Ένας στους τέσσερις ανθρώπους παγκοσμίως πάσχει από ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας και όμως πάνω από το 40% των χωρών δεν έχει καμία πολιτική για την ψυχική υγεία. Η ψυχική υγεία αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα εικόνας και προβολής που ενισχύει το στίγμα και τις διακρίσεις.
Η ψυχική υγεία πάσχει από ένα σημαντικό πρόβλημα εικόνας και προβολής. Ένας στους τέσσερις ανθρώπους αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας σε όλον τον κόσμο, ωστόσο, περισσότερο από το 40% των χωρών σε όλο τον κόσμο, δεν έχει καμία πολιτική για την ψυχική υγεία. Γενικότερα, από ό,τι φαίνεται δεν έχουμε ιδέα πώς να συζητήσουμε με σεβασμό και υπευθυνότητα ένα τέτοιο λεπτό θέμα.
Το στίγμα και οι διακρίσεις είναι τα δύο μεγαλύτερα εμπόδια για έναν παραγωγικό δημόσιο διάλογο σχετικά με την ψυχική υγεία. Πράγματι, το πρόβλημα φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό ένα πρόβλημα επικοινωνίας. Γι’ αυτό ρωτήσαμε επτά ειδικούς ψυχικής υγείας: Πώς πρέπει να μιλάμε για την ψυχική υγεία; Πώς μπορούν οι ενημερωμένοι και οι ευαισθητοποιημένοι άνθρωποι να το κάνουν καλά και πώς μπορούν τα ΜΜΕ να το κάνουν με υπευθυνότητα;
1. Τερματίστε το στίγμα
Είναι πιο εύκολο να το λες, παρά να το κάνεις. Ο δημοσιογράφος Άντριου Σόλομον αναφέρει: Οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι ντροπή να πουν ότι έχουν ψυχική ασθένεια. Νομίζουν ότι δείχνει προσωπική αδυναμία. Νομίζουν ότι είναι αποτυχημένοι. Οι γονείς πιστεύουν ότι η ψυχική ασθένεια των παιδιών τους, αντικατοπτρίζει την αποτυχία τους ως γονείς. Αυτό το αυτοσυσχετισμένο στίγμα μπορεί να δυσκολέψει τους ανθρώπους να μιλήσουν ακόμα και για τα δικά τους προβλήματα ψυχικής υγείας.
Σύμφωνα με τη νευροεπιστήμονα Σάρα Κάντικ, αυτό συμβαίνει επειδή όταν κάποιος σας δείχνει τον καρπό του για να σας πει ότι είναι σπασμένος, μπορείτε εύκολα να καταλάβετε το πρόβλημα, αλλά αυτό δεν συμβαίνει όταν το θέμα αφορά στη μάζα των 1.300 περίπου γραμμαρίων που κρύβεται μέσα στο κρανίο κάποιου.
Ανησυχούμε πολύ από τη στιγμή που αρχίζουμε να μιλάμε για το μυαλό μας, γιατί έχουμε την τάση να το συσχετίζουμε αυτό με το ποιοι είμαστε, βασικά με το ‘εμείς’- εμείς ως άτομο, τις σκέψεις μας, τους φόβους, τις ελπίδες μας, τις δικές μας φιλοδοξίες, τα πάντα, λέει ο Βίκραμ Πατέλ, υποστηρίζοντας ότι η θλίψη μπορεί να θεωρηθεί σαν μέρος της ταυτότητάς ή μια επέκταση του κοινωνικού κόσμου και η απόδοση μιας βιοϊατρικής ετικέτας, δεν κάνει να νιώθουν άνετα όσοι έχουν κατάθλιψη. Η απομάκρυνση του στίγματος από τις ψυχικές ασθένειες, θα ωφελήσει σε μεγάλο βαθμό τις συζητήσεις μεταξύ ανθρώπων, κοινότητας και φορέων.
2. Αποφύγετε να συσχετίζετε την εγκληματικότητα και την ψυχική ασθένεια
Οι άνθρωποι βγάζουν πολύ γρήγορα συμπεράσματα σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας, εντάσσοντάς τους σε μια ομάδα όταν εμφανίζονται μεμονωμένα περιστατικά βίας ή εγκληματικότητας. Η Κάντικ λέει: Συμβαίνει ένα σοβαρό περιστατικό και στη συνέχεια τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ρωτάνε: ‘Δεν ήξεραν οι άνθρωποι ότι ήταν διπολικός;’ ή ‘Ήταν σχιζοφρενής;’ Στη συνέχεια, κάποιοι σκέφτονται: «Καλά, με τη διπολική διαταραχή όλοι είναι πιθανό να βγουν έξω και να πυροβολήσουν ένα σωρό ανθρώπους σε ένα σχολείο» ή «Οι άνθρωποι που είναι σχιζοφρενείς δεν πρέπει να βγαίνουν στο δρόμο».
Ο Σόλομον συμφωνεί ότι αυτή η συσχέτιση λειτουργεί κατά μιας παραγωγικής συζήτησης για την ψυχική υγεία: Η τάση να συνδέονται τα εγκλήματα των ανθρώπων με ψυχικές διαταραχές που δεν έχουν σχέση με την εγκληματικότητα, πρέπει να σταματήσει. ‘Αυτός ο άνθρωπος τους δολοφόνησε όλους επειδή είχε κατάθλιψη‘. Εδώ, όντως θα μπορούσατε να αναφέρετε ότι αυτό το άτομο ήταν καταθλιπτικό και τους δολοφόνησε όλους, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι καταθλιπτικοί δεν δολοφονούν τους πάντες.
3. Συσχετίστε όμως περισσότερο την ψυχική ασθένεια και την αυτοκτονία
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας (NIMH) των ΗΠΑ, το 90% των ατόμων που πεθαίνουν από αυτοκτονία, έχουν κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές διαταραχές ή διαταραχές κατάχρησης ουσιών σε συνδυασμό με άλλες ψυχικές διαταραχές. Ωστόσο, δεν δίνουμε σημασία σε αυτήν την σύνδεση. Ο Σόλομον λέει: Όπως η σχέση ψυχικής ασθένειας και εγκληματικότητας είναι πολύ ισχυρή, η σχέση μεταξύ ψυχικής ασθένειας και αυτοκτονίας είναι πολύ αδύναμη. Πιστεύω λοιπόν ότι αυτό που διαβάζω διαρκώς στα άρθρα είναι ότι ‘ο ίδιος αυτοκτόνησε επειδή η επιχείρησή του είχε χρεοκοπήσει και η σύζυγός του τον είχε αφήσει’. Και νομίζω ότι, και συμφωνώ σε αυτό, αυτές ήταν οι συνθήκες που το πυροδότησαν, αλλά αυτοκτόνησε επειδή υπέφερε από μια ψυχική ασθένεια που τον οδήγησε να αυτοκτονήσει. Ήταν τρομερά καταθλιπτικός.
Διαβάστε σχετικά: Καταπολεμώντας τo στίγμα στην ψυχική ασθένεια
4. Αποφύγετε λέξεις όπως «τρελός» ή «ψυχοπαθής»
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι ειδικοί ψυχικής υγείας τους οποίους συμβουλευτήκαμε ήταν άμεσοι στην επίκριση της εύκολης απόδοσης ονομάτων όπως το «ψυχάκιας», το «Psycho (σάικo)», το «τρελός», το «παλαβός» ή το «παλαβιάρης», λέξεις που στιγατίζουν και χαράζονται στο μυαλό των ανθρώπων από μικρή ηλικία. Ο διευθυντής του NIMH, Τόμας Ίνσελ, πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα- δεν του αρέσει γενικά ο τίτλος «προβλήματα ψυχικής υγείας» γενικά. Λέει: Πρέπει να ονομάζουμε τον καρκίνο ως πρόβλημα κυτταρικού κύκλου; Ονομάζοντας μια σοβαρή διανοητική ασθένεια σαν «πρόβλημα συμπεριφοράς» είναι σαν να αποκαλείτε τον καρκίνο ως «πρόβλημα πόνου.
5. Αν αισθάνεστε άνετα να μιλήσετε για τη δική σας εμπειρία με την ψυχική υγεία, τότε σίγουρα κάντε το
Η αυτουπεράσπιση έχει ένα πολύ ισχυρό αντίκτυπο. Αγγίζει τους ανθρώπους που βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες, καθώς και το ευρύ κοινό. Ο Σόλομον πιστεύει ότι οι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, θα πρέπει να το κάνουν: Η πιο συγκινητική επιστολή που έλαβα ποτέ, έγραφε μόνο μια πρόταση και ήρθε από κάποιον που δεν υπέγραψε το όνομά του. Απλά μου έγραψε σε ένα καρτ ποστάλ και είπε: ‘πρόκειται να αυτοκτονήσω, αλλά διάβασα το βιβλίο σας και άλλαξα γνώμη’.
Και πραγματικά, σκέφτηκα, ακόμη και αν κανένας άλλος ποτέ δεν διαβάσει τίποτα από αυτά που έχω γράψει, θα έχω κάνει κάτι καλό στον κόσμο. Είναι πολύ σημαντικό απλά να συνεχίσουμε να γράφουμε για αυτά τα πράγματα και όσο συνεχίζουν να γράφονται σε σοβαρά βιβλία, τότε ανοίγεται πραγματικά ο δρόμος στην κοινή εμπειρία – τουλάχιστον ένα μέρος της – και το κάνει ευκολότερο να μιλήσουμε για όλα αυτά τα πράγματα. Ο Σόλομον και άλλοι που έχουν βιώσει μία ψυχική ασθένεια έχουν γίνει όλοι δημόσιοι υπερασπιστές της ψυχικής υγείας μέσω της ανταλλαγής εμπειριών.
6. Μην ορίζετε ένα πρόσωπο από την ψυχική του ασθένεια
Ακριβώς όπως ένας όγκος στον καρκίνο δεν ορίζει έναν άνθρωπο, το ίδιο ισχύει και για την ψυχική ασθένεια. Αν και η γραμμή ανάμεσα στην ψυχική υγεία και το «υπόλοιπο» ενός ατόμου είναι κάπως θολή, οι ειδικοί λένε ότι η διάκριση είναι απαραίτητη. Ο Ίνσελ αναφέρει: Πρέπει να μιλάμε για ψυχικές διαταραχές με τον τρόπο που μιλάμε για άλλες ιατρικές ασθένειες. Γενικά δεν αφήνουμε μια ιατρική ασθένεια να ορίσει την ταυτότητα ενός ανθρώπου, αλλά είμαστε πολύ προσεκτικοί για την αποκάλυψη της ψυχικής ασθένειας, διότι θα καθορίσει κατά κάποιο τρόπο τις ικανότητες ενός ατόμου ή ακόμα και θα υποδείξει ότι είναι επικίνδυνος. Η Κάντικ συμφωνεί: Υπάρχουν πολλά πράγματα που συμβαίνουν στον εγκέφαλο και μόνο επειδή ένα πράγμα πηγαίνει στραβά, δεν σημαίνει ότι όλα πάνε στραβά.
7. Ξεχωρίστε το άτομο από το πρόβλημα
Συνεχίζοντας από το τελευταίο, οι Ίνσελ και Πατέλ προτείνουν να αποφευχθεί η γλώσσα που ταυτοποιεί τους ανθρώπους μόνο με τα προβλήματα ψυχικής υγείας τους. Αναφέρουν ότι πρέπει να μιλάμε για «έναν άνθρωπο με σχιζοφρένεια» και όχι για έναν «σχιζοφρενικό». (Παρ’ όλο που επισημαίνει ότι οι άνθρωποι με αυτισμό συχνά ζητούν να αναφέρονται ως «αυτιστικοί»). Όταν κάνουμε αυτή τη διάκριση σαφή, τιμάμε και σεβόμαστε τον άνθρωπο. Αυτό που πραγματικά λέτε είναι ότι είναι κάτι που δεν είναι μέρος ενός ανθρώπου. Είναι κάτι που τον κάνει να υποφέρει ή να ζει μαζί του και είναι κάτι διαφορετικό από τον ίδιο.
8. Μερικές φορές το πρόβλημα δεν είναι ότι χρησιμοποιούμε λάθος λέξεις, αλλά ότι δεν μιλάμε καθόλου
Μερικές φορές χρειάζεται να ξεκινήσεις απλά με το να μιλήσεις για αυτό. Σύμφωνα με τον Σόλομον: Ο Wittgenstein είπε: ‘Το μόνο που ξέρω είναι αυτό για το οποίο έχω λόγια’ και νομίζω ότι αν δεν έχεις τα λόγια γι’ αυτό, δεν μπορείς να εξηγήσεις σε κάποιον άλλο ποια είναι η ανάγκη σου. Σε κάποιο βαθμό, δεν μπορείτε να εξηγήσετε καν στον εαυτό σας ποια είναι η ανάγκη σας. Και έτσι δεν μπορείτε να βελτιωθείτε. Όμως, υπάρχουν προκλήσεις όταν μιλάμε για την αυτοκτονία και την κατάθλιψη.
Οι οργανισμοί που στοχεύουν να ευαισθητοποιήσουν την κοινότητα για την κατάθλιψη και την αυτοκτονία, πρέπει να διαφωνούν με την αυτοκτονική διάδοση ή να αντιγράφουν αυτοκτονίες που μπορεί να τραβήξουν την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και να έχουν αρνητική απήχηση, ειδικά στους νέους. Ωστόσο, πιστεύει ότι η προώθηση του διαλόγου βοηθά τελικά. Μια απλή λύση, λέει, είναι να μείνει προσωπικό:
Επικοινωνήστε με τους φίλους σας. Αν δεν νιώθετε καλά, μιλήστε με κάποιον. Θυμάστε εκείνη τη φορά που ο φίλος σας δεν ένιωθε καλά και μιλήσατε μαζί τους και αισθάνθηκε λίγο καλύτερα; Έτσι και τώρα, επικοινωνήστε, υποστηρίξτε τους ανθρώπους, μιλήστε για τα συναισθήματά σας και αισθανθείτε άνετα μαζί τους.
Διαβάστε σχετικά: Η έκφραση των συναισθημάτων σχετίζεται σταθερά με την ψυχική υγεία
9. Αναγνωρίστε την εκπληκτική συμβολή των ανθρώπων με διαφορές ψυχικής υγείας
Η ακτιβίστρια για τον αυτισμό Τεμπλ Γκράντιν ισχυρίζεται: Αν δεν υπήρχε λίγος αυτισμός, δεν θα είχαμε τηλέφωνα για να μιλήσουμε. Περιγράφει την τεχνολογική κοινότητα γεμάτη αυτιστικούς πρωτοπόρους. Ο Αϊνστάιν ήταν σίγουρα αυτιστικός, δεν μπορούσε να μιλήσει μέχρι την ηλικία των τριών ετών. Ο Steve Jobs. Θα αναφέρω μόνο τους νεκρούς με το όνομα. Τους ζωντανούς θα πρέπει να τους ψάξετε στο διαδίκτυο.
Για την κατάθλιψη η Γκράντιν λέει: Οι οργανισμοί που ασχολούνται με την κατάθλιψη πρέπει να δώσουν έμφαση στον αριθμό των πραγματικά δημιουργικών ανθρώπων, των ανθρώπων των οποίων τα βιβλία αγαπάμε, των οποίων τις ταινίες αγαπάμε, τις τέχνες τους, που είχαν πολλά προβλήματα με την κατάθλιψη. Βλέπετε, ένα μικρό κομμάτι από αυτή τη διαταραχή σας κάνει να είστε ευαίσθητοι, σας κάνει συναισθηματικούς, σας κάνει ευαίσθητους και αυτό σας κάνει να είστε δημιουργικοί με κάποιο τρόπο.
10. Το χιούμορ βοηθά
Το χιούμορ, λένε κάποιοι, είναι το καλύτερο φάρμακο για τον εγκέφαλό σας. Η κωμικός Ρούμπι Γουάξ λέει: Αν περιβάλλετε [το μήνυμά σας] με χιούμορ, τότε θα σας επιτρέψουν να αγγίξετε την ψυχή τους. Οι άνθρωποι αγαπούν την καινοτομία, οπότε για μένα αυτό είναι είδος προκαταρκτικού παιχνιδιού: Τους μαλακώνω και έπειτα μπορώ να τους αναφέρω όσα μαύρα σχόλια θέλω. Αλλά αν γκρινιάζετε συνεχώς, είτε επειδή είστε γυναίκα είτε επειδή είστε μαύρος… τότε, καλή τύχη. Όλοι το καταλαβαίνουν και απομακρύνονται. Όμως αυτή είναι η αλήθεια: οι άνθρωποι απελευθερώνονται όταν γελούν με τον εαυτό τους.
Πηγή: ideas.ted.com
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
