρώσεις για να επιβραδύνουν τη διασπορά του ιού. Όταν οι εγκέφαλοί μας χρησιμοποιούν τη συντόμευση «έλλειψης ευαισθησίας στο μέγεθος του δείγματος», συμπεραίνουμε ότι τα ποσοστά μόλυνσης σε μικρές συγκεντρώσεις είναι ενδεικτικά του ποσοστού μόλυνσης του συνολικού πληθυσμού, το οποίο είναι λάθος.
Σύμφωνα με τον Μπωσαίν και τους συνεργάτες του Στο πλαίσιο της μολυσματικής ασθένειας, οι μικρές ομάδες μπορεί να αποκλίνουν εκθετικά από το ποσοστό μόλυνσης του πληθυσμού, δεδομένου ότι τα μέλη των μικρών ομάδων είναι μη τυχαία και συχνά έχουν κοινούς γνωστούς και επαγγέλματα υψηλού κινδύνου.
Η ευρετική της «αγκύρωσης» αναφέρεται στην τάση των ανθρώπων να προσκολλώνται στις αρχικές πληροφορίες που λαμβάνουν για κάτι, ακόμη και μετά τη λήψη επικαιροποιημένων πληροφοριών.
Κατά τη δεκαετία του 1970, μελέτες των Ισραηλινών ψυχολόγων Άμος Τβέρσκι και Ντάνιελ Κάνεμαν έδειξαν ότι οι εγκέφαλοι όλων των ανθρώπων, ακόμα και γιατρών και επαγγελματικών ψυχικής υγείας, ακολουθούν αυτές τις νοητικές συντομεύσεις για να εξοικονομήσουν γνωστικούς πόρους. Επίσης ανακάλυψαν ότι η πληθώρα εμπειριών στη ζωή δεν μπορεί να παρακάμψει (και μπορεί ακόμη και να οξύνει) τις γνωστικές συντομεύσεις.
Σύμφωνα με το συμπέρασμα των ερευνητών:
Η εκπαίδευση, η επίγνωση και η περαιτέρω έρευνα για τον ρόλο των ευρετικών στη διάδοση των μολυσματικών ασθενειών θα βοηθούσε στη βελτίωση της λήψης αποφάσεων και στη μείωση επικίνδυνων συμπεριφορών κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας. Προκειμένου να αξιολογούμε με ακρίβεια το ρίσκο, να συμπεριφερόμαστε με ασφάλεια και να σταματήσουμε την εξάπλωση του COVID-19, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις ευρετικές και την επιρροή τους στην αντίληψη και τη συμπεριφορά μας.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, μεταφράστρια – επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
