Δρ. Γλυκερία Ρέππα

Mindfulness & Κορωνοϊός

Mindfulness & Κορωνοϊός

Δρ. Γλυκερία Ρέππα
γυναίκα κάθεται σπίτι για τον κορονοϊό με Mindfulness
Image credit: Andrew Neel / pexels.com

Πώς να αντιμετωπίσουμε το «μένουμε σπίτι» με τη βοήθεια των παραδοχών της ενσυνειδητότητας (mindfulness).


Η χώρα μας, αλλά και ολόκληρος ο πλανήτης, αυτές τις μέρες δοκιμάζονται σε ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο πανδημίας: «στον πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό» (όπως πολλοί το έχουν ονομάσει). Η κυβέρνηση έχει πάρει μέτρα και ζητάει από τους πολίτες να «μείνουν στο σπίτι» όσο περισσότερο μπορούνε. Πολλοί άνθρωποι όμως, αυτό δεν το κάνουν και η κυβέρνηση αναγκάζεται να πάρει ακόμα πιο αυστηρά μέτρα (κλείσιμο καταστημάτων, κλείσιμο παραλιών κλπ.) για να επιβραδύνει το κύμα αύξησης των κρουσμάτων.

Αντιλαμβάνομαι ότι το να σου λέει κάποιος «μείνε σπίτι σου» σε κάνει να νιώθεις ότι σου στερείται η ελευθερία και η επιλογή. Από την άλλη όμως, αν σκεφτείς ότι μπορεί να κολλήσεις εσύ ή κάποιος δικός σου, σε γεμίζει με φόβο, ίσως και τρόμο. Επίσης, τόσες μέρες κλεισμένος στο σπίτι μπορεί να φοβάσαι μην πάθεις κατάθλιψη, και αυτό είναι κάτι που απασχολεί τους ειδικούς της ψυχικής υγείας στο πώς μπορούν να βοηθήσουν.

Ήρθε όμως ο καιρός να αναλάβει ο καθένας την ατομική ευθύνη. Και ναι είναι αλήθεια ότι είναι δύσκολο να παίρνεις την ευθύνη των πράξεων σου. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα προσπαθήσω να βοηθήσω, με την ανάλυση των παραδοχών της ενσυνειδητότητας.

Σύμφωνα με τη θεωρία της ενσυνειδητότητας όταν κάποιος εξασκείται στα μονοπάτια της ενσυνειδητότητας μαθαίνει να λειτουργεί βασισμένος στις 4 παραδοχές της ενσυνειδητότητας: την παροδικότητα, τη μη προσκόλληση, το μη προσδιορισμό του εαυτού του και την αποδοχή. Παρακάτω περιγράφονται αυτές οι 4 παραδοχές και πώς μπορείς να τις υιοθετήσεις για αυτές τις μέρες.


Διαβάστε σχετικά: #Karantina στο σπίτι: 10 ιδέες για να περάσετε καλύτερα αυτές τις ημέρες


Παραδοχή της παροδικότητας

Όλα αλλάζουν και τίποτα δεν μένει το ίδιο. Είναι μια ουσιώδης πτυχή της φύσης της πραγματικότητας και μια από τις πρώτες γνώσεις που αποκομίζει κάποιος που εξασκείται στην ενσυνειδητότητα (Kabat- Zinn, 2013; Shapiro & Carlson, 2009). Είναι η φύση των πραγμάτων έτσι ώστε να γεννιούνται και να φεύγουν. Αν παρατηρήσει κάποιος τη φύση θα δει πως έτσι είναι φτιαγμένος ο κόσμος, όλα να γεννιούνται (άνοιξη) και να φεύγουν (χειμώνας).

Έτσι είναι σε όλα τα πράγματα (σκέψεις, συναισθήματα, καταστάσεις). Το άτομο υποφέρει όταν ξεχνάει αυτή την παραδοχή (Bien, 2006; Kabat- Zinn, 2013). Συνήθως το άτομο όταν βιώνει κάτι που είναι δυσάρεστο, αντιδρά σαν να μην πρόκειται να τελειώσει. Ως εκ τούτου, όταν υπάρχει η υπενθύμιση ότι όλα είναι παροδικά και έρχονται και φεύγουν, τότε υπάρχει κάποια ανακούφιση και μπορεί να δει τα πράγματα διαφορετικά και ότι όλα τελειώνουν και ξεκινά κάτι καινούριο, όπως ακριβώς γίνεται με κάθε κύκλο αναπνοής.

Επομένως, το πρώτο που έχεις να κάνεις είναι να σκεφτείς τι συναισθήματα σου δημιουργούνται με αυτή την κατάσταση. Και να σκεφτείς ότι όλα είναι παροδικά. Αυτή η κατάσταση που ζούμε δεν θα μείνει για πάντα, κάποια στιγμή θα αλλάξει (και αν το σκεφτείς καλά….Αλλάζει μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα και λεπτό το λεπτό).

Το να «μείνω στο σπίτι» δεν θα είναι για πάντα, θα αλλάξει κάποια στιγμή. Δες επομένως με ποιους τρόπους μπορείς να περάσεις καλύτερα στο σπίτι. Στο διαδίκτυο πλέον, υπάρχουν αρκετοί ιστότοποι που προτείνουν δραστηριότητες για αυτές τις μέρες που πρέπει να είμαστε στο σπίτι.

Παραδοχή της μη προσκόλλησης

Η μη προσκόλληση είναι η διαδικασία κατά την οποία το άτομο δεν προσκολλάτε σε σκέψεις, συναισθήματα, αισθήσεις, ανθρώπους, πράγματα κλπ. Σύμφωνα με την Cook-Cottone (2015) ένα πνευματικό γεγονός συνδυάζεται αναμφισβήτητα με ένα συναισθηματικό τόνο, ο οποίος μπορεί να είναι θετικός, ουδέτερος ή αρνητικός.

Το να δίνει κάποιος προσοχή στο συναισθηματικό του τόνο, και να αναγνωρίζει ποιος είναι αυτός ο τόνος και γιατί υπάρχει εκείνη τη στιγμή στο άτομο, μπορεί να προστατέψει το άτομο από «συναισθηματική αναταραχή» και «υπερφόρτωση» συναισθημάτων.

Επίσης, το να αναγνωρίζει κάποιος το συναισθηματικό του τόνο μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του από την «αυτόματη» αντίδραση στην ενσυνείδητη ανταπόκριση. Γίνεται αντιληπτός από το άτομο τόσο ως σωματική αίσθηση, όσο και ως σκέψεις και συναίσθημα τα οποία επηρεάζουν τη δράση – συμπεριφορά του.

Το άτομο από τη φύση του προσελκύεται περισσότερο από τους θετικούς και ευχάριστους τόνους και αποφεύγει τους αρνητικούς ή αποτρεπτικούς τόνους. Αλλά όλοι οι άνθρωποι έχουμε τη συνήθεια να δίνουμε προσοχή κυρίως στα δυσάρεστα συναισθήματα. Είναι απόλυτα λογικό, γιατί το μυαλό μας είναι κατασκευασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει προσοχή και να θυμάται καταστάσεις και εμπειρίες που είναι απειλητικές για τον οργανισμό.

Όμως ένα αρνητικό συναίσθημα ισοδυναμεί με τρία θετικά, όπως και μία αρνητική σκέψη αντισταθμίζεται με τρεις θετικές. Με την πρακτική της ενσυνειδητότητας το άτομο μαθαίνει την πνευματική διαδικασία έτσι ώστε να μην προσκολλάται σε κάτι (θετικό ή αρνητικό), αλλά να το αφήνει να συμβεί, να κάνει τον κύκλο του και να φεύγει ή να αλλάζει υπόσταση (Grabovac et al., 2011). Στην ουσία η παραδοχή της μη προσκόλλησης συμπληρώνει την παραδοχή της παροδικότητας.

Άρα τι θα μπορούσες να κάνεις; Για κάθε αρνητική σκέψη που σου έρχεται, σκέψου τρεις θετικές σκέψεις για την κατάσταση που βιώνουμε. Το «μένουμε σπίτι» έχει αρκετά θετικά αν το σκεφτείς… (ξεκούραση, αλλαγή διακόσμησης, να μάθω κάτι καινούριο μέσα από το διαδίκτυο, να έρθω σε μεγαλύτερη επαφή με τους δικούς μου ανθρώπους, να διαβάσω τα βιβλία που έλεγα και δεν κατάφερνα, να παίξω με τα παιδιά μου κλπ.)


Διαβάστε σχετικά: Κορωνοϊός: Συμβουλές για το διάστημα που μένουμε σπίτι


Η παραδοχή του μη προσδιορισμού του εαυτού

Η παραδοχή αυτή στην ουσία αναφέρεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει σταθερή, αμετάβλητη οντότητα η οποία αποκαλείται «εαυτός» (Shapiro & Carlson, 2009). Πιο συγκεκριμένα η παραδοχή αυτή έχει να κάνει με τον μη προσδιορισμό του εαυτού με μια έννοια, για παράδειγμα άτομα τα οποία πάσχουν από νευρική ανορεξία συχνά προσδιορίζουν τον εαυτό τους «είμαι ανορεξική», έτσι δεν βλέπουν το πρόβλημα ή τη δυσκολία ή την ασθένεια τους σαν κάτι έξω από αυτούς αλλά μάλλον σαν κάτι που τους χαρακτηρίζει το «είναι» και την έννοια του «εαυτού» τους. Με το να διακρίνει το άτομο το τι είναι και τι δεν είναι, μπορεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, τις δυσκολίες, τις ασθένειες πιο αποτελεσματικά.

Όταν επομένως έρθουν εκείνες οι σκέψεις : του «είμαι θλιμμένος» κλπ., αντικατέστησέ τες με «νιώθω λίγο θλίψη αυτή τη στιγμή»

Η παραδοχή της αποδοχής

Η παραδοχή της αποδοχής αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία το άτομο αφήνει τα πράγματα να συμβούν. Για παράδειγμα νιώθει θυμό, το ξέρει ότι νιώθει θυμό, τον εξετάζει με περιέργεια και αποδέχεται ότι εκείνη τη στιγμή βιώνει το συγκεκριμένο συναίσθημα, χωρίς να αντιστέκεται ή/και να αντιδρά. Απλά το αποδέχεται, το εξετάζει με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά. Ίσως να είναι η πιο δύσκολη παραδοχή για να την εντάξει το άτομο στην καθημερινότητά του, γιατί θα πρέπει πρώτα να παρατηρήσει, να επεξεργαστεί αυτό που παρατήρησε με ανοιχτό μυαλό και να αποδεχτεί την κατάσταση.

Κοίταξε τα συναισθήματα που νιώθεις και παραδέξου το ότι τα νιώθεις. Όλα τα συναισθήματα (θετικά – αρνητικά) υπάρχουν για συγκεκριμένους λόγους. Παραδέξου λοιπόν αν αισθάνεσαι: φόβο, αγωνία, θυμό κλπ. Είναι ανθρώπινο να τα αισθάνεσαι, το ζήτημα είναι πως τα διαχειρίζεσαι… και εδώ έρχεται η δική σου ατομική ευθύνη.

Αν αισθάνεσαι ότι χρειάζεσαι οποιαδήποτε βοήθεια αυτές τις μέρες, επικοινώνησε με έναν ειδικό. Οι περισσότεροι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και διαδικτυακά.


Βιβλιογραφία

  • Bien, T. (2006). Mindful therapy: A guide for therapists and helping professionals. Boston MA: Wisdom Publications.
  • Cook-Cottone, C.P. (2015). Mindfulness and yoga for self-regulation. New York N.Y.: Springer.
  • Grabovac, A.D., Lau, M.A. and Willett, B. R. (2011). Mechanisms of mindfulness: A Buddhist psychological model. Mindfulness. Doi: 10.1007/s12671-011-0054-5.
  • Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living, revised edition: How to cope with stress, pain and illness using mindfulness meditation. New York, NY: Bantam Books.
  • Shapiro, S.L. & Carlson, L.E. (2009). The art and science of mindfulness: Integrating mindfulness into psychology and the helping professions. Washington D.C: American Psychological Association.
  • Stahl, B. & Goldstein, E. (2010). A mindfulness-based stress reduction workbook. Oakland, CA: New Harbinger Press.
Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...