Μαργαρίτα Οικονομάκου

Αναδυόμενη ενηλικίωση: Γιατί οι άνθρωποι αρνούνται να μεγαλώσουν;

Αναδυόμενη ενηλικίωση: Γιατί οι άνθρωποι αρνούνται να μεγαλώσουν;

αναδυόμενος ενήλικας αρνείται να μεγαλώσει
Image credit: Kajetan Sumila / unsplash.com

Τα τελευταία 50 χρόνια η ιστορία της ανθρωπότητας έχει σηματοδοτηθεί από ποικίλες αλλαγές, σε ιστορικό, κοινωνικό και διαπροσωπικό επίπεδο, αλλάζοντας την φύση και τις δυναμικές των ανθρώπινων σχέσεων. Ανάμεσα σε αυτές τις αλλαγές παρατηρήθηκε ένα φαινόμενο κατα το οποίο οι άνθρωποι οι οποίοι θεωρούνται ενήλικες με βάση την ηλικία τους, παρατηρείται πως δεν αναπτύσσουν τα τυπικά χαρακτηριστικά της ενηλικίωσης, όπως για παράδειγμα την ανεξαρτητοποίηση από το οικογενειακό περιβάλλον, ή την την οικονομική τους χειραφέτηση.


Ποτέ ένας άνθρωπος θεωρείται ενήλικας;

Όπως οι περισσότεροι γνωρίζουμε, στις δυτικές κοινωνίες ένας άνθρωπος θεωρείται ενήλικας μόλις συμπληρώσει τα 18 έτη. Ήδη όμως από την ηλικία των 16 ετών, σε πολλές χώρες, όπως η Αμερική, και η Ιταλία, παραχωρούνται δικαιώματα όπως αυτά της οδήγησης οχήματος, καθώς θεωρείται ορόσημο στην αναπτυξιακή διαδρομή ενός ανθρώπου.

Μέχρι και λίγες δεκαετίες πριν οι άνθρωποι καλούνται να αναλάβουν ενήλικες ευθύνες μετά το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους ή ακόμη και νωρίτερα. Σε κάποιες εποχές επίσης, η παιδική εργασία θεωρούνταν φυσιολογική και τα παιδιά ακόμα και στην εφηβεία θεωρούνταν ενεργά μέλη της οικογένειας και συνεισέφεραν στον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Σταδιακά η παιδική εργασία θεωρήθηκε παράνομη επιτρέποντας στα παιδιά να είναι παιδιά, ενώ παράλληλα -κυρίως στις δυτικές κοινωνίες- άρχισε να παρατείνεται σημαντικά το στάδιο της ενηλικίωσης. Πιο συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ένα φαινόμενο κατα το οποίο, οι έφηβοι ή οι νεαροί ενήλικες συνεχίζουν να μένουν με τους γονείς τους για σημαντικό χρονικό διάστημα το οποίο έχει παραταθεί στις μέρες μας έως και τα 35 έτη ή ακόμα και παραπάνω.

Το φαινόμενο, το οποίο έχει πλέον γενικευτεί, έχει πάρει το όνομα αναδυόμενη ενηλικίωση (emerging adulthood) και περιλαμβάνει ένα σύνολο συμπεριφορών το οποίο έχει τις ρίζες του σε κοινωνικές, οικονομικές και ψυχολογικές μεταβολές, και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον λόγω της πολυπλοκότητας του σε πολλά επίπεδα.

Η αναδυόμενη ενηλικίωση αφορά την περίοδο η οποία ξεκινάει από το τέλος της εφηβείας περί τα 20 έτη και φτάνει έως και τα 25 έτη, αν και ορισμένοι ερευνητές έχουν συμπεριλάβει το φαινόμενο μέχρι και την ηλικία των 29 ετών στον ορισμό αυτό (Society for the Study of Emerging Adulthood, 2016). Ο Jeffrey Arnett, ένας από τους βασικούς μελετητές του φαινομένου, υποστηρίζει ότι η έννοια της αναδυόμενης ενηλικίωσης δεν περιγράφει ούτε την εφηβεία ούτε την νεανική ενηλικίωση.

Άτομα σε αυτήν την ηλικιακή περίοδο έχουν αφήσει τη σχετική εξάρτηση της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας, αλλά δεν έχουν αναλάβει ακόμη τις ευθύνες της ενηλικίωσης. «Η αναδυόμενη ενηλικίωση είναι μια εποχή της ζωής όπου ενώ υπάρχουν πολλές διαφορετικές δυνατότητες, δεν λαμβάνονται αποφάσεις για το μέλλον, και το πεδίο της ανεξάρτητης εξερεύνησης των δυνατοτήτων της ζωής είναι σε δεύτερη μοίρα» (Arnett, 2000).

Ο Arnett έχει εντοπίσει πέντε χαρακτηριστικά της αναδυόμενης ενηλικίωσης. Αυτοί οι πέντε πυλώνες δεν είναι καθολικοί αλλά πολύ συχνά παρόντες στο φαινόμενο και αφορούν την εξερεύνηση της ταυτότητας μετά την εφηβεία, την αστάθεια (λόγω της αναζήτησης θέσης στον κόσμο), την εστίαση στον Εαυτό, στους πόρους και στους στόχους κάποιου, το αίσθημα ανασφάλειας (το «αίσθημα ισορροπίας») και τη φάση των δυνατοτήτων, κατανοητή ως μια δυναμική περίοδο εξερεύνησης και ευκαιρίας.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα, το φαινόμενο περιγράφει πρωτίστως ανθρώπους που ζουν σε ανεπτυγμένες χώρες, αλλά βιώνεται επίσης από νέους σε πλούσιες αστικές οικογένειες στον Παγκόσμιο Νότο. Ο όρος περιγράφει νεαρούς ενήλικες που δεν έχουν παιδιά, δεν ζουν στο σπίτι τους ή / και δεν έχουν επαρκές εισόδημα για να γίνουν πλήρως ανεξάρτητοι.

Η αναδυόμενη κατάσταση της ενηλικίωσης ως νέο δημογραφικό στοιχείο αλλάζει αμφιλεγόμενα, και ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι νέοι άνθρωποι αγωνίζονται με την «εξερεύνηση ταυτότητας, την αστάθεια, την εστίαση στον εαυτό και μια αίσθηση ότι έχουν βαλτώσει».

Επίσης, οι περισσότεροι άνθρωποι στο αναδυόμενο στάδιο ενηλικίωσης δεν θεωρούν πλέον τους εαυτούς τους έφηβους, αλλά από την άλλη δεν βλέπουν τους εαυτούς τους εξ ολοκλήρου ως ενήλικες. Στο παρελθόν, ορόσημα όπως η ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η εύρεση εργασίας και ο γάμος σηματοδοτούσαν σαφώς την είσοδο στην ενηλικίωση.


Διαβάστε σχετικά: Το Πέρασμα από την επεξεργασία της Εικονικής Εφηβείας του Παιδιού - στην Ευχαριστιακή Ζήση της Ενηλικίωσης που αξιώνει όλη την Οικογένεια


Ωστόσο, στα σύγχρονα, μεταβιομηχανικά έθνη, καθώς οι θέσεις που απαιτούν πτυχίο πανεπιστημίου έχουν γίνει πιο συνηθισμένες και η μέση ηλικία του γάμου έχει γίνει μεγαλύτερη, το χρονικό διάστημα μεταξύ της εγκατάλειψης της εφηβείας και της επίτευξης αυτών των ορόσημων έχει παραταθεί, καθυστερώντας την ηλικία κατά την οποία πολλοί νέοι εισέρχονται πλήρως στην ενηλικίωση.

Εάν τα άτομα 18–25 ταξινομηθούν ως νεαροί ενήλικες, oι αναδυόμενοι ενήλικες βρίσκονται ακόμη στη διαδικασία απόκτησης εκπαίδευσης, είναι άγαμοι και είναι άτεκνοι. Μέχρι την ηλικία των τριάντα, τα περισσότερα από αυτά τα άτομα βλέπουν τους εαυτούς τους ως ενήλικες, με βάση την πεποίθηση ότι έχουν διαμορφώσει χαρακτηριστικά όπως η ευθύνη του εαυτού, η οικονομική ανεξαρτησία και η ανεξαρτησία στη λήψη αποφάσεων.

Ο κοινωνικός ψυχολόγος Kenneth Keniston σημειώνει ότι, όπως ακριβώς η βιομηχανική κοινωνία εισήγαγε την εφηβεία μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης, η μεταβιομηχανική κοινωνία γέννησε μια νέα εποχή. Ο Keniston, σε μια παρόμοια ανάλυση του, ορμώμενος από τη θεωρία της ανάπτυξης που διατύπωσε ο Erikson (σύμφωνα με την οποία η γνωστική και ψυχολογική ανάπτυξη του καθενός μας προχωρά σύμφωνα με μια σειρά συγκρούσεων μεταξύ αντιτιθέμενων δυνάμεων), υποθέτει ότι η εσωτερική σύγκρουση που πρέπει να φέρει εις πέρας ο νεαρός ενήλικας είναι αυτή μεταξύ της εξατομίκευσης και της αποξένωσης: εάν η κατάκτηση ενός σταθερού κοινωνικού ρόλου συγκεντρώνεται στον πρώτο πόλο (δέσμευση για εργασία, σταθερή συναισθηματική σχέση, αναζήτηση για ευημερία για τις νέες γενιές, πολιτική δέσμευση στην κοινότητα ), στον πόλο της αποξένωσης έχουμε περιθωριοποίηση, συναισθηματική ευαλωτότητα, εγκατάλειψη ιδεών και ρόλων, αστάθεια ταυτότητας.

Ο κίνδυνος έλλειψης ταυτότητας στον οποίο πολλοί νέοι υφίστανται σήμερα έγκειται ακριβώς στην αδυναμία εύρεσης θέσης στον κόσμο, στην ασυνέπεια του κοινωνικού ρόλου (Hurrelmann και Ouenzel). Το 1950, ο Erik Erikson πρότεινε ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας οι άνθρωποι παλεύουν με το ζήτημα της ταυτότητας. Ωστόσο, ακόμη και ο ίδιος λίγα χρόνια αργότερα (1968) σχολίασε μια τάση κατά τον 20ο αιώνα μιας «παρατεταμένης εφηβείας» στις βιομηχανικές κοινωνίες.

Σήμερα, η διαδικασία ανάπτυξης της αίσθησης ταυτότητας συμβαίνει στα τέλη της εφηβείας, συνήθως μετά τα 20 χρόνια. Κατά την αναδυόμενη ενηλικίωση οι άνθρωποι διερευνούν τις επιλογές σταδιοδρομίας τους και τις ιδέες τους για οικείες σχέσεις, θέτοντας τα θεμέλια για την ενηλικίωση.

Ο Arnett περιέγραψε επίσης αυτή τη χρονική περίοδο ως την εποχή της αστάθειας. Η εξερεύνηση σχετικά με τις επιλογές που έχει ο νέος ενήλικας δημιουργεί αβεβαιότητα και αστάθεια. Οι αναδυόμενοι ενήλικες αλλάζουν θέσεις εργασίας, σχέσεις και κατοικίες πιο συχνά από άλλες ηλικιακές ομάδες.

Οι ιστορικές αλλαγές

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η μέση ηλικία που παντρεύονταν νεαροί ενήλικες ήταν 20,3 ετών για γυναίκες και 22,8 ετών για τους άνδρες, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού ή / και ολοκλήρωση της εκπαίδευσης. Οι νέες μητέρες αναλάμβαναν ρόλους πλήρους απασχόλησης στο σπίτι, ενώ οι σύζυγοι είχαν αφοσιωθεί στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Στη δεκαετία του 1970 η μέση ηλικία για τη δημιουργία οικογένειας άρχισε να αυξάνεται, και, έως το 2010 αυξήθηκε στα 26 χρόνια για τις γυναίκες και στα 28 για τους άνδρες.

Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν, υπήρξαν κάποια ορόσημα που άλλαξαν όλα όσα γνώριζαν οι άνθρωποι τη δεκαετία του 1960 και του 70, συμβάλλοντας στην ύπαρξη των αναδυόμενων σταδίων της ενηλικίωσης της ζωής. Η τεχνολογική επανάσταση: η τεχνολογική επανάσταση μετέτρεψε τις Ηνωμένες Πολιτείες (και άλλες βιομηχανικές οικονομίες) από τις μεταποιητικές οικονομίες σε οικονομίες γνώσης και δεξιοτήτων.

Μετά την εξάπλωση των υπολογιστών σε όλα τα σπίτια και τους χώρους εργασίας, απαιτούνταν ολοένα και περισσότερη εκπαίδευση για την απασχόληση. Αυτό ώθησε τους νεότερους ενήλικες να περνούν όλο και περισσότερο χρόνο στο να εκπαιδευτούν, αντί να εργάζονται με πλήρη απασχόληση έχοντας δημιουργήσει οικογένεια, χαρακτηριστικά που συνδέονται γενικά με την έννοια της ενηλικίωσης.

Η σεξουαλική επανάσταση: Η σεξουαλική επανάσταση, η οποία ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, συνέβαλε στην αναδυόμενη ενηλικίωση λόγω του ότι οι νέοι ενήλικες άρχισαν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις πριν από το γάμο ή πριν αποκτήσουν παιδιά. Μπορεί αυτό στις μέρες μας να φαίνεται αυτονόητο, τις περασμένες δεκαετίες όμως, η σεξουαλικότητα αποτελούσε ταμπού και χρειάστηκαν πολλά χρόνια και ιστορικές αποφάσεις για να φτάσουμε στη σημερινή πραγματικότητα. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ανάπτυξη αποτελεσματικότερων μεθόδων αντισύλληψης.

Για παράδειγμα, το 1964, ο έλεγχος των γεννήσεων επιλογή για τους νέους ενήλικες, έχοντας ως αποτέλεσμα την μετάθεση της ηλικίας του γάμου και της δημιουργίας οικογένειας, αλλάζοντας τις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του '20 από μια εποχή παντρεμένων σχέσεων σε μια εποχή μη δεσμευμένων σεξουαλικών σχέσεων.

Οι νεότεροι ενήλικες δεν έφευγαν πλέον από το σπίτι για να παντρευτούν. Ο γάμος σταδιακά, άρχισε να αποτελεί όλο και λιγότερο πρότυπο ή «προϋπόθεση» της ενηλικίωσης. Εξαιτίας αυτού, αυτό το στάδιο της ζωής δεν χαρακτηρίζεται πλέον από τις ευθύνες και την οργάνωση του γάμου, αφήνοντας τους νεότερους ενήλικες σε ποιοτικά διαφορετικές σχέσεις από πριν.

Το γυναικείο κίνημα: Το γυναικείο κίνημα συνέβαλε επίσης στην ανάπτυξη της αναδυόμενης ενηλικίωσης. Πριν από αυτό το κίνημα, ο ρόλος της γυναίκας περιοριζόταν κυρίως στο να αποκτήσει σύζυγο και να γίνει νοικοκυρά πλήρους απασχόλησης. Λίγο αργότερα, οι γυναίκες άρχισαν να αναζητούν επιλογές για καριέρα και εκπαίδευση που ήταν ασυνήθιστες τη δεκαετία του 1960.

Εξαιτίας αυτού, περισσότερες γυναίκες εκδηλώνουν την αναδυόμενη ενηλικίωση τους (περίπου ηλικίες 20-29) ετών επιδιώκοντας σταδιοδρομία και τριτοβάθμια εκπαίδευση αντί να εγκατασταθούν μακρυά από το πατρικό και να ξεκινήσουν οικογένειες. Η εξερεύνηση διαφορετικών επιλογών από τις παλαιότερες γενιές, σε συνδυασμό με τις έντονες κοινωνικές αλλαγές των περασμένων δεκαετιών, ενίσχυσαν το φαινόμενο της αργής ενηλικίωσης, οδηγώντας στο φαινόμενο.

Η ενασχόληση με τον εαυτό

Η περίοδος της αναδυόμενης ενηλικίωσης είναι επίσης η εποχή της αυτο-εστίασης. Το να είσαι εστιασμένος στην αυτό ανάπτυξη δεν είναι το ίδιο με το να είσαι «εγωκεντρικός». Οι έφηβοι για παράδειγμα, είναι πιο εγωκεντρικοί από τους αναδυόμενους ενήλικες. Ο Arnett αναφέρει ότι στην έρευνα του, διαπίστωσε ότι οι αναδυόμενοι ενήλικες ήταν πολύ διακριτικοί για τα συναισθήματα των άλλων, ειδικά των γονιών τους.

Μάλιστα δήλωσαν πως άρχισαν να βλέπουν τους γονείς τους ως ανθρώπους και όχι μόνο ως γονείς, κάτι που οι περισσότεροι έφηβοι δεν κάνουν. Παρ 'όλα αυτά, οι αναδυόμενοι ενήλικες επικεντρώνονται περισσότερο στον εαυτό τους, καθώς συνειδητοποιούν ότι έχουν λίγες υποχρεώσεις έναντι των άλλων και ότι είναι η στιγμή που μπορούν να κάνουν ό, τι θέλουν με τη ζωή τους.

«Κολλημένοι στο ενδιάμεσο»

Αυτή είναι επίσης η εποχή της αίσθησης ότι ενδιάμεσο. Όταν ρωτήθηκαν εάν αισθάνονται σαν ενήλικες, περισσότεροι από 18 έως 25 ετών απαντούν «ναι και όχι» περισσότερο από ότι οι έφηβοι ή οι ενήλικες άνω των 25 ετών (Arnett, 2001). Οι περισσότεροι αναδυόμενοι ενήλικες έχουν περάσει από τις αλλαγές της εφηβείας, συνήθως δεν είναι πλέον στο γυμνάσιο και πολλοί έχουν επίσης μετακομίσει από το σπίτι των γονιών τους.

Έτσι, δεν αισθάνονται πλέον τόσο εξαρτημένοι όσο έκαναν οι έφηβοι. Ωστόσο, μπορεί να εξαρτώνται ακόμη οικονομικά από τους γονείς τους σε κάποιο βαθμό και δεν έχουν επιτύχει εντελώς ορισμένους από τους δείκτες της ενηλικίωσης, όπως η ολοκλήρωση της εκπαίδευσης τους, η απόκτηση καλής εργασίας πλήρους απασχόλησης, και οι σταθερές σχέσεις. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Arnett διαπίστωσε ότι το 60% των ατόμων ηλικίας 18 έως 25 ετών αισθάνθηκε ότι σε κάποιους τομείς ήταν ενήλικες, αλλά σε κάποιους δεν ήταν.

Η αναδυόμενη ενηλικίωση είναι η εποχή των δυνατοτήτων. Είναι μια χρονική περίοδος αισιοδοξίας, καθώς περισσότεροι από 18 έως 25 ετών αισθάνονται ότι κάποια μέρα θα φτάσουν εκεί που θέλουν να είναι στη ζωή. Ο Αrnett προτείνει ότι αυτή η αισιοδοξία οφείλεται στο γεγονός ότι υπάρχει μια δυναμική επειδή αυτά τα όνειρα δεν έχουν δοκιμαστεί ακόμη ρεαλιστικά.


Διαβάστε σχετικά: Η επιδίωξη της ενηλικιότητας


Δημογραφικές επιπτώσεις

Το φαινόμενο της αναδυόμενης ενηλικίωσης εμπερικλείει και το φαινόμενο της δημογραφικής κρίσης. Όπως είναι αναμενόμενο, τα άτομα που δεν έχουν ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως δεν έχουν ως προτεραιότητα τους να δημιουργήσουν οικογένεια, κάτι το οποίο σημαίνει πως υπάρχει μια αυξανόμενη ηλικιακή καθυστέρηση για τους αναδυόμενους ενήλικες, και πως η ηλικία για το πρώτο παιδί παρατείνεται μετά τα 30 έτη.

Αν αναζητήσουμε τις αιτίες, σίγουρα θα βρούμε ανάμεσα τους την οικονομική ύφεση και την κρίση του συστήματος οικογενειακής πρόνοιας, ωστόσο ορισμένοι έχουν επισημάνει ότι οι διαρθρωτικές αιτίες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν αυτό το φαινόμενο μόνο. Στην πραγματικότητα, μια έρευνα του 2007 που πραγματοποιήθηκε από το IARD Institute δείχνει ότι μόνο το 27,4% των νέων εργαζομένων πιστεύει ότι ο μισθός τους δεν επαρκεί για την απόκτηση οικονομικής και στέγασης.

Μια έρευνα που διεξήχθη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ίδιας χρονιάς σε νέους ηλικίας 15 έως 30 ετών στην Ιταλία δείχνει ότι το ποσοστό των Ιταλών που μοιράζονται την έκφραση «Θέλω άνεση χωρίς ευθύνες» είναι μεγαλύτερο από αυτό των ξένων συνομηλίκων και γενικά αυξάνεται.

Στην πραγματικότητα - σημειώνει ο Αμερικανός ψυχολόγος Barry Schwartz - η ευρεία ελευθερία που σχετίζεται με τις σπάνιες ευθύνες που έχουμε μπροστά μας μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο επίτευγμα, αλλά και έναν μεγάλο κίνδυνο ψυχολογικού αδιεξόδου, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει αίσθηση αβεβαιότητας και συναισθηματική παράλυση.

Κριτικές στο μοντέλο

Η έννοια της αναδυόμενης ενηλικίωσης δεν ήταν χωρίς την κριτική της. Οι κοινωνιολόγοι έχουν επισημάνει ότι το μοντέλο δεν λαμβάνει υπ' όψιν του τις ταξικές διαφορές. Παρόλο που μπορεί να είναι αλήθεια ότι τα παιδιά της μεσαίας τάξης στις δυτικές κοινωνίες αναβάλουν τις αποφάσεις τους για αλλαγές, υπάρχουν και άλλοι νέοι που δεν έχουν καθόλου επιλογές και μένουν στο πατρικό τους σπίτι όχι επειδή θέλουν, αλλά επειδή δεν μπορούν να αντέξουν τη δική τους ζωή: Βιώνουν μια περίοδο «συλλήφθείσας ενηλικίωσης».

Μια πιο θεωρητική κριτική προέρχεται από αναπτυξιακούς ψυχολόγους, οι οποίοι θεωρούν όλες τις θεωρίες του σταδίου ως ξεπερασμένες. Υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη είναι μια δυναμική και διαδραστική διαδικασία, η οποία είναι διαφορετική για κάθε άτομο, επειδή κάθε άτομο έχει τις δικές του εμπειρίες.

Χαρακτηρίζοντας ένα στάδιο που περιγράφει μόνο (δεν εξηγεί) μια χρονική περίοδο στη ζωή μερικών ατόμων (κυρίως λευκών, μεσαίων τάξεων νέων που ζουν σε δυτικές κοινωνίες μέσα σε αυτήν τη δεκαετία) και δεν έχει τίποτα να πει για ανθρώπους που ζουν σε διαφορετικές συνθήκες ή διαφορετικά σημεία στην ιστορία δεν είναι επιστημονική προσέγγιση.


Αναφορές:

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Βρείτε μας στα...