Οι υψηλές προσδοκίες σε μία θεραπευτική σχέση αφορούν εκατέρωθεν και τον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο. Μπορεί να αποτελούν στοιχείο της ίδιας της προσωπικότητας του ατόμου (θεραπευτής και θεραπευόμενος) ή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μετάδοσης* κατά την ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Πρώτον, οι υψηλές προσδοκίες από την πλευρά του θεραπευτή μπορούν να απευθύνονται:
i) στον ίδιο του τον εαυτό ή
i) στον θεραπευόμενο.
Στην πρώτη περίπτωση, ο θεραπευτής μπορεί να έχει υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό του, με σκέψεις όπως (”να έρθει γρήγορα η βελτίωση”, ”όλοι μου οι ασθενείς πρέπει να πηγαίνουν καλά”, ”δεν θα κάνω ποτέ λάθος”). Η ύπαρξη αυτών των άκαμπτων στάσεων θα μπορούσε, θεωρητικά να μην παρεμβαίνει στην θεραπευτική διαδικασία, υπό την προυπόθεση ότι δεν διαψεύδονται: ωστόσο αυτό είναι πρακτικά αδύνατον. Οι υψηλές προσδοκίες του θεραπευτή οφείλεται να θεωρούνται ως εμπόδιο στην θεραπεία.
Η αντιμετώπιση τους περιλαμβάνει: αρχικά, την αναγνώριση εκ μέρους του θεραπευτή ότι αποτελούν δικό του κομμάτι, ότι είναι δικό του κατασκεύασμα, είναι δυσλειτουργικές, μη ρεαλιστικές, και ότι εμποδίζουν την θεραπεία. Οφείλει ο θεραπευτής να καταλάβει ότι θα υπάρξουν και πισωγυρίσματα, και αδιέξοδα. Κρίσιμο ρόλο και σημαντική βοήθεια θα μπορούσε να παίξει εδώ η ύπαρξη ενός επόπτη ή ακόμη καλύτερα η ομάδα εφόσον υπάρχει τέτοια.
Στην δεύτερη περίπτωση, οι προσδοκίες του θεραπευτή στρέφονται προς τον θεραπευόμενο. Μπορούν να αφορούν την ταχεία αποκατάσταση της ψυχικής του υγείας, την γρήγορη επαναφορά του στο προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας. Επιπλέον μπορεί να πάρουν και την μορφή κριτικής προς τον θεραπευόμενο καθότι αυτός μπορεί να αντιστέκεται στην πρόοδο της θεραπείας, δημιουργώντας του έτσι, ενοχές. Σε κάθε περίπτωση δημιουργούν επιπλέον βάρος, άγχος στον θεραπευόμενο, και κλονίζουν την ήδη εύθραυστη αυτοεκτίμηση του.
Ο θεραπευτής πρέπει να σέβεται την μοναδικότητα του κάθε θεραπευόμενου ως προς τις ικανότητες του, τις αδυναμίες του, τον δικό του ρυθμό.
Οι υψηλές προσδοκίες επιπλέον, μπορεί να προέρχονται και από τον θεραπευόμενο. Όπως και στην προηγούμενη περίπτωση έτσι και εδώ, ενδέχεται ο θεραπευόμενος να έχει πολλές προσδοκίες από τον θεραπευτή του και από τον ίδιο του τον εαυτό.
Στην περίπτωση που ο θεραπευόμενος έχει υπερβολικές προσδοκίες από τον θεραπευτή αυτές μπορεί αν εκφραστούν με σκέψεις του τύπου όπως (”η θεραπεία θα με κάνει γρήγορα καλά” ”αυτός ο θεραπευτής είναι ο καλύτερος”). Αυτές οι αντιλήψεις πρέπει να συζητούνται και να αναλύονται από την αρχή της θεραπευτικής διαδικασίας. Ο θεραπευόμενος οφείλει να κατανοήσει ότι η θεραπεία δεν είναι κάτι μαγικό, εξωπραγματικό άλλα μία επιστημονική μέθοδος που απαιτεί και την δική συμμετοχή.
Εναλλακτικά οι προσδοκίες του θεραπευόμενου στρέφονται προς τον εαυτό του και κυρίως αφορούν την ανυπομονησία να γίνει γρήγορα καλά. Πρέπει να συνυπολογιστεί εδώ ότι πιθανόν ο θεραπευόμενος αρνούνταν για πολύ καιρό το πρόβλημα του ή απευθυνόταν σε φίλους , γνωστούς, ή προσπαθούσε να το ”παλέψει” μόνος του χωρίς να έχει λάβει το αποτέλεσμα που επιθυμούσε. Έτσι πλέον το πρόβλημα είναι έντονο και κυριαρχεί στην ζωή του. Οφείλεται εκ μέρους του θεραπευτή να ψύχο-εκπαιδευτεί ο θεραπευόμενος ως προς την φύση της διαταραχής, τα συμπτώματα της, τον ρυθμό αποκατάστασης, έτσι ώστε, οι προσδοκίες του να είναι ρεαλιστικές και να μην αποτελούν εμπόδιο στην πρόοδο του.
Συμπερασματικά, να αναφέρουμε ότι κυρίως ο θεραπευτής έχει την ευθύνη να εντοπίσει από νωρίς τις προσδοκίες και να τις αντιμετωπίζει από κοινού με τον θεραπευόμενο. Επίσης οφείλει να έχει υπόψην του ότι οι προσδοκίες πρέπει να επαναπροσδιορίζονται και να προσαρμόζονται στον κάθε θεραπεύμενο χωριστά ανάλογα με τις ανάγκες του και επιπλέον να προσαρμόζονται σε κάθε στάδιο της θεραπείας: σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να οδηγήσουν γρήγορα σε ματαίωση με αρνητικές συνέπειες στην θεραπεία.
*Σημείωση: χρησιμοποίησα την λέξη «μετάδοση» στην εισαγωγή για να αναφερθώ σε σε οποιοδήποτε συναίσθημα που αφορά τις προσδοκίες και μπορεί να μεταδίδονται καθόλη την διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας: τέτοια συναισθήματα μπορεί να είναι ανυπομονησία, ματαίωση, απογοήτευση, κόπωση. Αποφεύγοντας έτσι τη λέξη «μεταβίβαση» η οποία είναι κατά βάση ψυχαναλυτικός όρος.
