Το σύμπτωμα είναι συχνά το αποτέλεσμα κάποιου τραύματος, το οποίο, όσο δε γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας, όσο δε μετασχηματίζεται σε ψυχικό γεγονός, επαναλαμβάνεται, επιμένει, τραυματίζει. Το οξύμωρο όμως, είναι ότι υπάρχει μια απόλαυση στο σύμπτωμα, σε μη συνειδητό επίπεδο.
Το σύμπτωμα συνδέεται άμεσα με το αίτημα των απευθυνόμενων στους ειδικούς ψυχικής υγείας. Συνήθως, οι άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία, προσπαθούν να απαλλαγούν από κάποιο σύμπτωμα που επιμένει, για παράδειγμα μια διατροφική διαταραχή, κάποια φοβία, σύναψη αδιέξοδων σχέσεων κ.ο.κ.
Το σύμπτωμα, κατά τον Φρόιντ, είναι κάτι που εμμένει και, καθώς η αιτιολογία του είναι άγνωστη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι σωματοποιημένη άγνοια. Την εμμονή ενός συμπτώματος και μετά την ερμηνεία ο Φρόιντ την αντιμετώπισε ως παράδοξο και επιχείρησε να την εξηγήσει μέσα από την ενορμητική κίνηση, δηλαδή την επιθετικότητα, την αυτοκαταστροφή, το θάνατο. Από την οπτική του Λακάν, αρχικά το σύμπτωμα είναι κάτι που δεν έχει αρθρωθεί, που έχει απωθηθεί και αποτελεί ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα. Αναφέρεται στον θεραπευτή στα πλαίσια της θεραπείας και αποζητά μια ερμηνεία. Ο θεραπευτής είναι το πρόσωπο που υποτίθεται ότι γνωρίζει. Αυτό που υποτίθεται ότι γνωρίζει για τον θεραπευόμενο, είναι το νόημα του συμπτώματός του. Μέσα από την ερμηνεία το σύμπτωμα αναμένεται να διαλυθεί.
Το σύμπτωμα είναι συχνά το αποτέλεσμα κάποιου τραύματος, το οποίο, όσο δε γίνεται αντικείμενο επεξεργασίας, όσο δε μετασχηματίζεται σε ψυχικό γεγονός, επαναλαμβάνεται, επιμένει, τραυματίζει. Το οξύμωρο όμως, είναι ότι υπάρχει μια απόλαυση στο σύμπτωμα, σε μη συνειδητό επίπεδο. Αυτό που προκαλεί πόνο στο συνειδητό, μπορεί να είναι ευχάριστο για το ασυνείδητο, καθώς επιτρέπει στο άτομο να μένει σε μια γνώριμη θέση, όπου νιώθει οικειότητα και ασφάλεια καθώς δε χρειάζεται να πάρει την ευθύνη του εαυτού του, να ρισκάρει μπαίνοντας σε μια καινούρια συνθήκη, να μεγαλώσει. Χρειάζεται γενναιότητα για να επωμιστεί κανείς το άγνωστο κομμάτι του εαυτού του• εκείνο που είναι υπεύθυνο για τα συμπτώματα, τις επαναλήψεις, τα αδιέξοδά του. Το καταφέρνει κανείς, περνώντας τη διαδικασία της θεραπείας, με το να λεκτικοποιεί τη δυσκολία του, χωρίς πρωτόκολλα και εγγυήσεις. Η πρώτη κίνηση του θεραπευόμενου είναι να αποδώσει την ευθύνη της δυσφορίας του σε κάποιον άλλο• τη μητέρα, τον πατέρα του, ένα σημαντικό άλλο ή ένα ιδιαίτερο συμβάν. Μέσω της θεραπείας, ο θεραπευόμενος αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι το να θεωρεί κάποιον άλλο υπεύθυνο για τη δυστυχία του, είναι μια στάση παιδική, σα να πιστεύει ότι κάποιος, κάπου, θα του πει πώς να είναι ευτυχισμένος. Στη θεραπεία λοιπόν, πηγαίνουμε για να μεγαλώσουμε.
Η ψυχοθεραπεία, ωστόσο, δεν αποσκοπεί στο να απαλλάξει κάποιον από το τα συμπτώματά του, αλλά στο να του επιτρέψει να μάθει το από τι είναι φυλακισμένος. Δε σπεύδουμε να θεωρήσουμε ότι ο θεραπευόμενος θέλει να απαλλαγεί από το σύμπτωμα, καθώς, εκτός του ότι αντλεί ευχαρίστηση από αυτό, το βέβαιο είναι ότι μέσα από αυτό ξέρει να επιβιώνει- δε θα ξέρει με τι να το αντικαταστήσει, αν βιαστούμε να το απορρίψουμε. Έτσι ο θεραπευτής μπαίνει να διερευνήσει το σύμπτωμα και μέσα από τις ερωτήσεις προς το θεραπευόμενο, να τον βοηθήσει να καταλάβει τι κάνει. Μόνο έτσι ο θεραπευόμενος θα καταφέρει τελικά να πάρει την ευθύνη του εαυτού του.
Όπως είχε γράψει ο Λακάν, “το μόνο πράγμα που αξίζει στη ζωή, είναι να πληρώνεις το τίμημα της επιθυμίας σου”.
