H συμβουλευτική είναι μια διαδικασία που για τον καθέναν έχει διαφορετική αίσθηση και αποτελεί μια εμπειρία που έχει ως στόχο την καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του τρόπου που λειτουργούμε. Αξίζει να το τολμήσετε και να υπερνικήσετε τον φόβο για το άγνωστο, δίνοντας χώρο στην καινούρια αντίληψη του εαυτού σας.
Πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν στη συμβουλευτική για να επιλύσουν τα προβλήματα τους ή για να καταλάβουν καλύτερα τον εαυτό τους. Τις περισσότερες φορές όμως, αφήνουν τα πράγματα να προχωρήσουν αρκετά προτού ζητήσουν βοήθεια και ο κύριος λόγος είναι ο φόβος για το τι θα αντιμετωπίσουν πίσω από τις κλειστές πόρτες. Το άγνωστο είναι σίγουρα κάτι που προσθέτει στην αρχική αμηχανία του ατόμου που θα καταφύγει στη συμβουλευτική, καθώς προσθέτει στο άγχος του αρχικού θεραπευτικού αιτήματος.
Το να «αφεθείς» σε έναν άγνωστο, είναι σίγουρα από μόνο του πρόκληση, και συνήθως τα άτομα που επιζητούν τη συμβουλευτική παρουσιάζονται επιφυλακτικά ή ψάχνουν έναν σύμβουλο «σωτήρα», για να τους δώσει λύση σε στιγμές απελπισίας.
Το κύριο ερώτημα βέβαια, έχει να κάνει και με τη διαδικασία, τον τρόπο που θα έπρεπε κάποιος να συμπεριφερθεί. Η αμηχανία που αισθανόμαστε ότι θα βιώσουμε σε ένα δωμάτιο με έναν θεραπευτή, η ίσως η σκέψη ότι κάποιος θα μας επικρίνει είναι φυσιολογικά ερωτήματα, και συνήθως μόλις αποφασίσουμε να μπούμε στη θεραπευτική διαδικασία, καταλαβαίνουμε ότι είναι απλά μέρος της αντίστασης, ενός μηχανισμού άμυνας που μας «προφυλάσσει» από την αλλαγή.
Η κάθε σχολή ψυχολογίας, έχει δικό της κώδικα, και τρόπο θεώρησης και θεραπείας. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια πράγματα που θα κάνει ο θεραπευτής, τα οποία αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά της διαδικασίας, και είναι αποτέλεσμα της εκπαίδευσης του θεραπευτή και της ενσυναίσθησης, η οποία αποτελεί δομικό υλικό για τη θεραπευτική σχέση.
Τι να περιμένεις να κάνει ο θεραπευτής σου:
1. Να σε ρωτήσει τον λόγο της επίσκεψης σου: ο θεραπευτής θα θέλει να μάθει για ποιο λόγο θέλησες να τον επισκεφτείς. Αυτό γίνεται, όχι μόνο για να μάθει κάποια πράγματα για εσένα, αλλά και γιατί ένα από τα σημαντικότερα σημεία στη θεραπεία είναι το θεραπευτικό αίτημα. Το θεραπευτικό αίτημα δεν είναι πάντα ξεκάθαρο, με την έννοια ότι το άτομο που θα καταφύγει στη συμβουλευτική πολλές φορές είναι μπερδεμένο, και δεν έχει ξεκαθαρίσει στο μυαλό του ακόμα και το ίδιο τον τρόπο η το λόγο που θα ήθελε να βοηθηθεί. Η διερεύνηση και ο εντοπισμός του θεραπευτικού αιτήματος είναι πολύ σημαντικά για να τεθούν ξεκάθαρα οι θεραπευτικοί στόχοι και να βασιστεί ένα άρτιο πλάνο θεραπείας που θα μας οδηγήσει προς αυτούς.
2. Θα ρωτήσει κάποιες «προσωπικές» ερωτήσεις. Η περιέργεια του θεραπευτή για το παρελθόν μας, την οικογένεια μας ή τον τρόπο που μεγαλώσαμε δεν οφείλεται σε αγένεια και σίγουρα δεν έχει το σκοπό να μας φέρει σε δύσκολη θέση. Ο λόγος για τον οποίο ρωτάει είναι γιατί το ιστορικό μας είναι σημαντικό, όχι επειδή μας καθορίζει, αλλά αφενός επιτρέπει στο θεραπευτή μας να μας γνωρίσει καλύτερα, αφετέρου επιτρέπει τον καθορισμό κάποιων «μοτίβων» τα οποία αναγνωρίζοντας τα θα δούμε τι ακριβώς επαναλαμβάνεται στη ζωή μας για να μπορέσουμε να το αλλάξουμε. Στον τρόπο που αντιδρούμε πολλές φορές κρύβεται συντελεστική μάθηση, όποτε πειράζοντας τις εξαρτημένες αντιδράσεις μας, θα έχουμε στην πορεία μεγαλύτερο έλεγχο των αντιδράσεων μας.
3. Να «καθρεφτίσει» την συμπεριφορά σου: ο τρόπος που θα καθίσουμε, η φορά που θα κοιτάμε, η στάση του σώματος, ο τόνος ομιλίας μας, ακόμη και οι κινήσεις μας θα «καθρεφτιστούν» από τον θεραπευτή. Αυτό αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης ενός θεραπευτή, και έχει ως κύριο σκοπό να «συναντήσει» την ψυχική κατάσταση του θεραπευόμενου. Με αυτόν τον τρόπο επέρχεται οικειότητα, αλλά και μια συνειδητοποίηση από μεριάς του θεραπευόμενου της κινησιολογίας του. Για παράδειγμα, εάν μπείτε στο γραφείο και όταν καθίσετε σταυρώσετε τα πόδια σας, το πιθανότερο είναι ο θεραπευτής σας να κάνει το ίδιο. Επίσης, εάν ο τόνος που μιλάτε είναι χαμηλός, ο θεραπευτής πιθανότατα θα προσαρμόσει την φωνή του στη δική σας ώστε να επιτευχθεί ένας πιο αρμονικός διάλογος.
4. Να σου μιλήσει για τους όρους της συνεργασίας σας:
Καθώς η θεραπευτική σχέση αποτελεί εκτός από μια διαπροσωπική, και μια επαγγελματική σχέση, έχει κάποιες προϋποθέσεις. Οι όροι συνεργασίας, οι οποίοι περιλαμβάνουν το θεραπευτικό συμβόλαιο, τους κανόνες δεοντολογίας (διατήρηση και ρήξη απορρήτου, σχέση στα κοινωνικά δίκτυα, κλπ) αλλά και το ύψος της αμοιβής, καθορίζονται συνήθως από την πρώτη συνεδρία. Το θεραπευτικό συμβόλαιο συνήθως είναι ένα έγγραφο το οποίο εξηγεί όλα τα παραπάνω, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της κάθε πλευράς, και είναι η βάση της επαγγελματικής συμφωνίας που θα κάνετε. Φυσικά ο σκοπός του δεν είναι να σας δεσμεύσει στη θεραπεία, απλά επισφραγίζει τη συμφωνία.
5. Να σου πει ότι θα κάνει ότι δεν σε βλέπει εάν σε συναντήσει έξω:
Παρόλο που το συγκεκριμένο βήμα δεν το ακολουθούν όλοι οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, στον κώδικα δεοντολογίας αναφέρεται ότι σε περίπτωση που συναντηθείτε σε εξωτερικό χώρο, δεν θα έρθει να σας χαιρετήσει, παρά μόνο εάν του μιλήσετε εσείς πρώτοι. Αυτό δεν συμβαίνει γιατί ο θεραπευτής σας σας βλέπει αφ’ υψηλού, αλλά γιατί σας προστατεύει από τη δύσκολη θέση. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ταμπού το να βλέπουν ψυχολόγο, και ίσως το έχουν κρύψει και από τον/την σύντροφο, επομένως εάν ο θεραπευτής τους τους χαιρετίσει, τους εκθέτει σε διαδικασία επεξήγησης. Παρόλα αυτά, το πιθανότερο είναι εάν επιλέξετε να χαιρετίσετε τον θεραπευτή σας πχ στο σινεμά, να κάνει και εκείνος το ίδιο.
6. Να σου μιλήσει για την προσέγγιση της θεραπείας και για τις σπουδές του:
Οι σχολές ψυχοθεραπείας είναι αρκετές: Γκεστάλτ, συνθετική, ψυχοδυναμική, γνωσιακή συμπεριφορική, λογοθυμική, και πολλές ακόμη. Ο κάθε επαγγελματίας έχει διαφορετικό τρόπο αναδόμησης και προσέγγισης του προβλήματος και είναι χρέος του να σας μιλήσει για αυτόν τον τρόπο, καθώς και για τον τρόπο που θα αντιμετωπίζεται το κάθε τι στη θεραπεία. Επίσης κάποιες πληροφορίες σχετικά με τις σπουδές και την εμπειρία είναι πάντα χρήσιμες. Μην φοβηθείτε να ρωτήσετε κι εσείς από τη μεριά σας ότι απορία έχετε για να καταλήξετε εάν ο θεραπευτής και ο τρόπος θεραπείας σας ταιριάζει.
7. Να μην σοκαριστεί από αυτά που θα ακούσει:
Ο θεραπευτής σου, πιθανότατα να μην δείξει έκπληξη η κάποιο άλλο έντονο συναίσθημα όταν σε ακούει να του εκθέτεις το πρόβλημα σου. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει κάποια ερωτήματα σχετικά με το αν σε ακούει πραγματικά ή να σε κάνει να αναρωτηθείς για ποιό λόγο το πρόβλημα σου δεν τον αγγίζει. Ο λόγος που οι θεραπευτές είναι γενικά ανέκφραστοι είναι δυο: ο πρώτος λόγος είναι εξαιτίας μιας διαδικασίας που ονομάζεται «ομαλοποίηση» (normalization), και έχει ως σκοπό να σε κάνει να καταλάβεις πως στη θέση σου έχουν βρεθεί πολλοί άνθρωποι, και πως η ντροπή η η ενοχή που φέρεις για αυτό που αισθάνεσαι είναι μεγεθυμένη. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως δεν είναι πραγματικά τα συναισθήματα σου, αλλά πως ίσως με το να αισθάνεσαι ο μόνος που βιώνει μια κατάσταση μεγενθύνει τα συναισθήματα σου απέναντι στο πρόβλημα. Ο δεύτερος λόγος που οι θεραπευτές είναι γενικά ανέκφραστοι είναι για να επιτρέψουν μεγαλύτερη προβολή: μια φυσιολογική διαδικασία, κατά την οποία ο θεραπευτής γίνεται ένα λευκό πανί, για να προβάλλεις επάνω του ότι νιώθεις. Με αυτόν τον τρόπο θα αναβιώσεις ευκολότερα καταστάσεις του παρελθόντος, αλλά αυτή τη φορά σε προστατευμένο περιβάλλον, και μπροστά σε κάποιον που έχει την τεχνική να σε καθοδηγήσει.
Σε κάθε περίπτωση, η συμβουλευτική είναι μια διαδικασία που για τον καθέναν έχει διαφορετική αίσθηση και αποτελεί μια εμπειρία που έχει ως στόχο την καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του τρόπου που λειτουργούμε. Αξίζει να το τολμήσετε και να υπερνικήσετε τον φόβο για το άγνωστο, δίνοντας χώρο στην καινούρια αντίληψη του εαυτού σας.
Το παρελθόν είναι σημείο αναφοράς, όχι τόπος διαμονής.
References:
- Freud, S., & Hubback, C. J. M. (1922). Beyond the pleasure principle. London: The International psycho-analytical Press.
- Fromm-Reichmann F. (1960), Principles of intensive psychotherapy. University of Chicago Press
- Gee, J.P. (1991) “A linguistic approach to narrative”, Journal of Narrative and Life History
- Norcross, J.C. (2012). Psychotherapy relationships that Work. New York., Oxford University Press.
- Corey, G. (2009). Theory and Practice of Counselling and Psychotherapy. 8th ed. United States of America: Brooks/Cole Cengage Learning, pp.147-153.
- Barrett-Lennard GT. Carl Rogers’ Helping System: Journey and Substance. Sage, 1998.
- Bohart AC. “Empathy: Client-Centered and Psychoanalytic,” American Psychologist (August 1988): Vol. 43, pp. 667-68.
- Cornelius-White JHD. “The Phoenix of Empirically Supported Therapy Relationships: The Overlooked Person-Centered Basis,” Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training (Fall 2002): Vol. 39, No. 3, pp. 219-22.
- Ellis A. “A Critique of the Theoretical Contributions of Nondirective Therapy,” Journal of Clinical Psychology (July 2000): Vol. 56, No. 7, pp. 897-905. Originally published in Journal of Clinical Psychology, 1948.
- Farber BA, et al. “Positive Regard,” Psychotherapy: Therapy, Research, Practice, Training (Winter 2001): Vol. 38, No. 4, pp. 390-95.
