Ολοένα και γίνεται περισσότερο αντιληπτό το φαινόμενο των διαδικτυακών επιθέσεων, στοχευμένα και μη. Αυτό αφορά φυσικά πρόσωπα και κοινωνικές ομάδες, βάσει επαγγέλματος, σεξουαλικού προσανατολισμού, αθλητικών ομάδων, χώρας προέλευσης, φυσικών χαρακτηριστικών, κ.α.. Δυστυχώς πίσω από τη μάσκα της ανωνυμίας τα πράγματα μπορούν να γίνουν ακόμα χειρότερα, προκαλώντας μεγάλη ενόχληση και σε αρκετές περιπτώσεις πόνο στα άτομα που στοχοποιούνται.
Προσεγγίζοντας την κατάσταση με επιστημονικούς όρους, θα κάνουμε μία σύντομη αναφορά στο “bullying”, ή αλλιώς «Σχολικό εκφοβισμό». Ένα φαινόμενο οικουμενικό που πηγαίνει αρκετά πίσω στο χρόνο, λαμβάνοντας διάφορες μορφές, με μεγάλη διάρκεια και επανάληψη, προκαλώντας μεγάλο πλήγμα στα άτομα που το βιώνουν (θύματα σχολικού εκφοβισμού). Στο σχολικό εκφοβισμό (bullying) υπάρχει μία ισχυρή πλευρά (ο νταής – the bully), και μία αδύναμη πλευρά (το θύμα – the victim).
Εκτός από τη συλλογική φύση του σχολικού εκφοβισμού, αυτή η διαδικασία χαρακτηρίζεται από την επανάληψη και την ανισορροπία ισχύος μεταξύ των νταήδων και των θυμάτων (Smith & Brain, 2000). Ο σχολικός εκφοβισμός έχει χαρακτηριστεί ως μία κοινωνική διαδικασία, και στις περισσότερες περιπτώσεις οι ομάδες που προκαλούν σχολικό εκφοβισμό είναι μόνιμες (Salmivalli et al., 1996).
Βάσει ερευνητικών δεδομένων, οι ομάδες σχολικού εκφοβισμού (bullying groups) λειτουργούν ως συμμορίες, λαμβάνοντας ρόλους με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ως σχολικός εκφοβισμός (bullying), ορίζεται μία επιθετική διαδικασία στην οποία ένα ισχυρό άτομο ή στις περισσότερες περιπτώσεις μία ομάδα ισχυρών ατόμων, επιτίθενται σωματικά ή λεκτικά, εξευτελίζουν και εξοστρακίζουν ένα λιγότερο ισχυρό (αδύναμο) άτομο (Salmivalli, 2010).
Ένα αντίστοιχο επαναλαμβανόμενο πρότυπο στοχευμένης επιθετικής συμπεριφοράς, παρατηρείται και στο διαδικτυακό bullying. Πλείστα τα παραδείγματα ανηλίκων που δέχονται ανάλογες επιθέσεις και διαδικτυακά, πολλές φορές ως συνέχεια του Σχολικού εκφοβισμού.
Με τραγικά σε κάποιες περιπτώσεις αποτελέσματα, έως και την αυτοκτονία. Μιας και η ηλικία προχωράει και τα παιδιά γίνονται ενήλικες, ανάλογες προβληματικές συμπεριφορές παρατηρούνται από κάποιους στην ενήλικη ζωή. Πιθανά προφίλ «δραστών» διαδικτυακών επιθέσεων θα αναφέρουμε εδώ.
Λαμβάνοντας υπόψιν την ανισορροπία ισχύος και τα υψηλά επίπεδα επιθετικότητας παιδιών που ασκούν bullying, κάτι ανάλογο παρατηρείται στους ενήλικες. Άτομα ανασφαλή, σε πολλές περιπτώσεις πληγωμένα, που μέσω της επιθετικής συμπεριφοράς «αμύνονται στην αδικία της ζωής». Εκφράσεις που μπορεί να ταιριάζουν σε ένα επιθετικό προφίλ, είναι οι ακόλουθες: «ή εγώ, ή αυτοί». «Λύκοι και πρόβατα». «Όλα ή τίποτα». «Δίκιο ή άδικο».
Δηλαδή μέσω ενός διχότομου τρόπου σκέψης, δικαιολογούν την επιβολή της «τάξης» με τη χρήση επιθετικότητας. Με όρους ψυχοπαθολογίας, μπορεί να είναι άτομα με ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας, που έχουν την ανάγκη θαυμασμού, ειδικής μεταχείρισης και γενικότερα θεωρούν ότι έχουν το αναφαίρετο δικαίωμα σε όλα.
Επίσης άτομα με ψυχοπαθητικά αντικοινωνικά στοιχεία προσωπικότητας, που θεωρούν ότι αν δεν γίνει αυτό που απαιτούν, θα ασκήσουν κάθε μορφή βίας για να το επιτύχουν χωρίς καμία ένδειξη ενσυναίσθησης. Ή και ο συνδυασμός των δύο παραπάνω, χωρίς καμία ενσυναίσθηση για τη βλάβη και τον πόνο που μπορεί να προκαλούν, μέσω της στάσης τους και της συμπεριφοράς τους.
Διαβάστε σχετικά: Σχολικός & διαδικτυακός εκφοβισμός: Όψεις, διαστάσεις & πώς να τον αντιμετωπίσουμε
Όντας το βασικό μοντέλο ψυχοθεραπείας που χρησιμοποιώ ως ψυχοθεραπευτής, η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία – Cognitive Behavioral Therapy. Θα κάνω έναν συσχετισμό του ABC Model. A: Activating event – γεγονός ενεργοποίησης. B: Belief system or attitude – σύστημα πεποιθήσεων ή σχετική στάση στο γεγονός. C: Consequences – συνέπειες σχετικά με τη συμπεριφορά και τη συναισθηματική αντίδραση σε αυτό (Beck, 1995).
Κάθε τι που κάνουμε έχει πυροδοτηθεί από ένα γεγονός, μία σκέψη, ένα συναίσθημα, ή τον συνδυασμό των προηγούμενων. Όπου οδηγεί σε μία ή παραπάνω συμπεριφορές, με συνεπακόλουθες συνέπειες. Ειδικά στην ενήλικη ζωή, είμαστε απόλυτα υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά μας. Πόσο μάλλον για επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφορών, που παρατηρούμε σε άτομα με αυξημένη επιθετικότητα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρατηρείται σε άτομα που χρησιμοποιούν ψεύτικα προφίλ στο διαδίκτυο, με σκοπό να βλάψουν άλλους ηθικά και μη. Μιας και μέσω της έλλειψης ενσυναίσθησης και πόσο μάλλον με τη μάσκα της ανωνυμίας, προσπαθούν να βλάψουν τη φήμη ατόμων και επιχειρήσεων.
Εκεί στα πλαίσια της εξέλιξης και της συναισθηματικής ωριμότητας αυτών των ατόμων, κάτι δεν έχει δομηθεί σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια, όπως το αίσθημα ευθύνης και η πολυαναφερόμενη ενσυναίσθηση (η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τη συναισθηματική κατάσταση του άλλου).
Θεωρώντας αναφαίρετο δικαίωμα να απονέμουν «δικαιοσύνη», χωρίς ωστόσο καμία συνέπεια για τους ίδιους. Δηλαδή σαν τα μικρά παιδιά που παίζουν κρυφτό, προκαλώντας ζημιές σε ξένη περιουσία τα βράδια εν γνώσει τους. Ωστόσο στον κόσμο των ενηλίκων που το κομμάτι των ευθυνών είναι σαφέστατα μεγαλύτερο, οι συνέπειες αυτού του «κρυφτού» – δυσφήμιση προς τα άλλα άτομα, είναι αισθητά μεγαλύτερες.
Όπως αρκετοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους δυσκολίες, εύλογα ρωτούν. «Ωραία όλα αυτά, όμως τώρα τι κάνουμε»; Αν πάλι ανατρέξουμε σε καταστάσεις bullying και σε προφίλ ατόμων που επιδίδονται σε ανάλογες συμπεριφορές ως ενήλικες. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο λόγος θα φέρει αντίλογο και αντιπαράθεση. Δηλαδή το να μπούμε σε μία διαδικασία διαλόγου με άτομα με ανώνυμα – ψεύτικα προφίλ που επιτίθενται, είναι απλά «βούτυρο στο ψωμί τους».
Το να αγνοήσουμε και να λειτουργήσουμε μέσω του εσωτερικού μας κέντρου ελέγχου. Δηλαδή να εστιάσουμε στη δική μας προσωπική αξία, βάσει το πώς εμείς γνωρίζουμε τον εαυτό μας και τι έλεγχο έχουμε εμείς στη ζωή μας, είναι ένας υγιής – βοηθητικός τρόπος.
Σαφώς αν τα πράγματα ολοένα και χειροτερεύουν από την άλλη πλευρά, για παράδειγμα συκοφαντική δυσφήμιση και προσβολή προσωπικότητας μέσω διαδικτύου. Τότε οι ανάλογες Υπηρεσίες και η έννομη οδός είναι κάτι που πρέπει να ακολουθήσει, ώστε ως ενήλικες να αντιμετωπίσει ο καθένας τις ευθύνες των πράξεών του.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Beck, J. S. (1995). Cognitive therapy: Basics and beyond. New York: Guilford Press.
- Salmivali, C., Lagerspetz, K., Bjorkqvist, K., Osterman, K., & Kaukiainen, A. (1996). Bullying as a
- group process: participant roles and their relations to social status within the group. Aggressive Behavior, 22, 1-15.
- Salmivalli, C. (2010). Bullying and the peer group: a review. Aggression and Violent Behavior, 15, 112-120.
- Smith, P. K., & Brain, P. (2000). Bullying in Schools: Lessons From Two Decades of Research. Aggressive Behavior, 26, 1-9.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
