Οι πωλήσεις των λαχείων, τα τυχερά παιχνίδια και ο τζόγος, αποκαλύπτουν την αμφιλεγόμενη στάση μας απέναντι στο ρίσκο: σε κάποιες περιπτώσεις λατρεύουμε να στοιχηματίζουμε, ενώ σε άλλες προτιμούμε να το αποφεύγουμε. Μία νέα έρευνα από επιστήμονες στο πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, βρήκε μια εξελικτική επεξήγηση γι’αυτό το περίπλοκο μοτίβο συμπεριφοράς.
Ο Ντέιβ Μάλπρες, διδακτορικός φοιτητής στη σχολή Βιολογικών Επιστημών του Μπρίστολ, που ηγήθηκε της έρευνας, δήλωσε: «Οι αντιφατικές προτιμήσεις μας σχετικά με το ρίσκο φαίνονται παράλογες στην εποχή μας αλλά στη πραγματικότητα, αυτή η στάση μπορεί να αποτέλεσε έναν λογικό τρόπο συμπεριφοράς στα μεταβαλλόμενα απρόβλεπτα περιβάλλοντα στα οποία έζησαν οι πρόγονοί μας».
Η έρευνα, δημοσιευμένη στην εφημερίδα «Psychological Review», χρησιμοποίησε ένα μοντέλο υπολογιστή για να υπολογίσει πώς το να παίρνει κανείς ρίσκο, θα επηρέαζε την εξελικτική επιτυχία μίας ανθρώπινης ύπαρξης που ζει σε έναν κόσμο όπου οι συνθήκες παρουσιάζουν σταδιακές διακυμάνσεις. Αποδείχτηκε ότι σε ορισμένες καταστάσεις το καλύτερο ήταν να πάρεις κάποιο ρίσκο, ενώ σε άλλες ήταν προτιμότερο να «παίξεις σίγουρα».
Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι με παρόμοιο τρόπο οι άνθρωποι μεταχειρίζονται το ρίσκο, όπως τη στιγμή που παίρνουν αποφάσεις σχετικά με τα οικονομικά τους. Ο Μάλπρες εξηγεί:
1. Όταν ο πλούτος μας αυξάνεται γρήγορα μπορούμε να προστατεύσουμε τα συμφέροντά μας καλύτερα με το να μην παίρνουμε ρίσκα.
2. Όταν είμαστε σε σοβαρή οικονομική δυσχέρεια, το να παίρνουμε ρίσκα είναι πολύ σημαντικό, εάν ποτέ θελήσουμε να έχουμε μια ευκαιρία για να ξεφύγουμε από τα αυξανόμενα χρέη.
3. Όταν οι αποδοχές ή τα χρέη μας είναι μέτριου μεγέθους, η ανάληψη ρίσκων μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία για αύξηση των εσόδων.
4. Η ασφαλής αποφυγή των ρίσκων, όταν τα χρέη μας είναι σε μέτριο επίπεδο, μπορεί να μας γλυτώσει από σοβαρότερα οικονομικά και κατ’ επέκταση κοινωνικά προβλήματα.
Αυτή η στρατηγική, γνωστή το Τετραπλό Μοτίβο Προτιμήσεων Ρίσκου, είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανθρώπων όταν κληθούν να πάρουν αποφάσεις και είναι ευρέως γνωστό ως δείκτης του παραλογισμού της ανθρώπινης συμπεριφοράς.. Το νέο πρότυπο παρέχει μια πιθανή εξήγηση και τα αποτελέσματα προέρχονται από τη γνώση ότι οι τωρινές συνθήκες συχνά προβλέπουν τις μελλοντικές.
Δυστυχώς όμως, αυτό το θεωρητικό μοντέλο δεν θα σου πει πώς θα νικήσεις στη ρουλέτα, γιατί σε αυτού του είδους το παιχνίδι, το παρελθόν ή το παρόν δεν λένε τίποτα για το μέλλον. Κάθε στριφογύρισμα είναι ανεξάρτητο από το τελευταίο.
Μετάφραση-Επιμέλεια: Σοφία Ιωάννου
Περισσότερες πληροφορίες: “Risk attitudes in a changing environment: An evolutionary model of the fourfold pattern of risk preferences.” Psychological Review, 122(2), 364–375.
Πηγή: Psychological Review
