Πολλοί άνθρωποι που εργάζονται σε επαγγέλματα υψηλής πίεσης ανακαλύπτουν ότι είναι δυστυχισμένοι με τις καριέρες τους, παρά το γεγονός ότι εργάζονταν σκληρά ολόκληρη τη ζωή τους για να βρεθούν σε αυτή τη θέση.
Ο Νταν*, συνεργάτης σε μεγάλη δικηγορική εταιρεία της Βοστόνης, έπρεπε να βρίσκεται στο γραφείο, αλλά αντίθετα, βρισκόταν κουλουριασμένος στο δάπεδο του μπάνιου του, αξύριστος και με τις πυτζάμες του, κλαίγοντας μέσα σε μια πετσέτα.
H κατάρρευση ξεκίνησε σταδιακά, σε μια συνάντηση με έναν ιδιαίτερα πιεστικό πελάτη, όταν μια σκέψη αναδύθηκε στο μυαλό του: «Γιατί στο διάολο βρίσκομαι εδώ;» Από εκείνη τη στιγμή, παρατήρησε ότι η ανυπομονησία του, η δυστυχία του και η αγανάκτησή του με τη δουλειά του έγιναν μεγαλύτερες, μέχρι που ξαφνικά, το συνειδητοποίησε: δεν έβρισκε ευτυχία ή ικανοποίηση στην εργασία του και ίσως ποτέ δεν είχε βρει.
Για κάποιον που είχε χτίσει ολόκληρη την ιδέα του εαυτού του γύρω από την καριέρα του, αυτή η σκέψη έριξε τον Νταν σε μια υπαρξιακή κρίση. Ποιος ήταν, αν όχι ένας πανίσχυρος δικηγόρος; Είχε σπαταλήσει τόσα χρόνια να εργάζεται για το τίποτε; Θα είχε περισσότερους φίλους και μια πιο ευτυχισμένη οικογένεια αν δεν είχε ξοδέψει όλες εκείνες τις νύχτες στο γραφείο;
Η ιστορία του Νταν δεν είναι ασυνήθιστη. Πολλοί άνθρωποι με επαγγέλματα υψηλής πίεσης ανακαλύπτουν ότι είναι δυστυχισμένοι με τις καριέρες τους, παρά το ότι εργάζονταν σκληρά όλη τους τη ζωή για να φτάσουν στην τρέχουσα θέση τους. Όταν αντιπαθείς τη δουλειά σου είναι ένα σημαντικό ζήτημα, αλλά τι συμβαίνει όταν ταυτίζεσαι τόσο στενά με την εργασία σου που το μίσος για το επάγγελμά σου σημαίνει ότι μισείς τον εαυτό σου;
Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο «υπερεμπλοκή» για να περιγράψουν μια κατάσταση όπου τα όρια μεταξύ των ανθρώπων θολώνουν και οι ατομικές ταυτότητες χάνουν σημασία. Η υπερεμπλοκή αποτρέπει την ανάπτυξη μιας σταθερής, ανεξάρτητης αίσθησης του εαυτού. Ο Νταν, όπως πολλοί σε επαγγέλματα υψηλής πίεσης, είχε υπερεμπλακεί όχι με κάποιο άλλο άτομο, αλλά με την καριέρα του.
Ως ψυχολόγος, ειδικεύομαι σε προκλήσεις ψυχικής υγείας που σχετίζονται με καριέρες υψηλής πίεσης. Ένας συγκεκριμένος συνδυασμός υψηλής απόδοσης, έντονης ανταγωνιστικότητας και κουλτούρας υπερκόπωσης έχει παγιδεύσει πολλούς σε ένα καταστροφικό συνδυασμό επαγγελματικής υπερεμπλοκής και εξουθένωσης. Κατά τη διάρκεια των ετών, ανακαλύψαμε ότι αυτά τα θέματα αλληλεπιδρούν με τόσο περίπλοκους τρόπους με την ταυτότητα των ανθρώπων, την προσωπικότητα και τα συναισθήματα που συχνά απαιτεί ψυχοθεραπεία για να τα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Οπότε, τι είναι αυτό που έχουν οι καριέρες υψηλής πίεσης που πολύ συχνά οδηγεί σε θέματα ψυχικής υγείας όπως εκείνα που αντιμετώπισε ο Νταν;
Η εργασιακή κουλτούρα σε πολλά πεδία υψηλής πίεσης συχνά ανταμείβει τις υπερωρίες με αυξήσεις, γόητρο, και προαγωγές
Ο Νταν ανακάλυψε ότι η παραμονή του όλο και περισσότερη ώρα στο γραφείο (ή δέσμιος στο εταιρικό του iPhone) ήταν το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει για την ταχεία άνοδό του μέσα στην εταιρεία. Όμως, όταν ασχολείσαι με οποιαδήποτε έντονη δραστηριότητα για το μεγαλύτερο μέρος των ωρών που είσαι ξύπνιος, η δραστηριότητα θα τείνει να γίνεται όλο και περισσότερο κεντρική στην ταυτότητά σου, έστω και μόνο επειδή έχει αντικαταστήσει άλλες δραστηριότητες και σχέσεις με τις οποίες μπορεί να ταυτίζεσαι.
Συγκεκριμένες καριέρες ή επαγγελματικά επιτεύγματα συχνά εκτιμώνται ιδιαίτερα στην οικογένεια ή στην κοινότητα ενός ατόμου
Οι γονείς του Νταν ήταν και οι δύο δικηγόροι και ενώ ποτέ δεν ώθησαν ξεκάθαρα τον Νταν σε μια νομική καριέρα, είχαν υψηλές προσδοκίες για τις επαγγελματικά και οικονομικά του επιτεύγματα. Όταν η επαγγελματική επιτυχία θεωρείται ο έσχατος στόχος ζωής, τα άτομα μπορεί να αισθάνονται αποσυνδεμένα από την οικογένεια και τους συνομήλικούς τους αν αποτύχουν (ή απλά επιλέξουν να μην) φτάσουν ένα συγκεκριμένο επίπεδο επαγγελματικής επιτυχίας. Αυτός ο φόβος της αποτυχίας και η απομόνωση οδηγεί τους ανθρώπους να επικεντρώσουν τις ζωές τους στην επίτευξη όσων αναμένονται από αυτούς. Αυτή η έντονη επικέντρωση και επιθυμία, όμως, επιβάλλει στις ταυτότητές τους τελικά να γίνουν συνώνυμοι με την εργασία τους.
Όταν τα επαγγέλματα υψηλής πίεσης συνδυάζονται με μεγάλο μισθό, τα άτομα μπορούν να βρεθούν σε μια νέα κοινωνικο-οικονομική τάξη
Δεν ήταν μόνο τα σπίτια, αυτοκίνητα, διακοπές και οι μικροσυσκευές που ο Νταν ξαφνικά δεν μπορούσε να ζήσει χωρίς αυτά, ήταν οι φίλοι, τα πάρτυ, οι φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Οι ταυτότητές μας επηρεάζονται ιδιαίτερα από τον τρόπο που παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας στους άλλους. Όταν κάποιος διαμορφώνει μια ταυτότητα που εστιάζει στα πλούτη, τα επιτεύγματα και την επιρροή, δένει τον εαυτό του σε αυτήν την καλά αμειβόμενη καριέρα που τον έφερε εκεί.
Ακόμη για εκείνους που δεν εξουθενώνονται, η διαμόρφωση της ταυτότητας ενός ανθρώπου σε μεγάλο βαθμό γύρω από μια καριέρα είναι μια επικίνδυνη κίνηση. Εταιρίες και ολόκληρες βιομηχανίες δυσκολεύονται και καταρρέουν. Οι διακρίσεις λόγω ηλικίας μπορεί να καταστήσουν ιδιαίτερα δύσκολο για εκείνους που βρίσκονται στα μεσαία ως τελευταία στάδια της καριέρας τους να βρουν έναν κατάλληλο ρόλο στον τομέα τους μετά από μια απόλυση. Άσχετα πώς συμβαίνει, η αποσύνδεση από μια καριέρα που διαμορφώνει τα θεμέλια της ταυτότητάς σου μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερα θέματα, όπως κατάθλιψη, άγχος, κατάχρηση ουσιών, και μοναξιά.
Διαβάστε σχετικά: Το Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης: Τι δεν πρέπει να αγνοούμε
Οπότε, πώς γνωρίζεις αν η ταυτότητά σου έχει υπερεμπλακεί με την καριέρα σου;
Σκέψου τις ακόλουθες ερωτήσεις:
1. Πόσο σκέφτεσαι το επάγγελμά σου έξω από το γραφείο; Αναλώνεις το μυαλό σου συχνά με σκέψεις που σχετίζονται με τη δουλειά; Είναι δύσκολο να συμμετάσχεις σε συζητήσεις με άλλους που δεν σχετίζονται με τη δουλειά σου;
2. Πώς περιγράφεις τον εαυτό σου; Πόση από αυτή την περιγραφή συνδέεται με το επάγγελμά σου, τον τίτλο σου ή την εταιρεία που εργάζεσαι; Υπάρχουν άλλοι τρόποι που θα περιέγραφες τον εαυτό σου; Πόσο γρήγορα λες στους ανθρώπους που μόλις γνώρισες για τη δουλειά σου;
3. Πού περνάς τον περισσότερο χρόνο σου; Παραπονέθηκε ποτέ κανείς ότι είσαι στο γραφείο πάρα πολύ;
4. Έχεις χόμπυ εκτός εργασίας που δεν περιλαμβάνουν άμεσα τις δεξιότητες και τις ικανότητές σου που σχετίζονται με τη δουλειά; Μπορείς να περνάς σταθερά τον χρόνο σου εξασκώντας άλλα μέρη του εγκεφάλου σου;
5. Πώς θα αισθανόσουν αν δεν μπορούσες πλέον να συνεχίσεις να ασκείς το επάγγελμά σου; Πόση δυσφορία θα σου προκαλούσε αυτό;
Αν αυτές οι ερωτήσεις σου προκαλούν ανησυχία σχετικά με τον βαθμό στον οποίο η δουλειά σου έχει επηρεάσει την ταυτότητά σου, υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να ξεκινήσεις αλλαγή. Μπορείς να τα πραγματοποιήσεις μόνη/μόνος σου, ή με τη βοήθεια ψυχολόγου που κατανοεί τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα σε καριέρες υψηλής πίεσης.
Ελευθέρωσε χρόνο: Ανάθεσε σε άλλους υποχρεώσεις στη δουλειά για να ελευθερώσεις χρόνο και (κυρίως) γέμισε αυτό τον χρόνο με δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με την εργασία. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει να βασίζεσαι περισσότερο στους συναδέλφους σου, να προσλάβεις βοηθό ή να ζητήσεις την πρόσληψη εκπαιδευόμενου ή επιπλέον εργαζόμενου για να βοηθήσει με τις υποχρεώσεις. Η αποτελεσματική ανάθεση απαιτεί να παραιτηθείς από ένα μέρος του ελέγχου πώς ακριβώς πρέπει να εκτελεστεί η εργασία, το οποίο από μόνο του είναι μια υγιής άσκηση στην επικοινωνία και την αποδοχή.
Ξεκίνησε με μικρά πράγματα: Για τις νέες δραστηριότητές σου εκτός εργασίας, ξεκίνησε με μικρά πράγματα και δοκίμασε κάποια χόμπι που είχες κατά νου. Δεν χρειάζεται να αφοσιωθείς σε οτιδήποτε μακροπρόθεσμα, η ιδέα είναι να αρχίσεις να εξερευνείς νέα πράγματα που μπορεί να θέλεις να ενσωματώσεις στη ζωή σου και στην ταυτότητά σου. Για παράδειγμα, αν θέλεις να ασκείσαι περισσότερο, μην γραφτείς σε μαραθώνιο, απλώς ξεκίνησε να περπατάς για να πας στη δουλειά ή πήγαινε στο γυμναστήριο στο διάλειμμα για μεσημεριανό, μια ή δυο φορές την εβδομάδα. Οι μικρές αλλαγές σαν αυτές είναι ευκολότερο να συνεχιστούν και με τον καιρό μπορεί να καταλήξουν σε έναν ενάρετο κύκλο βελτίωσης και αφοσίωσης.
Ξαναχτίσε το δίκτυό σου: Πλησίασε φίλους και οικογένεια για να αναζωογονήσεις τους κοινωνικούς σου κύκλους. Θα καταλήξεις να διασκεδάζεις ενώ καθιερώνεις επίσης ένα δίκτυο υποστήριξης για σένα. Ακόμη και η επαφή με μήνυμα, email, ή τηλέφωνο για να πείτε τα νέα με ανθρώπους που δεν έχεις μιλήσει για κάποιο διάστημα μπορεί να βοηθήσει να δυναμώσουν οι σχέσεις. Δεν χρειάζεται πολλούς, πρόσφατη έρευνα στις φιλίες ενηλίκων έδειξε ότι όταν έχεις μόλις τρεις με πέντε στενούς φίλους σχετίζεται με τα υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης στη ζωή.
Αποφάσισε τι είναι σημαντικό για σένα: Καθιέρωσε και αναθεώρησε τις αρχές και τις αξίες σου. Τι είναι πιο σημαντικό για σένα; Σκέψου για τι νοιάζεσαι στη ζωή και επίτρεψε εκείνες τις προτεραιότητες να σε οδηγήσουν προς αυτά που ακολουθούν. Οι θεραπευτές συχνά χρησιμοποιούν μια διαδικασία που ονομάζεται «Αποσαφήνιση Αξιών» για να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους τους να σκεφτούν τι έχει μεγαλύτερη σημασία για εκείνους.
Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει να αναλογιστείς για την επιθυμητή κατεύθυνσή σου σε τομείς όπως οι σχέσεις, η κοινότητα, η καριέρα και η γονεϊκότητα και μετά να τους βαθμολογήσεις ανάλογα με τη σημασία που έχουν για σένα. Ενώ τα επίσημα φύλλα εργασίας μπορούν να βοηθήσουν, μπορείς να ξεκινήσεις δημιουργώντας και ενημερώνοντας μια λίστα στο κινητό σου ενώ σκέφτεσαι τι είναι πιο σημαντικό για σένα.
Κοίταξε πέρα από τον εργασιακό σου τίτλο: Σκέψου την περίπτωση αναπλαισίωσης της σχέσης σου με την καριέρα σου όχι απλώς από άποψη εταιρείας ή τίτλου, αλλά από την άποψη των δεξιοτήτων σου που θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις σε διαφορετικά πλαίσια. Για παράδειγμα, πολλοί ψυχοθεραπευτές που εξουθενώνονται βλέποντας θεραπευόμενοι, βρίσκουν ότι οι δεξιότητές τους μεταφράζονται καλά σε διοίκηση ανθρώπινων πόρων ή συμβουλευτική καθοδήγησης.
Ενώ η στενή ταύτιση με την καριέρα σου δεν είναι απαραίτητα κακή, σε κάνει ευάλωτο/ευάλωτη σε οδυνηρή κρίση ταυτότητας αν εξουθενωθείς, απολυθείς, ή συνταξιοδοτηθείς. Τα άτομα σε αυτές τις καταστάσεις συχνά υποφέρουν από άγχος, κατάθλιψη και απόγνωση. Διεκδικώντας κάποιον χρόνο για σένα και διαφοροποιώντας τις δραστηριότητες και τις σχέσεις σου, μπορείς να χτίσεις μια πιο ισορροπημένη και στιβαρή ταυτότητα ευθυγραμμισμένη με τις αξίες σου.
*Το όνομα έχει αλλαχθεί για την προστασία της ταυτότητας.
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
