Πώς μπορεί η ασθένεια να μας διδάξει να ζούμε στοχαστικά και αναπλαισιωτικά.
Η σοβαρή ασθένεια είναι μία μεγάλη συμφορά. Είναι ανεπιθύμητη, βίαιη, τρομακτική και οδυνηρή. Αν είναι απειλητική για τη ζωή, απαιτεί από τον ασθενή και τους αγαπημένους του, να έρθουν αντιμέτωποι με το θάνατο. Η ασθένεια προκαλεί πόνο, άγχος, ανικανότητα˙περιορίζει τις κινήσεις και τις σκέψεις του ασθενή. Μπορεί να κάνει μια ζωή σύντομη, να σταματήσει εντελώς τα σχέδια και να αποσυνδέσει τους ανθρώπους από τη ζωή, αναστέλλοντας την προηγούμενη ροή της καθημερινής δραστηριότητας.
Εν ολίγοις, η ασθένεια είναι σχεδόν πάντα ανεπιθύμητη, αλλά πρέπει να την υπομείνουμε, καθώς είναι επίσης αναπόφευκτη. Εμείς ο κάθε ένας χρωστάμε στη φύση ένα θάνατο, όπως το έθεσε ο Freud.
Αλλά η ασθένεια έχει επίσης αποκαλυπτική δύναμη. Σπρώχνει το άρρωστο άτομο στο όριο και αποκαλύπτει πολλά για μας, τον τρόπο που ζούμε, τις αξίες και τις παραδοχές που στηρίζουν τη ζωή μας. Η ασθένεια μπορεί επίσης να παρέχει τόσο φιλοσοφικά κίνητρα όσο και καθοδήγηση, επισημαίνοντας τις συνήθειες και τις υποθέσεις μας και κάνοντάς μας να τις αμφισβητούμε. Για αυτό και θα πρέπει να εξετάσουμε την ασθένεια ως ένα υπεύθυνο και χρήσιμο εργαλείο φιλοσοφικής.
Τι είδους φιλοσοφικό εργαλείο είναι η ασθένεια;
Κατ’ αρχάς, η ασθένεια αποκαλύπτει πτυχές ενσωματωμένης εμπειρίας με τεράστια δύναμη. Μας δείχνει την αδυναμία και την αποτυχία της σάρκας, αποκαλύπτοντας τις διαστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης που είναι τόσο σιωπηρές όσο και απροσδόκητες. Η ασθένεια είναι επομένως μια ευκαιρία για μας να προβληματιστούμε σχετικά με τη φύση της εν λόγω σωματικής ύπαρξης, τα όριά της και πώς θέτει τις συνθήκες στη ζωή μας.
Δεύτερον, η ασθένεια (προς το παρόν) αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της βιολογικής ζωής και έτσι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εξέταση της ανθρώπινης ζωής, των αξιών, του νοήματος και των κοινωνικών ρυθμίσεων. Είμαστε όλοι καταδικασμένοι να πεθάνουμε, και οι περισσότεροι από εμάς θα αρρωστήσουμε (ή είμαστε άρρωστοι) κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό είναι ένα σημαντικό γεγονός για την ανθρώπινη ζωή, που και οριοθετεί και οργανώνει.
Τρίτον, η ασθένεια έχει αυτό που εγώ ονομάζω «αποστασιοποιητικό αποτέλεσμα». Μας απομακρύνει από προηγούμενες συνήθειες, ρουτίνες και πρακτικές, οι οποίες είναι αδύνατες ενώ ασθενούμε και μας αναγκάζει να προβληματιστούμε σχετικά με αυτές τις συνήθειες και τις πρακτικές. Η ασθένεια μπορεί να καταστρέψει τις προσδοκίες που έχουμε για τη ζωή μας, όπως παραδοχές για το πόσο καιρό μπορεί να ζήσουμε και το πόσο ανεξάρτητοι θα πρέπει να είμαστε και με αυτόν τον τρόπο αποκαλύπτει τις αξίες που εμείς θεωρούμε δεδομένες, πολλές από τις οποίες αρθρώνονται ρητά μόνο όταν κάποιος αρρωσταίνει.
Αντανακλαστική διαβίωση
Εν ολίγοις, η ασθένεια μας οδηγεί να αναρωτηθούμε πώς ζούμε, γιατί ζούμε όπως ζούμε και πώς μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε κάποια πράγματα εντός των ορίων της ασθένειας. Η ασθένεια είναι μια πρόκληση, μια απαίτηση, που απαιτεί μια αντανακλαστική απάντηση. Η ασθένεια αλλάζει ριζικά τη σχέση μας με το σώμα μας, το περιβάλλον και το κοινωνικό κόσμο.
Αλλάζει τη στάση μας απέναντι στο χρόνο και το μέλλον. Συχνά μας αναγκάζει να εξετάσουμε τι είναι σημαντικό και τι είναι ασήμαντο. Μπορεί να μας παρέχει μεγαλύτερη σαφήνεια και ακρίβεια και αυτό μπορεί να μας οδηγήσει να εκτιμήσουμε τα πράγματα που στο παρελθόν ήμασταν πολύ απασχολημένοι για να τα παρατηρήσουμε. Ως εκ τούτου, η ασθένεια μπορεί να ξυπνήσει τον προβληματισμό στο άρρωστο άτομο απλά φέρνοντας την αλλαγή για το συγκεκριμένο πρόσωπο. Ο προβληματισμός είναι, με απλά λόγια, το φιλοσοφείν.
Έτσι, για μένα, η ασθένεια είναι μια μοναδική μορφή του φιλοσοφείν. Εμείς συνήθως σκεφτόμαστε το φιλοσοφείν ως μια επιλεγμένη δραστηριότητα και όχι κάτι που μπορεί να εξαναγκαστεί σε κάποιον. Αλλά στην περίπτωση της ασθένειας, το άρρωστο άτομο ωθείται σε μεγάλη αβεβαιότητα, αγωνία, ανικανότητα και άγχος και αυτά μπορεί να οδηγήσουν το άτομο να κάνει φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη, την τύχη και την ατυχία, την αυτονομία και την εξάρτηση, καθώς και για το νόημα της ζωής του.
Η ασθένεια είναι μια βίαιη πρόσκληση για φιλοσοφήσουμε. Έρχεται, ανεπιθύμητα, σπέρνει τον όλεθρο σε μια προηγουμένως εν τάξη ζωή και θέτει υπο αμφισβήτηση πολλές από τις παραδοχές και ιδέες για το τι θα μπορούσε και τι θα έπρεπε να είναι η ζωή μας. Ως εκ τούτου, μπορεί να είναι ένα αποτελεσματικό φιλοσοφικό εργαλείο που μπορεί να αποφέρει σημαντικές πληροφορίες. Η ασθένεια μπορεί να απαιτήσει πιο ριζοσπαστικές και προσωπικές μεθόδους της φιλοσοφίας. Μπορεί να επηρεάσει τις φιλοσοφικές ανησυχίες του αρρώστου. Δίνει το έναυσμα για προβληματισμό σχετικά με την περατότητα, την αναπηρία, την δυστυχία και την αδικία. Μπορεί επίσης να αλλάξει τη επείγουσα και την περίοπτη θέση συγκεκριμένων φιλοσοφικών θεμάτων.
Φυσικά, η ασθένεια δεν το κάνει αυτό σε κάθε περίπτωση. Αν η ασθένεια είναι πολύ επώδυνη ή εξουθενωτική, δεν υπάρχουν περιθώρια για προβληματισμό. Εάν η θλίψη και το τραύμα είναι πολύ μεγάλα, δεν μπορεί να υπάρξει «μετα-τραυματική ανάπτυξη», όπως αναφέρει ο ψυχολόγος Jonathan Haidt. Αλλά σε άλλες περιπτώσεις, η ασθένεια μπορεί να είναι μια μεταμορφωτική εμπειρία, όπως την ορίζει η φιλόσοφος L.A. Paul. Μπορεί να αλλάξει ό, τι ξέρουμε και ό,τι εκτιμούμε με τρόπους που προκαλούν βαθιές αλλαγές στη ζωή μας.
Συγγραφέας: Havi Carel
Πηγή: theconversation.com
