Πόσο επιβλαβής είναι η ψηφιακή επικοινωνία μετά την εργασία;

Νέα έρευνα μελετά τις ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις των ασαφών ορίων μεταξύ προσωπικής ζωής και εργασίας.

Πόσο κακό μπορεί να είναι να απαντήσουμε σε μερικά email το βράδυ; Ίσως να έχει προκύψει κάτι επείγον, να χρειάζεται να κλείσουμε ένα θέμα της ημέρας ή απλά να προσπαθούμε να προλάβουμε τα θέματα της επόμενης. Το να είναι κανείς συνεχώς ενεργός και διαθέσιμος είναι ένας τρόπος να επιδείξει εργασιακή υπευθυνότητα και επαγγελματισμό.

Ωστόσο η ψηφιακή επικοινωνία εισχωρεί σε ολόκληρη τη ζωή μας και δεν είναι τόσο ανώδυνη όσο μπορεί να νομίζουμε.

Μια νέα έρευνα δείχνει πόσο συχνή είναι η επικοινωνία εκτός των εργάσιμων ωρών στον πανεπιστημιακό τομέα της Αυστραλίας. Επίσης πόσο επιβλαβές μπορεί να είναι αυτό το φαινόμενο για την ψυχική και σωματική μας υγεία.

Η έρευνα

Οι ερευνητές εστιάζουν στο πώς η ψηφιακή επικοινωνία επηρεάζει το εργασιακό στρες, την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής και γενικώς την υγεία και τον ύπνο στον πανεπιστημιακό κλάδο.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, περισσότεροι από 2.200 ακαδημαϊκοί και καθηγητές από 40 πανεπιστήμια συμμετείχαν στην έρευνα από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο του 2020. Συγκεκριμένα, επιλέχθηκαν τα πανεπιστήμια λόγω των αυξανόμενων τεχνολογικών αλλαγών που υφίσταται αυτός ο χώρος και τη σημασία των πανεπιστημίων για την οικονομία και την κοινωνική και πολιτισμική ευημερία.

Τα αποτελέσματα

Βρέθηκαν αυξημένα επίπεδα άγχους και σημαντικό ποσοστό επικοινωνίας εκτός εργασιακών ωρών. Πιο αναλυτικά:

21% των συμμετεχόντων έχουν προϊσταμένους που αναμένουν να τους απαντούν σε μηνύματα, κλήσεις και email σχετιζόμενα με την εργασία τους μετά τη λήξη του ωραρίου τους

55% των συμμετεχόντων επικοινωνούσε για την εργασία του τα βράδια με συναδέλφους

30% των συμμετεχόντων επικοινωνούσε για εργασιακά ζητήματα με συναδέλφους το Σαββατοκύριακο, ενώ περίμενε απάντηση μέσα στην ίδια μέρα

Οι εργαζόμενοι με επόπτες που προσδοκούσαν να απαντούν σε μηνύματα της δουλειάς εκτός ωραρίου, συγκριτικά με εκείνους που δεν είχαν τέτοιους επόπτες, σημείωσαν υψηλότερα επίπεδα ψυχολογικού άγχους (70,4% και 45,2% αντίστοιχα) και επαγγελματικής εξουθένωσης (63,55% και 35,2% αντίστοιχα). Επίσης ανέφεραν συμπτώματα σωματικής υγείας, όπως πονοκεφάλους και πόνο στην πλάτη (22,1% και 11,5%).

Δεν αφορά μόνο τους «κακούς εργοδότες»

Το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς παρατηρήθηκε και στην επικοινωνία ανάμεσα σε συναδέλφους. Οι εργαζόμενοι που ένιωθαν ότι έπρεπε να απαντούν σε μηνύματα από συναδέλφους εκτός των ωρών εργασίας, συγκριτικά με εκείνους που δεν χρειαζόταν να κάνουν το ίδιο, σημείωσαν υψηλότερα επίπεδα άγχους (75,9% συγκριτικά με 39,3%). Επίσης, ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής εξουθένωσης (65,9% και 35,7% αντίστοιχα) και σωματικά συμπτώματα (22,1% και 12,5%).

Αν και το ερευνητικό πρόγραμμα μελέτησε εργαζόμενους σε πανεπιστήμιο, αυτά τα αποτελέσματα είναι πιθανόν να αντανακλούν ένα ευρύ κοινωνικό πρόβλημα της ψηφιακής επικοινωνίας εκτός των εργάσιμων ωρών. Να σημειωθεί πως το 31% των εργαζομένων στο παρόν δείγμα ανέφερε ήπια ή σοβαρή ψυχολογική διαταραχή, και το 62% πιστεύει πως το «ασφαλές ψυχολογικό κλίμα» του εργασιακού περιβάλλοντος, δηλαδή ο βαθμός στον οποίο προστατεύεται η ψυχική υγεία ήταν αρκετά μικρός.

Συγκριτικά, υπολογίζεται πως το 20% των Αυστραλών ενηλίκων έχει βιώσει ένα ψυχικό πρόβλημα τους τελευταίους 12 μήνες. Μια παλιότερη έρευνα του 2014, ήθελε το 52% των εργαζομένων να θεωρεί το εργασιακό του περιβάλλον ψυχικά ισορροπημένο.

Διαβάστε σχετικά: Burn out – Επαγγελματική Εξουθένωση

Τι σημαίνουν όλα αυτά πρακτικά

Οι προσωπικές και κοινωνικές επιπτώσεις των ασαφών ορίων μεταξύ σπιτιού και εργασίας είναι ένα σοβαρό ζήτημα. Όταν οι εργαζόμενοι απαντούν σε κλήσεις και email στο σπίτι, αυτό επηρεάζει την ξεκούρασή τους από την εργασία, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά.

Το να είναι κανείς συνεχώς σε εγρήγορση, περιμένοντας ειδοποιήσεις από την εργασία στο σπίτι, μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό, το ανοσοποιητικό σύστημα, και να προκαλέσει ευαλωτότητα απέναντι σε σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως μολύνσεις, αυξημένη αρτηριακή πίεση και κατάθλιψη. Στην πραγματικότητα, μια πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας έδειξε πως οι αυξημένες ώρες εργασίας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού επεισοδίου.

Ένα άλλο πρόβλημα που δημιουργείται όταν λαμβάνει κανείς κλήσεις και μηνύματα εκτός εργασίας είναι ότι μειώνεται ο χρόνος ανάκαμψης, δηλαδή ο χρόνος που αφιερώνει κάποιος σε κοινωνικές συναναστροφές, σωματική άσκηση και επαφή με τη φύση. Αυτές οι δραστηριότητες είναι απαραίτητες για να διατηρείται η σωματική και κυρίως η ψυχική υγεία. Όταν η προσωπική ζωή διαπλέκεται με την εργασία, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να επηρεαστούν οι οικογενειακές σχέσεις, καθώς και οι κοινωνικές δράσεις.

Μελλοντικά βήματα

Μπορούμε να εστιάσουμε στο άμεσο πρόβλημα και να μειώσουμε την παρατεταμένη ψηφιακή σύνδεση εκτός του εργασιακού ωραρίου. Το να διαπραγματευτούμε τις εργασιακές συνθήκες για να διαχειριστούμε αυτό το ζήτημα είναι μια καλή αρχή. Μια τροποποίηση στον εργασιακό κώδικα που θα εφαρμόζει το «δικαίωμα στην αποσύνδεση» θα προστατέψει ακόμα και τους ευάλωτους χαμηλόμισθους, που δεν έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν τις εργασιακές τους συνθήκες.

Ωστόσο, ενώ αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα εμποδίζουν τους προϊσταμένους να επικοινωνούν με τους υπαλλήλους τους, αυτό δεν θα επηρεάσει τη συμπεριφορά ανάμεσα στους συναδέλφους που επικοινωνούν μεταξύ τους. Ή ακόμα και την εσωτερική πίεση που νιώθουν πολλοί να δουλέψουν παραπάνω.

Ειδικοί στο κομμάτι της εργασίας πιστεύουν πως το πρόβλημα της ψηφιακής συνδεσιμότητας εκτός των εργασιακών ωρών αναδεικνύει ένα ευρύτερο θέμα γύρω από την εργασιακή νοοτροπία και την ψυχολογική υγεία. Όταν ένας οργανισμός μεριμνά για την παραγωγικότητα περισσότερο από ό,τι για την ψυχική υγεία, τότε οι εργαζόμενοι θα αισθάνονται μεγαλύτερη πίεση να διαχειριστούν μη ρεαλιστικές προθεσμίες.

Συνοψίζοντας, το πρόβλημα με τα εργασιακά email και μηνύματα σε επιπλέον ώρες αντικατοπτρίζει ένα ευρύ κοινωνικό πρόβλημα που σχετίζεται με την πίεση για παραγωγικότητα και μείωση των εργασιακών εξόδων και την εργασιακή ανασφάλεια.

Απόδοση: Ναταλία Παπακώστα, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή