Κάθε “κρίση” περιέχει ταυτόχρονα τον κίνδυνο αλλά και την ευκαιρία. Μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία;
Με την έννοια της ψυχολογικής κρίσης δεν αναφερόμαστε απαραίτητα σε ένα τραυματικό γεγονός ή σε μία κατάσταση, αλλά στην αντίδραση του ατόμου σε αυτή. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από μία κατάσταση ενώ κάποιος άλλος ελάχιστα ή και καθόλου. Στην Κινεζική γλώσσα, οι χαρακτήρες που χρησιμοποιούνται για την απόδοση της λέξης κρίση είναι εκείνοι του κινδύνου και της ευκαιρίας, αντικατοπτρίζοντας όσο πιο σφαιρικά γίνεται τις συνιστώσες της έννοιας αυτής.
Επομένως, μια κρίση μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο, τραύμα ή απειλή για ένα άτομο, αλλά ταυτόχρονα δύναται να προσφέρει και μια ευκαιρία για ανάπτυξη.
Ορισμός της ψυχολογικής κρίσης
Η απουσία ενός καθολικού ορισμού της έννοιας της κρίσης, μας κάνει να αναρωτιόμαστε πώς τελικά ορίζεται η ψυχολογική κρίση από τους διάφορους ειδικούς. Οι περισσότεροι από αυτούς εστιάζουν περισσότερο στους τρόπους με τους οποίους το άτομο επιχειρεί να αντιμετωπίσει το γεγονός παρά σε αυτό καθαυτό το γεγονός.
«Οι άνθρωποι βιώνουν μια κρίση όταν έρθουν αντιμέτωποι με ένα εμπόδιο στους προσωπικούς στόχους της ζωής τους, το οποίο αρχικά δεν είναι σε θέση να διαχειριστούν βάσει των υπαρχόντων στρατηγικών αντιμετώπισης που διαθέτουν» (Caplan, 1961)
« [Κρίση είναι]…μια αλλαγή στην ισορροπία των στρατηγικών αντιμετώπισης της αποτυχίας που οδηγεί σε αποδιοργάνωση, απελπισία, θλίψη, σύγχυση και πανικό» (Lillibridge and Klukken, 1978)
«Η κρίση ορίζεται ως μια αντίληψη ή μια εμπειρία ενός γεγονότος ή μιας κατάστασης που βιώνεται ως ανυπόφορη για το άτομο και υπερβαίνει τους πόρους και τους μηχανισμούς αντιμετώπισής του» (James and Gilliland, 2001)
Τα είδη της ψυχολογικής κρίσης:
Τις περισσότερες φορές, έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε την κρίση ως μια απρόσμενη καταστροφική συνθήκη, όπως για παράδειγμα ένα τροχαίο, μια φυσική καταστροφή ή κάποιο άλλο ξαφνικό και δυσάρεστο γεγονός. Ωστόσο, η έννοια της ψυχολογικής κρίσης τοποθετείται σε ένα μεγάλο φάσμα ως προς το είδος και τη σοβαρότητά της.
Παρακάτω παρατίθενται μερικά μόνο από τα πολλά είδη ψυχολογικής κρίσης που έχουν εντοπίσει οι ψυχολόγοι:
Αναπτυξιακές κρίσεις: Οι αναπτυξιακές κρίσεις εμφανίζονται ως μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του ατόμου σε διάφορες περιόδους της ζωής του. Κάποιες φορές, οι κρίσεις αυτές αποτελούν μια αναμενόμενη συνθήκη βάσει του κύκλου ζωής, όπως αυτές που περιγράφονται από τον Erikson στη θεωρία του για τα στάδια ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης.
Περιστασιακές κρίσεις: Οι περιστασιακές κρίσεις αναφέρονται σε ξαφνικά και απροσδόκητα γεγονότα, όπως τα ατυχήματα και οι φυσικές καταστροφές. Ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, μια πλημμύρα ή μια δολοφονία είναι μερικά μόνο παραδείγματα αυτής της κατηγορίας.
Υπαρξιακές κρίσεις: Οι υπαρξιακές κρίσεις αφορούν σε εσωτερικές συγκρούσεις που βιώνει το άτομο σχετικά με το σκοπό της ύπαρξής του, την πορεία της ζωής του και την εξέλιξή του. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα αυτής της κατηγορίας είναι η «κρίση μέσης ηλικίας».
Κάποιες φορές, η ύπαρξη μιας κρίσης στη ζωή του ανθρώπου δύναται να είναι αρκετά εμφανής, όπως για παράδειγμα όταν κάποιος χάσει τη δουλειά του ή πάρει διαζύγιο. Σε άλλες περιπτώσεις όμως, η απουσία συνειδητοποίησης και αντίληψής της κρίσης, είναι πιθανό να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές της συμπεριφοράς και της διάθεσης του ατόμου.
Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχολογική Εταιρεία στα βασικά σημεία μιας κρίσης συμπεριλαμβάνονται οι δραματικές αλλαγές της διάθεσης, οι αλλαγές στα μοτίβα του ύπνου και της όρεξης, η απόσυρση από τις συνηθισμένες δραστηριότητες από τις οποίες το άτομο αντλεί ευχαρίστηση, οι μειωμένες επιδόσεις στο σχολικό ή το εργασιακό πλαίσιο, καθώς και η παραμέληση της προσωπικής υγιεινής.
Βοηθώντας τους ανθρώπους που βιώνουν ψυχικές κρίσεις
Ο σκοπός παροχής συμβουλευτικής σε άτομα που βιώνουν κρίσεις είναι η αντιμετώπιση της τρέχουσας κατάστασης. Η χρόνια έκθεση σε συνθήκες άγχους ή και σε τραυματικά γεγονότα δύναται να οδηγήσει στην εμφάνιση ψυχικών διαταραχών.
Κατά συνέπεια, η ύπαρξη καταρτισμένων ψυχολόγων και ψυχοθεραπευτών για παροχή στήριξης είναι σημαντική και άκρως απαραίτητη για την αντιμετώπιση των ανωτέρω καταστάσεων. Η παροχή υπηρεσιών ψυχοθεραπείας σε τέτοιου είδους καταστάσεις έχει ως βασικό σκοπό της να προσφέρει βοήθεια και υποστήριξη για την αντιμετώπιση της κρίσης και τη σταθεροποίηση του ατόμου.
Πηγή: wellmind.com
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Κλινικός Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
