Η Ψυχοθεραπευτική Παρέμβαση Παρουσιάζει τα Ίδια ή και Καλύτερα Αποτελέσματα σε Ορισμένες Ψυχικές Διαταραχές από τη Φαρμακευτική Αγωγή

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, έγιναν ορισμένες ανακοινώσεις από τις ιατρικές κοινότητες και τις κοινοτήτες ψυχικής υγείας, σχετικά με τη χρήση φαρμάκων αντί των συμπεριφορικών παρεμβάσεων σε διάφορες ψυχικές διαταραχές.

Η συζήτηση για τα φάρμακα αντί της θεραπείας, εξελίσσεται εδώ και πολύ καιρό. Όμως αυτές τις μέρες, ειδικοί και οργανώσεις αμφισβητούν όλο και περισσότερο, αν η λήψη χαπιών θα πρέπει πραγματικά να είναι η πρωταρχική θεραπεία, με βάση τη βιβλιογραφία. Αν και η φαρμακευτική αγωγή ήταν για πολλά χρόνια η πρώτη επιλογή στη θεραπευτική αντιμετώπιση, οι τελευταίες έρευνες δείχνουν μία μεγάλη στροφή προς τις συμπεριφορικές παρεμβάσεις ως πρώτη θεραπευτική επιλογή.

«Η σύσταση της εφαρμογής συμπεριφορικών παρεμβάσεων (θεραπεία) πριν από την φαρμακευτική αγωγή, είναι μία σύσταση που έχει προταθεί αρκετό χρονικό διάστημα», λέει η ψυχολόγος Shannon Kolakowski και συγγραφέας του βιβλίου “When Depression Hurts Your Relationship”. «Είμαι ενθουσιασμένη να δω αυτή την πρόοδο, δεδομένου ότι αντανακλά αυτό που βλέπω στην καθημερινή μου εργασία. Οι άνθρωποι κάνουν τεράστια άλματα με τη θεραπεία και μόνο. Ακολουθώντας τη θεραπεία που συστήνεται επίσημα ως η πρωταρχική αντιμετώπιση, μειώνεται το στίγμα για τη θεραπεία και προστίθεται κύρος σε μια θεραπεία που έχει ήδη συσταθεί και ελεγχθεί».

Και οι έρευνες επιβεβαιώνουν αυτή την τάση. Οι μελέτες κάνουν πιο αυστηρές τις συγκρίσεις μεταξύ των παρεμβάσεων και μαθαίνουν περισσότερα για το πώς να καθορίσουν διάφορες μετρήσεις όπως και το όφελος έναντι της πιθανότητας κινδύνου και το ποσοστό υποτροπής του κάθε θεραπευόμενου.

«Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, ο τομέας της ψυχολογίας έχει γίνει μια αυστηρά δοκιμασμένη επιστήμη, με τα αποτελέσματα της θεραπείας να μετρώνται και να αναπαράγονται, τα οποία στη συνέχεια ακολουθούνται από τις κατευθυντήριες γραμμές της θεραπείας», λέει η Kolakowski. «Αυτό έχει οδηγήσει στην αποτελεσματική, τεκμηριωμένη με αποδείξεις θεραπεία, την οποία οι άνθρωποι λαμβάνουν σε θεραπευτικές συνεδρίες. Οι μεταβαλλόμενες συστάσεις είναι μια αντανάκλαση του πόσο αποτελεσματική είναι η θεραπεία για μια σειρά από συμπεριφορικά και συναισθηματικά προβλήματα».

Εδώ είναι μερικά πράγματα στα οποία η πρόσφατη έρευνα έχει επιφέρει αλλαγές στις θεραπείες.

Συμπεριφορικές παρεμβάσεις για την ΔΕΠΥ σε παιδιά

Υπήρξε μια μεγάλη αντίδραση κατά τα τελευταία χρόνια όσον αφορά τη σκοπιμότητα της συνταγογράφησης διεγερτικών όπως το Ritalin και το Adderall για τα παιδιά, ιδιαίτερα στα πολύ νεαρά άτομα. Οι αριθμοί των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με πολλούς να αναρωτιούνται αν αυτό είναι μια πραγματική αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ή είναι αποτέλεσμα των πρόθυμων γιατρών να τη διαγνώσουν ή ακόμη και ελλείψεων στο εκπαιδευτικό σύστημα. Σε κάθε περίπτωση, το Κέντρο Ελέγχου Ασθενειών και Πρόληψης στις ΗΠΑ μόλις κυκλοφόρησε μια νέα σύσταση ότι η θεραπεία συμπεριφοράς και όχι η φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για τα παιδιά με ΔΕΠΥ.

«Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται σοκαρισμένοι σχετικά με τις προτάσεις για τη θεραπεία του παιδιού τους με ΔΕΠΥ, όμως οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης, οι θεραπευτές και οι οικογένειες μπορούν να εργαστούν όλοι μαζί για να βοηθήσουν το παιδί να προχωρήσει αρμονικά στη ζωή του», είπε η Anne Schuchat, κύρια αναπληρώτρια διευθύντρια, του Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών και Πρόληψης.

Και συνεχίζει: «Οι γονείς των μικρών παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να χρειάζονται υποστήριξη και η θεραπεία συμπεριφοράς είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Έχει αποδειχθεί ότι είναι εξίσου αποτελεσματική με το φάρμακο, αλλά χωρίς τον κίνδυνο παρενεργειών. Ακόμα μαθαίνουμε για τις πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες της μακροχρόνιας χρήσης των φαρμάκων για την ΔΕΠΥ στα μικρά παιδιά. Μέχρι να μάθουμε περισσότερα, η σύσταση είναι να προτρέψω πρώτα τους γονείς των παιδιών κάτω των 6 ετών με ΔΕΠΥ για εκπαίδευση στη θεραπεία της συμπεριφοράς πριν από τη συνταγογράφηση οποιουδήποτε φαρμάκου».

Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία

Εδώ και λίγες ημέρες, το Αμερικανικό Κολέγιο Ιατρών πιστεύει ότι η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία (cognitive behavior therapy for insomnia CBT-I) θα πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας, πριν τα φάρμακα, δεδομένου ότι έχει καλύτερες επιστημονικές αποδείξεις να την υποστηρίζουν. Επίσης τα φάρμακα μπορεί να εμφανίσουν όλα τα είδη των αρνητικών παρενεργειών. Σύμφωνα με τις νέες συστάσεις, η CBT-I θα πρέπει να χρησιμοποιείται πρώτη ως κάτι το αυτονόητο.

«Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία για την αϋπνία είναι μια αποτελεσματική θεραπεία και μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα περιβάλλον πρωτοβάθμιας φροντίδας», δήλωσε ο Πρόεδρος της ACP Wayne J. Riley. «Αν και δεν έχουμε επαρκή στοιχεία για να συγκρίνουμε άμεσα τη CBT-I και τη φαρμακευτική αγωγή, η CBT-I είναι πιθανό να έχει λιγότερες άσχημες συνέπειες. Τα φάρμακα ύπνου μπορεί να συσχετίζονται με σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες».

Οι ειδικοί προσθέτουν αν ότι αν η στρατηγική της συμπεριφοράς από μόνη της δεν λειτουργεί, τότε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του φαρμάκου μπορεί να συζητηθούν. Και αν αυτό είναι κριθεί αναγκαίο από τον ασθενή και το γιατρό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τέσσερις έως πέντε εβδομάδες, ενώ εξακολουθούν να κάνουν CBT-I.

Θεραπεία για την κατάθλιψη

Η Ομάδα Παροχής Υπηρεσιών Πρόληψης των ΗΠΑ συνέστησε πρόσφατα ότι όλοι οι νέοι ηλικίας 12-18 ετών πρέπει να ελέγχονται για συμπτώματα κατάθλιψης. Η επιστημονική πρώτη γραμμή της θεραπείας για την κατάθλιψη είναι ακόμα πολύπλευρη, αλλά η αποτελεσματικότητα των αντικαταθλιπτικών αμφισβητείται όλο και περισσότερο, ενώ η έρευνα πίσω από την αξία των συμπεριφορικών παρεμβάσειων αυξάνεται. Την περασμένη εβδομάδα, μια μελέτη έδειξε ότι η γνωσιακή θεραπεία με βάση τη συναίσθηση (mindfulness-based cognitive therapy MBCT) ήταν τόσο αποτελεσματική στην πρόληψη της υποτροπής σε χρόνια κατάθλιψη όσο και τα αντικαταθλιπτικά. Αυτή δεν είναι η πρώτη που προτείνει ένα παρόμοιο πράγμα. Υπάρχουν βέβαια ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες το φάρμακο είναι απολύτως απαραίτητο. Αλλά, σε άλλες περιπτώσεις, ίσως σε πολλές περιπτώσεις, οι στρατηγικές συμπεριφοράς θα πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας αντί της φαρμακευτικής αγωγής για συγκεκριμένες αγχώδεις διαταραχές ή διαταραχές διάθεσης. Και οι γιατροί έχουν αρχίσει να το συνειδητοποιούν.

«Έχω παρατηρήσει ότι πολλές από τις παραπομπές μου προέρχονται από γιατρούς και παιδίατρους, οι οποίοι αναγνωρίζουν πλέον ότι η θεραπεία θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση θεμάτων συμπεριφοράς, πριν να συνταγογραφηθούν φάρμακα», λέει η Kolakowski. «Αυτό είναι μια ακόμη απόδειξη της τάσης που βλέπουμε και παρατηρώ πολλούς ανθρώπους στο τομέα μου που δεν θα είχαν αναζητήσει θεραπεία αν δεν τους το είχε συστήσει ο γιατρός τους ως θεραπεία πρώτης γραμμής. Εξαιρούνται σοβαρές περιπτώσεις, όπου μερικές φορές η φαρμακευτική αγωγή και η θεραπεία σε συνδυασμό λειτουργούν καλύτερα. Αλλά και πάλι, νομίζω ότι απο μόνη της η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι καλή».

Μέχρι στιγμής, η αλλαγή σε αυτή τη στάση είναι πολλά υποσχόμενη. Και οι ασφαλιστικές εταιρείες αρχίζουν σιγά-σιγά να αντανακλούν τις μεταβαλλόμενες παλίρροιες. «Οι νόμοι περί ισοτιμίας της ψυχικής υγείας εξασφαλίζουν ότι η θεραπεία καλύπτεται από τις ασφαλιστικές εταιρείες όπως ακριβώς καλύπτεται οποιαδήποτε ιατρική περίθαλψη», λέει η Kolakowski, «και είναι επίσης σύμφωνοι με την αλλαγή στις συστάσεις. Νόμοι ισοτιμίας αναγνωρίζουν ότι η ψυχική υγεία είναι μια ιατρική κατάσταση που επηρεάζει τους ανθρώπους, όπως μια ασθένεια και θα πρέπει να καλύπτονται και να αντιμετωπίζονται ως τέτοιες».

Ο χρόνος θα δείξει αν περισσότεροι εμπειρογνώμονες θα συστήνουν συμπεριφορικές παρεμβάσεις ως πρώτη θεραπεία για ορισμένες διαταραχές. Αν αντιμετωπίζετε ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας, το πιο σημαντικό πράγμα είναι να μιλήσετε με έναν επαγγελματία και να κατανοήσετε όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε θεραπείας, πριν πάρετε την καλύτερη απόφαση για τη συγκεκριμένη αντιμετώπισή του.